Kịch “Vua Lear” do NSND Lê Hùng dàn dựng khiến khán giả chưa kịp cười đã vội khóc

Theo TS. Cao Ngọc, sân khấu Việt từng có một phiên bản King Lear - Vua Lear được NSND Nguyễn Đình Nghi dàn dựng thành công cho Nhà hát kịch Việt Nam những năm 80 của thế kỷ trước. Vở kịch này cho đến nay vẫn được nhiều người yêu mến sân khấu nhớ tới. Nay vở kịch lại được sân khấu xã hội hóa Lệ Ngọc dàn dựng lại trong sự mong mỏi, kỳ vọng của người yêu sân khấu với kịch bản này.

Vua Lear là một trong những kịch bản giàu kịch tính, đúng chất bi kịch và có nhiều tầng ngữ nghĩa nhất của nhà viết kịch lừng danh người Anh đã được khai thác ở khía cạnh rất nóng hiện nay trong xã hội Việt Nam.

Theo đó, vua Lear thấy mình đã già, quyết định chia đất nước cho các con. Ông hỏi các con yêu cha ra sao thì các công chúa lớn, công chúa thứ hai đều dành những lời có cánh để bày tỏ, trong khi công chúa út chân thật khẳng định "yêu cha như mọi người con yêu cha" và chỉ là một phần vì sau này cô còn phải có tình cảm cho chồng con mình.

Nổi giận vì cho rằng con út bạc bẽo, ông vua chia đôi giang sơn cho hai cô chị, đuổi cô út đi… Chuyện gì phải xảy ra đều đã được tiên đoán. Hai công chúa lớn cấu kết với nhau, bạc đãi cha già khiến vua Lear bất hạnh hóa điên. Công chúa út mang quân về cứu cha thì lại bị các chị bắt cha làm con tin và vì thế thất bại, bị giết chết… Rồi giữa hai cô chị cũng có cái kết đẫm máu bởi tranh giành tình nhân, quyền lực. Cái kết bi thương của vở bi kịch đầy ám ảnh. Bi kịch giữa những người thân trong gia đình luôn là bi kịch đau lòng nhất với bao mâu thuẫn chồng chéo, đi ngược lại đạo đức khi dính tới lợi ích cá nhân, tới đất đai, tài sản thừa kế… Qua đó, đưa tới ý nghĩa về quyền lực và ảo tưởng, sự thật và những dối lừa…

Là một kịch bản kinh điển của thế giới, rất đồ sộ và là câu chuyện của hàng mấy trăm năm trước, để có thể tìm thấy sự đồng điệu với ngày hôm nay và gỡ bỏ những áp lực bởi ý nghĩa nhiều tầng, đạo diễn NSND Lê Hùng quyết định lược gọn, tập trung cho chủ đề chính là về chữ "Hiếu" nhưng vẫn nhận ra được những ý nghĩa khác từ vở diễn.

NSND Lê Hùng chia sẻ: "Quan trọng nhất trong vở diễn vẫn là chữ "Hiếu". Bố mẹ của chúng ta có thể mắc sai lầm do tuổi tác, do khách quan thì chúng ta vẫn phải tròn đạo hiếu với cha mẹ.

Trong vở diễn, có thể vua Lear đã mắc sai lầm khi chia đất nước làm 3 để trao cho hai cô con gái lớn. Tôi còn nói với các bạn diễn viên, ông vua Lear này nhìn đời bằng con mắt của trẻ thơ. Ông ấy cứ nghĩ như thế là sòng phẳng, là yêu các con nhưng thực tế là đẩy các con vào tranh giành quyền lực. Con cái đâu nhất thiết phải lúc nào cũng nói "Con yêu bố mẹ lắm!" mới là hiếu đạo. Và con cái cũng không thể dành hết tình yêu thương cho mẹ vì họ còn có gia đình nhỏ của mình. Đó là điều tất yếu và bố mẹ phải thấu hiểu cho con".

 Lựa chọn cách kể theo lối dung dị, những con người Việt Nam đang dựng lại kịch bản của nhà biên kịch vĩ đại người Anh theo cách Việt hóa không nhiều trang trí mỹ thuật, chỉ là những thước vải rủ xuống để tạo hình vòm mái cung điện hay tòa lâu đài của các cô công chúa. Lược bỏ những đoạn thoại quá dài, dùng lối đài từ không "lên gân" mà giản dị như trong đời thường… các nghệ sĩ, diễn viên của Sân khấu Lệ Ngọc đã thu hút được sự chú ý của khán giả.

Vua Lear "made in Vietnam" có độ dài hơn 2 tiếng với nhiều thông điệp ý nghĩa

Với hơn hai tiếng đồng hồ, vở diễn khá dài so với thời lượng các đêm diễn thường thấy ở thời điểm hiện tại, nhưng khán giả theo dõi khóc cười, đồng cảm sâu sắc cùng nhân vật. Các diễn viên được chiêu mộ từ nhiều nguồn để phù hợp nhất với hình tượng nhân vật, có những kỹ năng kỹ xảo rất tốt như diễn viên đóng vai công chúa Cordenia (Hàm Hương) xinh đẹp và còn rất trẻ, đã có khả năng sử dụng một số động tác múa ballet để thể hiện màn mộng mị hư ảo của nhà vua…

Những diễn viên quen thuộc của sân khấu Lệ Ngọc như: NSND Lệ Ngọc – Công chúa Goneril, Quang Tú – Bá tước Kent, Lâm Cương - Edmund, Huy Bách –Công tước Albany… và một số gương mặt lần đầu tham gia với tập thể như NSND Thu Quế vai công chúa Regan… đã hoàn thành khá tốt vai diễn.

Nghệ sĩ Văn Hải - Chỉ đạo nghệ thuật của Sân khấu Lệ Ngọc đồng thời cũng đóng vai chính, vai diễn khó nhất… đã phải khắc phục rất nhiều khó khăn trong xử lý đài từ cho phù hợp ở từng phân cảnh. Đây là một trong những vai diễn tốt nhất của anh kể từ khi trở lại với sân khấu.

Bên cạnh đó, những diễn viên "bám trụ" cùng sân khấu Lệ Ngọc đã có những bước phát triển khá tốt về nghệ thuật như Lâm Cương trong vai Edmund, đứa con rơi của Bá tước Gloucester do ganh ghét với người con cả của Bá tước nên bày mưu để ông hiểu lầm con mình, rồi lại tiếp tục tráo trở gian xảo, dối lừa cả hai công chúa cả và công chúa thứ hai của nhà vua.

Hay diễn viên Quang Tú cũng đã tạo được ấn tượng tốt qua nhân vật Bá tước Kent cần sự thay đổi lớn về ngoại hình cũng như giọng nói để được tiếp tục phục vụ, tận trung với nhà vua dù bị ông trục xuất ra khỏi vương quốc… Sự trưởng thành của các thành viên trẻ chính là một trong những mục tiêu cao đẹp của NSND Lệ Ngọc khi quyết tâm duy trì hoạt động của sân khấu Lệ Ngọc trong bối cảnh hoạt động còn rất khó khăn hiện nay.

Đúng như mong muốn thổi hơi thở thời đại vào câu chuyện có tuổi đời hơn 400 năm, vở diễn giàu tính nhân văn, momg muốn thức tỉnh mỗi con người trong xã hội khi phải lựa chọn giữa cái thiện và điều ác, giữa lương tri và sự bội bạc… và đặc biệt là sự hiếu nghĩa tận tâm với cha mẹ đã được khán giả cảm nhận một cách nhiệt thành.