Chiến trường thảm khốc Bakhmut: Trận chiến dài nhất và trả giá đắt nhất ở Ukraine

Du khách thường dạo qua các tòa nhà từ cuối thế kỷ 19 của Bakhmut, tận hưởng những chuyến đi dạo trong công viên ven hồ rợp bóng hoa hồng và thưởng thức rượu vang sủi bọt được sản xuất trong các hang động lịch sử dưới lòng đất. Đó chỉ là quá khứ khi thành phố ở miền đông Ukraine là một địa điểm du lịch nổi tiếng và chiến tranh chưa tràn qua nơi đây. 

Bakhmut của hiện tại là địa ngục trần gian, nơi xảy ra trận chiến dài nhất trong cuộc chiến của Nga đã biến thành phố mỏ muối và thạch cao này thành một thị trấn ma. Bất chấp ném bom, pháo kích và cố gắng bao vây Bakhmut trong sáu tháng, các lực lượng của Nga vẫn chưa kiểm soát được Bakhmut.

Nhưng chiến thuật thiêu đốt của Nga đã khiến Bakhmut trở thành chiến trường thảm khốc nhất.

"Đó là địa ngục trần gian, rôi không thể tìm đủ từ ngữ để diễn tả điều đó", binh sĩ Ukraine Petro Voloschenko, người được biết đến trên chiến trường với cái tên Stone, nói với giọng đầy xúc động và phẫn uất.

Voloschenko, người gốc Kiev, đến khu vực này vào tháng 8 khi cuộc tấn công của Nga bắt đầu và kể từ đó ông đã trải qua sinh nhật, Giáng sinh và Năm mới tại vùng đất Bakhmut.

Người đàn ông 44 tuổi này chứng kiến thành phố nằm cách biên giới Nga khoảng 100 km dần dần biến thành một vùng đất hoang đầy đổ nát. Ông cho biết hầu hết các ngôi nhà đều bị đổ nát, không có mái, trần, cửa sổ hoặc cửa ra vào, khiến chúng không thể ở được.

Trước chiến tranh, dân số Bakhmut khoảng 80.000 nay chỉ lại  vài nghìn cư dân. Họ hiếm khi nhìn thấy ánh sáng ban ngày vì họ dành phần lớn thời gian trong các tầng hầm để trú ẩn khỏi những cuộc giao tranh ác liệt xung quanh và phía trên họ. Thành phố liên tục rùng mình với âm thanh bị bóp nghẹt của các vụ nổ, tiếng súng cối và âm thanh liên tục của pháo binh. Bất cứ nơi nào ở Bakhmut cũng đều là một mục tiêu tiềm năng.

Bakhmut nằm ở tỉnh Donetsk, một trong bốn tỉnh mà Nga sáp nhập  vào mùa thu — nhưng Moscow chỉ kiểm soát khoảng một nửa diện tích này. Theo Mykola Bielieskov, một nhà nghiên cứu tại Ukraine, để chiếm một nửa còn lại, các lực lượng Nga không có lựa chọn nào khác ngoài việc đi qua Bakhmut, nơi cung cấp cách tiếp cận duy nhất tới các thành phố lớn hơn do Ukraine nắm giữ kể từ khi quân đội Ukraine chiếm lại Izium ở tỉnh Kharkov vào tháng 9 năm ngoái. 

Ông Bielieskov nói: "Nếu không chiếm được các thành phố này, quân đội Nga sẽ không thể hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao".

Tình trạng xuống cấp ở Bakhmut bắt đầu vào mùa hè sau khi Nga chiếm thành phố lớn cuối cùng ở tỉnh Lugansk lân cận. Sau đó, họ đổ quân và thiết bị để chiếm Bakhmut, và Ukraine cũng làm như vậy để bảo vệ thành phố. Đối với Nga, thành phố này là một bước tiến tới mục tiêu chiếm phần lãnh thổ còn lại do Ukraine nắm giữ ở Donetsk.

Từ các chiến hào bên ngoài thành phố, hai bên đào sâu vào những gì đã trở thành một cuộc đối đầu mệt mỏi khi Ukraine thu hồi lãnh thổ ở phía bắc và phía nam và các cuộc không kích của Nga trên khắp đất nước nhằm vào các nhà máy điện và cơ sở hạ tầng khác.

Những tháng chiến đấu làm kiệt quệ quân đội của cả hai bên. Theo Voloschenko, vào mùa thu, Nga đã thay đổi chiến thuật và gửi bộ binh thay vì thăm dò tiền tuyến chủ yếu bằng pháo binh.

Nhà nghiên cứu Bielieskov cho biết, những người Nga ít được đào tạo nhất sẽ đi trước để buộc người Ukraine nổ súng và phơi bày những điểm mạnh và điểm yếu trong hàng phòng thủ của họ.

Ông Bielieskov cho biết các đơn vị được huấn luyện nhiều hơn hoặc lính đánh thuê từ Tập đoàn Wagner tạo nên lực lượng bảo vệ phía sau.

Bielieskov nói rằng Ukraine bù đắp cho việc thiếu thiết bị hạng nặng bằng những người sẵn sàng chiến đấu đến cùng.

