Bình luận
0
Xã Đại Dực (huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh) hiện có 7 dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó người dân tộc Sán Chỉ chiếm tỷ lệ hơn 80%. Đến nay, đồng bào Sán Chỉ nơi đây còn lưu giữ nhiều nét đẹp văn hóa cổ xưa đặc sắc của cha ông để lại.
Trong đó, Nghệ nhân ưu tú Lỷ A Sáng (SN 1950) là một trong số ít người còn nắm giữ, thuộc cách trình diễn, múa hát và thực hành nghi lễ cầu mùa – một trong những nghi lễ truyền thống của người Sán Chỉ ở Tiên Yên.
Chúng tôi tìm đến nhà cụ Lỷ A Sáng (thôn Phài Giác, xã Đại Dực, huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh) vào một ngày tháng 8, khi cụ vừa đi cúng ở bên thôn khác về. Ở tuổi ngoài 70, cụ Sáng người thấp nhỏ, lưng cũng đã còng, nhưng tinh thần, đầu óc vẫn sáng suốt. Cụ bảo, sức khỏe bây giờ của cụ kém hơn so với vài nǎm trước đây nhiều lắm...
Cụ Lỷ A Sáng (đứng giữa) thực hiện trích đoạn nghi lễ cầu mùa tại Lễ hội văn hóa, thể thao dân tộc Sán Chỉ - "Mùa vàng miền Soóng cọ" năm 2021. Ảnh cắt từ clip
Trong ngôi nhà đầy giấy khen, cụ Sáng kể, cả ông và bố của cụ đều là thầy cúng. Ngay từ nhỏ, cụ Sáng đã thường theo ông và bố đi cúng. Bởi vậy cụ đã trở nên đam mê và yêu thích những nghi lễ truyền thống của dân tộc Sán Chỉ từ lúc nào chẳng hay.
Thời gian chiến tranh ác liệt đã làm gián đoạn nhiều nghi lễ truyền thống của dân tộc, tưởng như mai một. Sau khi hòa bình được lập lại, cụ Sáng từng bước luyện tập, sưu tầm tài liệu với mong muốn phục dựng văn hóa dân tộc mình.
Năm 1986, cụ Sáng tìm đến nhà già làng trong xã để xin được theo học chữ, học hát múa các nghi lễ dân tộc mình. Phải mất đến 3 năm, cụ mới thành thạo và bắt đầu tham gia thực hành các nghi lễ cho dân làng. Dần dần, cụ Sáng được bà con tin tưởng, rồi làm thầy Cả của làng. Cứ vào dịp lễ tết truyền thống, cụ Sáng lại đại diện cho nguyện vọng của toàn thể dân làng tấu sớ cầu an, cầu mùa.
Cụ Lỷ A Sáng được mệnh danh là "kho báu sống” của người Sán Chỉ ở xã Đại Dực, huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh. Ảnh: Bùi My
Biết chúng tôi muốn được tìm hiểu về những nét văn hóa truyền thống của người Sán Chỉ, cụ Sáng lặng lẽ lên trên gác xép, lấy xuống chiếc vali vải màu mận. Bên trong vali là những bức tranh thờ, đạo cụ, những bộ mũ áo khi hành lễ của cụ…
Cụ bảo, đó là bộ quần áo chỉ mặc khi thực hành lễ cầu mùa - nghi lễ truyền thống của người Sán Chỉ ở Tiên Yên, dành để tôn vinh những vị thần có công lập làng, tạo mưa, tạo gió, cho mùa màng bội thu và cầu nguyện các vị thần mang đến sống tốt đẹp, bình an và mạnh khỏe đến cho bà con.
Đặc biệt nhất, trong vali còn có có hơn 40 cuốn sách chi chít ký tự, liên quan đến cầu mùa, cấp sắc và ma chay. Những cuốn sách đã ố nát này cả, nhưng được cụ Sáng coi như cả gia tài này là những tài liệu được truyền lại từ nhiều đời trước, và một số là do cụ Sáng tự nghiên cứu, sưu tầm.
