Cá ba gai có thân hình bề ngoài cũng gần giống cá trê với thân tròn, đầu bẹt, da nhẵn nhưng khác cá trê ở cá ba gai có đầu thuôn và thân to hơn.
Phần thân cá ba gai có 3 gai lớn, trong đó 2 gai ở bụng và 1 gai ở sống lưng, những gai này thường chứa độc tố nên khi sơ chế cá ba gai người nấu cần chú ý để không bị gai đâm vào tay sẽ rất buốt.
Cá ba gai thường không kén người ăn bởi trong thịt cá ba gai có chứa nhiều phốt pho, iốt, vitamin nhóm B…rất tốt cho cơ thể.
Để làm những món ăn từ cá ba gai, người ta thường chọn mua những con cá ba gai vàng; phần đầu nhọn và vành miệng tròn, loại vừa và nặng từ 200g – 250g/con.
Cá ba gai vào mùa lạnh cuối năm và ba gai trứng vào tháng 2, tháng 3 âm lịch thì là ngon nhất.
Cá ba gai có thể chế biến thành rất nhiều món ăn khác nhau như: nấu chuối đậu, nấu rượu, lẩu, kho, nướng... nhưng có lẽ ngon và thông dụng nhất chính là cá ba gai nấu mẻ.
Đầu bếp Lạc Tuấn nhà hàng Làng Chài Cửa Lục (Quảng Ninh) chia sẻ bí quyết cá ba gai nấu mẻ.
Cần chú ý, sau khi sơ chế cá xong, không được rửa lại bằng nước ngọt vì nước biển là chất sát khuẩn rất tốt đã loại bỏ được hầu hết các chất bẩn cần thiết, rửa lại bằng nước ngọt không những không có nhiều tác dụng làm sạch mà còn làm mất đi vị ngon của cá.
Đối với cá ba gai nấu mẻ, gia vị nấu cũng rất quan trọng, đặc biệt là mẻ. Mẻ được coi là thứ gia vị dân dã đặc trưng của miền Bắc, có vị chua thanh, thơm dịu nhẹ, được dùng phổ biến trong các món lẩu, riêu… góp phần tạo nên hương vị hấp dẫn riêng cho món ăn.
Về cách nấu, để nước đậm đà, sau khi phi thơm hành, đun sôi nước, nêm các gia vị cùng với mẻ. Cách ướp cá ba gai cũng là một nghệ thuật.
Món cá ba gai nấu mẻ ngon phải được ướp với mẻ, me chua, ớt, gia vị nêm vừa ăn. Để giúp cá không bị ươn, thịt cá không bị mềm, sau khi mổ và khử tanh, cá cần được tẩm ướp ngay.
Sau khi ướp cá khoảng 15 phút, người đầu bếp cho lên chảo xào lăn qua dầu ăn để ngấm gia vị. Tiếp theo đó, cho nước vào xâm xấp đun nhỏ lửa.
Cá ba gai nấu mẻ là món ngon hấp dẫn, ăn tốt cho sức khỏe cho những ngày đông lạnh.
Trong khi chờ cá chín, cần chuẩn bị các loại rau như hành thái khúc, dứa và cà chua bổ cau vừa tạo vị thơm cho món ăn, vừa góp phần tạo màu sắc bắt mắt.
Đối với cá ba gai nấu mẻ nên cho thêm chút vị cay của ớt để giảm độ tanh của cá, bên cạnh đó, vị cay de de của ớt, kết hợp vị chua thanh của mẻ, vị ngọt đậm đà của thịt cá ba gai, cùng các loại rau ăn kèm như hoa chuối, tía tô, lá lốt…
Thưởng thức cá ba gai-đặc sản Quảng Ninh, bạn sẽ thấy cá có vị ngọt, thịt chắc hơn khi ăn ở những nơi khác. Để có được hương vị như vậy, là nhờ cách chế biến cá ba gai của những đầu bếp tài ba. Bởi nếu không biết cách làm thì món ăn sẽ không mang được đúng hương vị của nó.
Vào mùa đông, nhâm nhi chén rượu nếp cái hoa vàng đặc sản Quảng Ninh cùng với miếng cá ba gai nấu mẻ nóng hổi, thơm ngon đậm đà, quả là những trải nghiệm ẩm thực khó quên.