Ông nói: "Được trang bị vũ khí nhẹ, không có sự hỗ trợ đầy đủ của pháo binh, thứ không phải lúc nào cũng được cung cấp, họ đã đứng vững và ngăn chặn các cuộc tấn công càng lâu càng tốt.

Kết quả là trận chiến được cho là đã gây ra tổn thất quân sự khủng khiếp cho cả Ukraine và Nga. Người ta không biết mức độ nguy hiểm đến mức nào bởi không bên nào nói sự thật.

Giáo sư chuyên nghiên cứu về chiến tranh tại King's College London Lawrence Freedman cho biết: "Nhân lực không phải là vấn đề của Nga và theo một cách nào đó là vấn đề của Ukraine nhiều hơn, không chỉ vì thương vong rất đau đớn, mà họ thường là… những binh lính tốt nhất của Ukraine".

Viện Nghiên cứu Chiến tranh gần đây đã báo cáo rằng lực lượng Wagner đã chứng kiến hơn 4.100 người chết và 10.000 người bị thương, trong đó có hơn 1.000 người thiệt mạng từ cuối tháng 11 đến đầu tháng 12 gần Bakhmut. Các con số là không thể xác minh.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, trong một bài phát biểu gần đây, đã mô tả tình hình ở Bakhmut là "rất khó khăn".

"Đây là những cuộc tấn công liên tục của Nga. Những nỗ lực liên tục để vượt qua hàng phòng thủ của chúng tôi", ông Zelensky nói.

Giống như Mariupol - thành phố cảng trong cùng một tỉnh mà Nga cuối cùng đã chiếm được sau cuộc bao vây kéo dài 82 ngày mà cuối cùng đã trở thành một nhà máy luyện thép khổng lồ, nơi các chiến binh Ukraine quyết tâm cầm cự cùng với dân thường - Bakhmut đã mang một tầm quan trọng gần như huyền thoại đối với những người bảo vệ thành phố.

"Bakhmut đã trở thành biểu tượng cho sự bất khả chiến bại của Ukraine," Voloschenko nói. "Bakhmut là trái tim của Ukraine, và là nền hòa bình trong tương lai của các thành phố không còn bị chiếm đóng phụ thuộc vào nhịp điệu mà nó đập."

Hiện tại, Bakhmut vẫn hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của quân đội Ukraine, mặc dù nó giống như một pháo đài hơn là nơi mọi người đến thăm, làm việc hoặc vui chơi. Theo các nhà phân tích quân sự, vào tháng 1, quân Nga đã chiếm thị trấn Soledar, nằm cách đó chưa đầy 20 km, nhưng bước tiến của họ rất chậm.

Dọc theo chiến tuyến phía Ukraine, các đơn vị y tế cung cấp dịch vụ chăm sóc khẩn cấp cho những người thương vong trên chiến trường. Theo Tetiana Ivanchenko, người tình nguyện ở miền đông Ukraine kể từ khi cuộc xung đột ly khai do Nga hậu thuẫn bắt đầu ở đó vào năm 2014, mỗi ngày có từ 50 đến 170 binh sĩ Ukraine bị thương đi qua chỉ một trong số các điểm ổn định dọc theo chiến tuyến Donetsk.

Sau những thất bại ở Kharkov ở phía đông bắc và tỉnh Kherson ở phía nam, Điện Kremlin đang khao khát bất kỳ thành công nào, ngay cả khi họ chỉ chiếm được một hoặc hai thị trấn đã bị phá hủy thành đống đổ nát. Freedman, giáo sư danh dự của Đại học King's College London, cho biết việc mất Bakhmut sẽ là một đòn giáng mạnh đối với Ukraine và mang lại lợi thế chiến thuật cho các lực lượng Nga, nhưng sẽ không mang tính quyết định đối với kết quả của cuộc chiến.

Freedman cho biết Nga sẽ có nhiều lợi ích hơn nếu họ có thể chiếm được một Bakhmut đông dân cư và còn nguyên vẹn ngay từ đầu trong cuộc chiến, nhưng giờ đây, việc chiếm được sẽ chỉ cung cấp cho các lực lượng của họ các lựa chọn về cách chiếm thêm Donetsk.

Một người lính Ukraine 22 tuổi, được biết đến với cái tên Desiatyi, hay Tenth, đã gia nhập quân đội vào ngày Nga bắt đầu cuộc chiến toàn diện ở Ukraine. Sau nhiều tháng bảo vệ khu vực Bakhmut, mất nhiều đồng đội, anh nói anh không hối tiếc.

"Không phải là so sánh giá cả và thiệt hại của cả hai bên. Thực tế là, vâng, người Ukraine đang chết, nhưng họ chết vì một mục tiêu cụ thể", Desiatyi nói.

"Ukraine không có lựa chọn nào khác ngoài việc bảo vệ từng tấc đất của mình. Đất nước phải tự bảo vệ mình, đặc biệt là lúc này, hết sức sốt sắng, kiên quyết và tuyệt vọng. Đây là thứ sẽ giúp chúng ta giải phóng các lãnh thổ bị chiếm đóng trong tương lai", Desiatyi nói thêm.