Quyển sách liên quan đến văn hóa tâm linh, tín ngưỡng của dân tộc Sán Chỉ được cụ Sáng giữ gìn như cả gia tài. Ảnh: Bùi My
Theo cụ Sáng, người Sán Chỉ không có chữ viết riêng, mà sử dụng chữ Hán cổ, viết theo lối mượn chữ Hán để ký âm theo tiếng của người Sán Chỉ, đọc theo âm Sán Chỉ (thường gọi là Hán Nôm). Cụ bảo, giọng buồn buồn, hiện nay chỉ còn những người theo đạo thầy cúng và một số người già đã từng học chữ Hán Nôm mới viết và dịch sách Hán Nôm theo âm tiếng Sán Chỉ, còn lớp trẻ hiện nay hiếm có người biết.
Không chỉ có công trong bảo tồn nghi lễ cầu mùa theo nguyên bản, cụ Lỷ A Sáng còn là người có nhiều công trong bảo tồn Soóng Cọ - lối hát truyền thống của người Sán Chỉ huyện Tiên Yên.
Lấy một quyển sách cất ở đầu giường, cụ Sáng khoe với chúng tôi về "kho báu" ghi đầy những bài hát Soóng cọ do cụ tự tay ghi chép.
Cụ bảo, các bài hát Soóng Cọ có nhiều chủ đề, chủ đề về tình yêu đôi lứa, với những câu hát ướm hỏi, gợi ý, đối đáp hóm hỉnh của các đôi trai gái; chủ đề về ca ngợi công ơn của Đảng, Bác Hồ, các thế cha anh đi trước mở đường; lại có những bài hát nhớ ơn tổ tiên, đền ơn cha mẹ; chủ đề ca ngợi lao động sản xuất, hát về bốn mùa…
Cụ Lỷ A Sáng hát một điệu Soóng Cọ về nhớ ơn tổ tiên, đền ơn cha mẹ. Ảnh: Bùi My
"Quyển sách này quý lắm, gồm 598 bài hát Soóng Cọ do tôi sao chép tay suốt 8 năm nay. Có người trả tôi 3 triệu đồng quyển sách này mà tôi không bán đâu" – cụ Sáng lật giở từng trang, rồi hát cho chúng tôi nghe.
Nhưng cụ Sáng vẫn trăn trở trong lòng một nỗi khi lớp trẻ ngày nay không còn thiết tha với văn hóa dân tộc, trong khi tuổi cụ nay đã cao. Cụ sợ rằng những nét văn hóa của dân tộc sẽ cứ thế bị mai một, không có người kế tục.
Bởi vậy, cùng với việc góp công phục dựng lại lễ cầu mùa theo đúng nguyên bản, cụ Sáng còn tích cực tham gia các hoạt động truyền dạy, bảo tồn, giữ gìn và phát huy văn hóa truyền thống của dân tộc. Cùng với đó, cụ Sáng còn phối hợp với các trường học trên địa bàn tổ chức các lớp học để truyền dạy chữ viết, các điệu múa đặc trưng của dân tộc, nghệ thuật điều hành, thực hành lễ cầu mùa của người Sán Chỉ và hát Soóng Cọ.
Quyển sách ghi hàng trăm bài hát Soóng Cọ do cụ Sáng tự tay chép. Ảnh: Bùi My
Ông Hoàng Việt Tùng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Đại Dực cho biết, cụ Lỷ A Sáng không chỉ là người có uy tín trong cộng đồng dân tộc Sán Chỉ tại địa phương, mà còn có thâm niên 14 năm làm Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã Đại Dực.
Cụ Sáng cũng là người nắm giữ nhiều tài liệu, sách cổ và cũng là người giúp địa phương phục dựng những nghi lễ cổ, lễ hội của người Sán Chỉ theo đúng nguyên bản, bản sắc văn hóa. Từ năm 2021, do lý do sức khỏe nên cụ Sáng không còn tham gia các lớp truyền dạy, tuy nhiên vẫn tích cực hỗ trợ các hoạt động nhằm giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trên địa bàn xã.
