Doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu kêu cứu, tố đầu mối và nhà phân phối "ăn dày"

Trong đơn, nhóm doanh nghiệp bán lẻ đòi chính sách Nhà nước cần sắp xếp, chia lại phần chi phí và lợi nhuận định mức kinh doanh mà Nhà nước xây dựng khi phân phối xăng dầu, trong đó họ có quyền được hưởng.

"Tố" đầu mối, thương nhân "ăn dày" hết chi phí và lợi nhuận xăng dầu

Trong đơn kiến nghị, ông Giang Chấn Tây, chủ Công ty TNHH Bội Ngọc - Trà Vinh lập luận: Trong cơ cấu giá cơ sở, chi phí định mức với xăng là 1.050 đồng/lít và lợi nhuận định mức 300 đồng/ lít (tổng 1.350 đồng/lít). Ông Tây cho rằng, trong các quy định thì "doanh nghiệp đầu mối sẽ chia mức này lại cho thương nhân phân phối, bán lẻ".

Tuy nhiên, ông Tây cho rằng, trong Thông tư 104/2021/TT-BTC có hiệu lực ngày 2/1/2022 không ghi rõ tỷ lệ phân chia ở khâu bán buôn và bán lẻ. Chính vì vậy, doanh nghiệp đầu mối đã lợi dụng kẻ hở này để hưởng gần hết chi phí và lợi nhuận định mức nói trên chỉ chia cho doanh nghiệp bán lẻ theo dạng "ban phát" với mức chiết khấu bằng 0, thậm chí có thời điểm chiết khấu âm.

"Đây là nguyên nhân dẫn đến hơn một năm qua, doanh nghiệp bán lẻ phải dùng tiền túi để bù lỗ nhằm duy trì hoạt động kinh doanh", ông Tây cho hay.

Đại diện một doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu phía Nam cho rằng, doanh nghiệp bán lẻ cũng cần được bảo đảm lợi ích về chi phí và lợi nhuận. "Nhóm doanh nghiệp đầu mối, phân phối cũng có hệ thống bán lẻ và họ chia sẻ chi phí và lợi nhuận cho bán lẻ trong chuỗi phân phối của mình. Tuy nhiên, các đại lý bán lẻ tư nhân, được "nhượng quyền" thương hiệu chịu cảnh "ban phát", cho bao nhiêu được bấy nhiêu. Chính vì vậy, sinh ra độc quyền nhóm, cạnh tranh thiếu lành mạnh trong chuỗi cung ứng xăng dầu", vị này cho biết.

Hơn nữa, nhiều đại lý bán lẻ xăng dầu hiện điều hành từ 2-3 thậm chí hàng chục cây xăng, cũng có dự trữ, cũng có vai trò rất quan trọng trong điều tiết xăng dầu tại các địa phương giống y như các doanh nghiệp phân phối, đầu mối. Chính vì vậy, cần có quy định rõ về tỷ lệ phân chia chi phí và mức lợi nhuận định mức mà Bộ Tài chính - Bộ Công Thương phân cho doanh nghiệp.

Thực tế, nhiều đại lý xăng dầu bán lẻ cho rằng khi họ bị đầu mối, thương nhân "bóp" chiết khấu họ đã cố gắng chịu đựng, nhưng không thể chịu được thời gian dài và nhìn trung gian "ăn" quá dày.

Doanh nghiệp bán lẻ loay hoay tự cứu mình

Thời gian qua, những bất cập của thị trường và cách điều hành xăng dầu đã được chỉ ra như xăng dầu không có tính thị trường, thị trường xăng dầu méo mó; việc điều hành không nhịp nhàng, thậm chí "đổ lỗi" lẫn nhau giữa Bộ Công Thương, Bộ Tài chính đã làm cho thị trường xăng dầu ngày càng rối. 

Theo một số doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu ở Hà Nội, dù giá bán lẻ có tăng trong ngày 13/3 song việc mua hàng của doanh nghiệp vẫn rất khó khăn.

Bên cạnh đó, chiết khấu thời điểm hiện tại cao nhất có thời điểm chỉ 500 - 700 đồng/ lít, thấp nhất là 200 đồng/ lít, với mức chiết khấu kể trên, doanh nghiệp bán lẻ vẫn lỗ hạch toán vào chi phí giá vốn, chi trả tiền lương lao động.

"Hệ thống cửa hàng xăng dầu ở các xã ngoại thành, năng suất bán thấp, thường sẽ bị lỗ do chi phí đầu tư và trả lương nhân công", ông Hạnh, chủ cây xăng tại Q. Bắc Từ Liêm Hà Nội cho hay.

Theo ông Hạnh, mỗi doanh nghiệp bán lẻ hiện có tối thiểu 1-2 cây xăng, có doanh nghiệp nhiều hơn sẽ cân đối được tài chính và cơ cấu được tổng thu - chi. Tuy nhiên, nếu cây xăng nào cũng lỗ do chiết khấu thấp, giá thấp thì không thể nào vực dậy được doanh nghiệp. Bản thân các doanh nghiệp bán lẻ mới gia nhập thị trường cũng đều thua lỗ, những người đã "kiếm" được từ trước đây, nay cũng phải bỏ vốn riêng để duy trì hoạt động.

Bà Tr., chủ doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu tại TP.HCM cho biết, suất đầu tư một cây xăng tại TP.HCM có khi lên đến 10 tỷ đồng, ở các huyện vùng ven, con số này cũng khoảng 5-7 tỷ đồng. 

"Bản thân doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu cũng phải dự trừ khoản kinh phí hàng tỷ đồng để nhập hàng. Trong 6 tháng đến 1 năm đầu tiên, doanh nghiệp phải tính lỗ kế hoạch. Chính vì vậy, "tay mới" bước vào bán lẻ xăng dầu trong năm 2022 đều lỗ, nhiều người gắng gượng, tới khánh kiệt và phá sản", bà Tr cho hay.

Đại diện doanh nghiệp này cho rằng, từ năm 2022 đến nay doanh nghiệp bán lẻ hầu như không có lãi, lỗ hoặc bán bớt tài sản để hy vọng duy trì. Tuy nhiên, nhiều người đã không chịu được do có quá nhiều nghịch lý trong quản lý và điều hành.

Hiện Việt Nam có khoảng 17.000 đại lý bán lẻ xăng dầu, nhưng năng suất bán lẻ khá thấp. Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội xăng dầu Việt Nam cho rằng: "Bình quân mỗi cây xăng có thể bán được 70 khối/tháng, trong đó có cây bán 120-150 khối/tháng, mức rất thấp so với các nước khác từ 300-380 khối/tháng".

Theo ông này, với năng suất bán hàng thấp lại đông nên khó có thể đảm bảo các doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu có lãi lớn. Do vậy, ngay cả đại lý lớn, mức chiết khấu thấp cũng lỗ chứ chưa nói đến đại lý nhỏ, mới gia nhập thị trường phải đối diện với mức chiết khấu thấp hoặc âm.