Kể chuyện làng: Bún cá, món ngon kỷ niệm mùa cá lóc đồng

Cái ngày xưa ấy quê tôi cá lóc nhiều vô kể. Chỉ cần một cái nơm, sau một buổi lặn lội ngoài ruộng nước, những chú cá lóc ẩn dưới gốc rạ rơm đều bị chúng tôi tóm lấy. Cá lóc làm được nhiều món ngon như nấu cháo rau đắng, hấp bầu, kho tộ, nướng rơm… Món nào cũng ngon tuyệt nên lũ chúng tôi hào hứng lắm. Mỗi đứa cầm một chiếc nơm cứ lặn lội chụp cá mãi trên cánh đồng mênh mông, mình mẩy đứa nào cũng lấm lem bùn từ gót chân đến tận đỉnh đầu. Khi nhìn xâu cá ngày một nhiều và bóng nắng khuất ở chân sông, chúng tôi mới chịu về nhà.

Có lẽ trong tuổi thơ của những người từ làng, ai cũng ít nhất một lần đi bắt cá. Với tôi, đó là kỷ niệm tuyệt vời khi lớn lên ở một vùng miền tây sông nước phù sa. Một lần nọ, vì quá mải mê bắt cá, tôi còn cho cả tay vào hang rắn vì nhìn đầu rắn hao hao giống chú cá lóc tôi vừa làm sổng. Khi nắm lôi ra, nhìn thấy con rắn lớn, tôi vừa la hét vừa bỏ chạy suốt một đoạn đồng. Các chú tôi ngay lập tức lao đến vây lấy con rắn và đuổi bắt cả một buổi chiều. Cũng may tôi không bị rắn cắn phát nào và các chú tôi chiều hôm ấy đã có món rắn băm xào sả thơm nức mũi để… nhậu. Sau lần ấy, mãi đến mấy ngày sau tôi mới dám ra đồng. Nhưng nỗi sợ trôi qua rất nhanh. Mỗi chiều, tôi lại cùng lũ bạn lang thang chụp cá. Chúng tôi ném bùn, rượt đuổi, cười nói ồn ào huyên náo vô cùng.

Mùa bông điên điển, có một món rất ngon là bún cá lóc đồng. Nói về món này, cầu kỳ cũng có, vì phải cần nhiều nguyên liệu mới có ăn. Từ sáng sớm, mẹ tôi đã đi chợ mua lỉnh kỉnh các loại bún tươi, mắm ruốc (hoặc mắm cá linh), củ nghệ, củ ngải bún, hành tím, đường phèn, rau sống. Chưa hết, còn có nước dừa và phải ra bờ sông để hái bông điên điển nữa. 

Cá lóc làm sạch cạo vảy, lọc xương rồi xào lăn với tỏi. Phải xào thật nhanh cho thịt cá săn lại, thơm lừng mà không bị nát. Sau khi vớt cá ra, nấu nước dùng bằng cách cho tỏi, nghệ, sả, củ ngải bún, hành đã băm nhuyễn vào phi thơm rồi lọc mắm cá, cho nước dừa và gia vị vào nấu nước dùng. Nếu có điều kiện, còn có thể cho thêm chả cá hoặc thịt lợn vào. 

Cả quá trình hơi phức tạp nhưng nhìn nồi nước lèo sền sệt vàng ươm thơm lừng mùi tỏi sả hòa quyện với mùi mắm linh thơm phức chưa ăn đã biết ngon đến nao lòng. Sau đó, chỉ cần cho bún vào tô, rau sống, bông điên điển rồi cho nước lèo vào là ra một tô bún cá lóc đồng ngon tuyệt vời. Vị ngọt của cá lóc, vị đậm đà của nước lèo, vị đăng đắng của bông điên điển và vị hăng thơm của rau sống đi kèm khiến cả nhà ăn một bữa no bụng vẫn thòm thèm.

Những mùa mưa trôi qua với món bún cá đồng rất nhanh đã trở thành kỷ niệm. Bây giờ, tôi chẳng thể tìm được hình ảnh lũ trẻ lấm bùn cầm nơm đi úp cá như một thời xa vắng năm nào. Tốc độ đô thị hóa và nhiều người bắt cá bằng cách kích điện đã tận diệt những loài cá thân quen một thuở của làng quê. Dòng sông vẫn còn đó, những cánh đồng quê bỏ không hoang vắng nằm xen kẽ với những ngôi nhà khang trang chợt khiến tôi cảm thấy buồn xao xác. Tôi thương những gì tuổi nhỏ, thương những cánh đồng quê xanh mướt mùa lúa nặng bông, thương những mùa mưa cùng lũ bạn ở xóm nghèo đi nơm cá và thương cả những ngày gió chướng se trời ngai ngái mùa gặt bùn mềm vương vất rạ rơm.

Thỉnh thoảng, tôi vẫn mua cá lóc đồng để mẹ làm bún cá. Thỉnh thoảng, tôi lại cùng lũ bạn năm xưa ngồi ôn lại kỷ niệm của những ngày trẻ con dữ dội năm nào. Và thỉnh thoảng những lúc xa nhà, tôi vẫn ghé vào một quán bún cá nào đó để thưởng thức lại món ngon xưa nhưng hương vị chẳng thể nào bằng. Phải chăng, hương vị món ăn của thời ấu thơ dung dị ấy mới là hương vị ta điềm nhiên nhớ suốt một đời người…