Nét văn hóa đặc sắc của người Sán Chỉ ở Đại Dực là một trong những tiềm năng mà huyện Tiên Yên rất quan tâm giữ gìn và phát huy. Bởi vậy, nhiều năm gần đây, Lễ hội văn hóa thể thao dân tộc Sán Chỉ đã trở thành truyền thống, được huyện Tiên Yên quan tâm, tạo điều kiện để tổ chức thường niên. Trong Lễ hội không thể thiếu trích đoạn lễ cầu mùa, hát Soóng Cọ, và các trò chơi dân gian như đánh cầu chinh, đánh gụ, bắn nỏ…
Dịp 30/4 vừa qua, xã Đại Dực đã ra mắt 7 câu lạc bộ bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc và liên hoan các trò chơi dân gian. Theo đó, thôn Phài Giác ra mắt câu lạc bộ lễ cầu mùa; thôn Khe Ngàn ra mắt câu lạc bộ Soóng Cọ giữ gìn bản sắc trang phục; thôn Khe Quang ra mắt câu lạc bộ may trang phục dân tộc Sán Chỉ; thôn Khe Lục ra mắt câu lạc bộ dòng họ Nình giữ gìn và phát huy văn hóa dân tộc Sán Chỉ; thôn Khe Lặc ra mắt câu lạc bộ văn hóa - thể thao; thôn Kéo Kai ra mắt câu lạc bộ giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; thôn Khe Mươi ra mắt câu lạc bộ giữ gìn bản sắc trang phục dân tộc Dao.
Năm 2014, cụ Lỷ A Sáng đã được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam phong tặng danh hiệu "Nghệ nhân dân gian Việt Nam" vì đã có công thực hành truyền dạy nghi lễ cầu mùa, cầu an của đồng bào Sán Chỉ. Năm 2015, cụ Lỷ A Sáng tiếp tục được Chủ tịch Nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú.
Chấp nhận sự không hoàn hảo của con chính là đỉnh cao của sự thông thái trong làm cha mẹ.
Chia sẻ
Ở phía phủ chúa, Huy quận công Hoàng Tố Lý nổi lên như một nhân vật then chốt. Y ngày đêm túc trực bên giường bệnh của Trịnh Sâm, cùng Tuyên phi Đặng Thị Huệ bàn bạc mọi việc lớn nhỏ. Theo những lời truyền tụng trong phủ, mối quan hệ giữa Huy quận công và Tuyên phi không chỉ dừng ở sự cấu kết chính trị mà còn là quan hệ tình ái bí mật.
Chia sẻ
Tối 21/12, tại Sân vận động tỉnh Thái Nguyên, UBND tỉnh Thái Nguyên đã long trọng tổ chức Lễ khai mạc Giải bóng đá Tứ hùng – Thái Nguyên 2025, chính thức mở màn giải đấu quy tụ các đội bóng giàu truyền thống, đồng thời đánh dấu Sân vận động tỉnh đi vào hoạt động, tạo dấu mốc mới cho thể thao địa phương.
Chia sẻ
Hán Thiếu Đế Lưu Biện là một trong những hoàng đế có số phận bi kịch nhất trong lịch sử Trung Quốc. Ông là vị hoàng đế áp chót của nhà Hán, tại vị trong một giai đoạn cực kỳ hỗn loạn, khi quyền lực thực sự đã rơi hoàn toàn vào tay ngoại thích, hoạn quan và sau đó là quyền thần Đổng Trác.
Chia sẻ
Giám đốc Tình báo Quốc gia Tulsi Gabbard cho biết các cơ quan tình báo Mỹ không tin rằng Moscow có đủ năng lực để chiếm đóng Ukraine, qua đó mâu thuẫn trực tiếp với các đánh giá của châu Âu và Ukraine lẫn NATO về tham vọng của Nga, theo Kyiv Post.
Chia sẻ
Chiều 21/12, Thượng úy Trần Bích Ngọc đã ra mắt dự án âm nhạc “Ý Đảng – Lòng dân”. Đây là dự án âm nhạc duy nhất cho đến thời điểm hiện tại ra mắt chào đón Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, đất nước, dân tộc.
Chia sẻ
Theo nhận định của Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC), U23 Việt Nam tiếp tục được đánh giá là một trong những đội tuyển giàu kinh nghiệm và có bản sắc rõ nét tại VCK U23 châu Á 2026, trước thềm giải đấu tổ chức tại Saudi Arabia.
Chia sẻ
Trong định hướng phát triển nông thôn mới, TP.HCM xác định du lịch nông thôn là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nối dài chuỗi giá trị trong ngành nông nghiệp, nâng cao thu nhập cho nông dân và tạo nên những vùng quê đáng sống.
Chia sẻ
Trong bối cảnh hoạt động mại dâm ngày càng diễn biến phức tạp, có xu hướng dịch chuyển sang môi trường mạng và các hình thức trá hình tinh vi, Hà Nội và TP.HCM – hai đô thị lớn của cả nước – đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, linh hoạt và nhân văn.
Chia sẻ
Bất ngờ về điều khoản hợp đồng giữa HLV Kim Sang-sik và VFF; Nguyễn Đình Bắc có hành động ý nghĩa; Hé lộ thời điểm bốc thăm chia bảng ASEAN Cup 2026; Arsenal gặp “điềm gở” trước Giáng sinh; HLV Amorim bác bỏ khả năng M.U mua cầu thủ ồ ạt; Messi kiếm gần 10 triệu USD khi đến Ấn Độ.
Chia sẻ
"Ngày nay, máy bay không người lái (drone) đóng vai trò then chốt trên toàn bộ chiến tuyến, quyết định sự thành bại của các đơn vị xung kích trong nhiều tình huống khác nhau”, Tổng biên tập tạp chí National Defense, ông Igor Korotchenko nhận định và nhấn mạnh rằng, lực lượng phi công drone đang trở thành lực lượng tinh nhuệ nhất của quân đội Nga.
Chia sẻ
Công an tỉnh Đắk Lắk vừa triệt phá đường dây lập dự án tiền điện tử "ảo" KAYPLE, lừa đảo hơn 4.000 nhà đầu tư, chiếm đoạt tổng số tiền trên 51 triệu USDT, tương đương gần 1.300 tỷ đồng.
Chia sẻ
Sau 7 ngày Công an TP Hà Nội đưa vào vận hành Trung tâm điều khiển giao thông ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), tình hình giao thông tại nhiều nút giao trọng điểm trên địa bàn Thủ đô ghi nhận những chuyển biến tích cực.
Chia sẻ
Châu Âu là khu vực duy nhất còn lại để Nga phô trương sức mạnh vì trong mắt Moscow, lục địa này đã suy yếu, nhu nhược, yếu đuối và thiếu quyết đoán - người đứng đầu Cục Tình báo Quân đội Ukraine (HUR) Kyrylo Budanov cảnh báo, tờ Euromaidanpress đưa tin.
Chia sẻ
Văn phòng Chính phủ có Thông báo kết luận hội nghị "3 trong 1" về triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW, cải cách hành chính và Đề án 06.
Chia sẻ
Công an TP Hà Nội đã lập danh sách 2.102 học sinh vi phạm, gửi đến Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội để phối hợp chấn chỉnh, giáo dục.
Chia sẻ
Một vụ án về an toàn thực phẩm vừa chính thức được Viện KSND TP. HCM hoàn tất cáo trạng, hé lộ những tình tiết kinh hoàng về đường dây nhập lậu thịt động vật quy mô "khủng" từ các quốc gia bị cấm ở Châu Âu.
Chia sẻ
Theo tử vi ngày mai, 3 con giáp đột phá sau Đông hí, năm 2026 sẽ dễ dàng đạt được mục tiêu, sự nghiệp phát triển, của cải đầy tay.
Chia sẻ
Các nhà khoa học đã giải mã được những đoạn văn mới của bản thảo Qumran, một hiện vật đã mãi mãi chia rẽ giới học giả Kinh Thánh thành hai trường phái trước và sau. Trong gần một thế kỷ, các chuyên gia trên khắp thế giới đã tranh luận sôi nổi về bản thảo này. Nhưng chìa khóa để hiểu chúng nằm ở một từ duy nhất.
Chia sẻ
Đại tướng Nguyễn Trọng Nghĩa, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam gặp lãnh đạo Cao Bằng, đề xuất giải pháp xử lý sạt lở và phát triển kinh tế-xã hội bền vững cho tỉnh.
Chia sẻ
Tại phường Hà Huy Tập, tỉnh Hà Tĩnh diện tích trồng rau gia vị (rau thơm) được nhân rộng qua từng năm. Hiện có hơn 2,5 ha các loại rau gia vị các loại, phổ biến như rau kinh giới, rau tía tô, húng quế… được trồng theo hướng hữu cơ, tập trung nhiều trong các hộ gia đình và vùng trồng rau tập trung ở tổ dân phố La Xá.
Chia sẻ
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam gọi tác giả Peter Pho là người đi qua đời sống này với bản chất và tinh thần của nước và gió.
Chia sẻ
Xã Mường Đun cũ, nay là xã Sáng Nhè (tỉnh Điện Biên) từ lâu đã được biết đến là vùng đất có nhiều tiềm năng phát triển chăn nuôi, đặc biệt là chăn nuôi gia cầm bản địa. Trong đó, giống vịt bầu cổ ngắn không chỉ gắn bó với đời sống sản xuất của người dân, mà còn từng bước khẳng định giá trị thương hiệu trên thị trường.
Chia sẻ
Phòng An ninh kinh tế Công an tỉnh Ninh Bình vừa chủ trì phối hợp kiểm tra, phát hiện và xử lý hai hộ kinh doanh lưu trữ hơn 1,2 tấn thực phẩm đông lạnh gồm nội tạng lợn, chân gà, thịt bò...không rõ nguồn gốc và đã quá hạn sử dụng.
Chia sẻ
Tân Phó Bí thư chuyên trách Đảng ủy Quốc hội Nguyễn Hồng Diên khẳng định, trên cương vị mới sẽ nghiêm túc tiếp thu ý kiến chỉ đạo, không ngừng rèn luyện, phấn đấu, khiêm tốn học hỏi để hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao.
Chia sẻ
Đô vật Cấn Tất Dự được xem là “vô đối” ở đấu trường SEA Games. Suốt 6 kì Đại hội, anh đã 6 lần lên đỉnh SEA Games tạo kỷ lục khó vượt qua với bất kỳ đô vật nào.
Chia sẻ
Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Đà Nẵng đang lấy ý kiến đối với dự thảo Quyết định quy định điều kiện, trình tự, thủ tục thẩm định giao đất ở không đấu giá quyền sử dụng đất cho cá nhân, trong đó làm rõ đối tượng, tiêu chí xét duyệt và thứ tự ưu tiên.
Chia sẻ
Mục tiêu chính của Mỹ là giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine và khôi phục sự ổn định chiến lược trong quan hệ với Nga, cựu chuyên gia phân tích của CIA, Ray McGovern nhận định.
Chia sẻ
Mới đây, những video và hình ảnh về đồi hoa hướng dương ở Nghệ An trở nên viral khắp mạng xã hội với số lượt xem lên tới hàng chục nghìn. Thậm chí, có người xuýt xoa rằng khung cảnh chẳng khác gì được tạo nên từ AI (trí tuệ nhân tạo), hoặc từ thiên đường bước ra.
Chia sẻ
Chỉ sau hai ngày "Avatar 3: Lửa và tro tàn" đã nhanh chóng tiến sát mốc 100 tỷ đồng doanh thu, bao gồm cả suất chiếu sớm và lượng vé đặt trước.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Bùi My
