Mới đây, CNN đã công bố danh sách 35 món bánh làm từ bột, được nhồi nhân bên trong ngon nhất thế giới. Theo chuyên gia đã đánh giá, các món ăn lọt vào top có cách chế biến từ đơn giản đến phức tạp, giữ được hương vị đặc trưng của địa phương, phù hợp với khẩu vị nhiều người. Đáng chú ý là loại bánh có vỏ của Việt Nam là bánh bột lọc đã lot vào top này.
Điều này thêm lần nữa khẳng định ẩm thực Việt Nam đang ngày được lan tỏa và có vị trí trên bản đồ ẩm thực thế giới. Bánh bột lọc được cho là có nguồn gốc từ Huế và dần đã phổ biến ở cả 3 miền.
Bánh bột lọc của Việt Nam có lớp vỏ trong suốt với nhân đầy ắp, núng nính. Mỗi vùng miền có cách chế biến món bánh rất riêng, nhưng thông thường vỏ bánh thường được làm từ bột gạo và bột năng, nhân thường bao gồm tôm, thịt heo, mộc nhĩ, sau đó đem luộc hoặc hấp trong lá chuối.
Bên cạnh đó cũng có một số cách làm bánh bột lọc khác như bánh bột lọc chiên, bánh bột lọc chén, bánh bột lọc chay, bánh bột lọc đa sắc từ rau củ quả… Bánh khi chín sẽ có độ trong suốt nhất định, dai dẻo hòa cùng nhân bên trong thơm ngọt. Bánh bột lọc thường chấm với nước mắm chua ngọt thanh thanh, có thể ăn kèm cùng dưa chuột, rau gia vị…
Bên cạnh món bánh bột lọc của Việt Nam còn có những món nổi tiếng khác như tiểu long bao (Trung Quốc), xúp hoành thánh Tứ Xuyên (Trung Quốc), mì Ravioli (Ý), bánh bọc thịt Manti (Thổ Nhĩ Kỳ), bánh bao nhân cá Siomay (Indonesia), bánh gà chiên giòn Coxinha (Brazil)...
Bột lọc miền Bắc nhân tôm thịt băm mộc nhĩ, miền Trung bọc nhân tôm rim thịt mỡ, còn bánh kiểu miền Nam có nhân tôm rim ngọt.
Cách chế biến và thành phần làm bột lọc giữa ba miền na ná nhau, chỉ khác biệt về nhân bánh, đồ ăn kèm, cách thưởng thức, cách gọi. Vỏ bánh ở miền Trung không làm từ bột năng mà từ bột sắn, tức khoai mì. Còn bánh bột lọc của miền Bắc và Nam lại làm từ bột năng, từ củ năng. Hai loại bột này đều dẻo trong khi chín, tuy nhiên bánh bột lọc từ củ sắn sẽ dai giòn hơn, còn bột năng sẽ dai dính.
Miền Bắc
Bánh bột lọc miền Bắc chủ yếu làm từ bột năng, phần nhân có thịt băm, mộc nhĩ, nấm hương và tôm xào chín trước khi hấp. Bánh nặn hình bán nguyệt, miếng to dày. Ở Hà Nội, bánh bột lọc chấm cùng nước mắm dấm tỏi ớt thêm chút lạc rang và ăn kèm rau kinh giới. Những quán bán bánh bột lọc ở thủ đô thường có nộm bò khô, nem cuốn.
Cũng thuộc miền Bắc, bánh bột lọc Hải Phòng có nguyên liệu và cách chế biến tương tự. Nhưng trên mỗi đĩa bánh bột lọc rắc thêm hành phi và ruốc tôm, chấm nước mắm chua ngọt, thêm đu đủ, cà rốt thái lát.
Miền Trung
Miền Trung là quê hương của bánh bột lọc. Nơi đây có nhiều biến thể bánh bột lọc nhất từ bột lọc trần, bột lọc gói lá, bột lọc chiên đến bột lọc chay... Phần nhân bánh phổ biến nhất là tôm rim thịt mỡ, bên cạnh tôm rim, thịt rim, nhân đậu xanh mặn... Tại một số nơi như Quảng Bình, Quảng Trị, người dân thêm măng, nấm tai mèo, hành lá...
Thực khách muốn khám phá hương vị bánh bột lọc đa dạng không thể bỏ lỡ Huế, nơi có nhiều biến tấu đa dạng của loại bánh này. Những hàng bánh bột lọc có mặt trên khắp con phố Huế, được hấp liền tại chỗ nên lúc nào cũng nóng hổi. Ngoài bánh bọc lá, người Huế ăn bánh bột lọc trần, bánh nhân đỗ mặn hoặc kẹp với bánh mì... Nhân chỉ có tôm và thịt mỡ, chấm nước mắm chua ngọt hoặc mắm cốt ruốc thêm tỏi ớt.
Trong khi đó, người Quảng Trị có phiên bản bánh bột lọc trần ở Vĩnh Linh nổi tiếng không kém bánh bột lọc gói lá chuối. Nhân bánh đa dạng, tùy vào sở thích và khẩu vị mà người làm có thể chọn tôm đất thịt ba chỉ, đậu phộng xào ném tươi (hành tăm), chim cu bằm nhuyễn... Nước chấm ngon nhờ hành tăm phi thơm, ớt bột cay, nước mắm nguyên chất và chút đường. Đặc biệt, món này ăn kèm với giá đỗ giúp thực khách đỡ ngán.
Về cách gọi, trong khi hầu hết các tỉnh miền Trung gọi là bánh bột lọc thì người Nghệ An quen gọi là bánh bèo; người Phan Thiết, Bình Định gọi là bánh vạc hay tai vạc, quai vạc.
Bánh bèo Nghệ An có vỏ mỏng, nhân tôm bé xíu. Thanh Nga, 22 tuổi (TP Vinh), cho biết ở Nghệ An có 2 loại bánh trần và bánh lá. Cô nói: "Bánh trần thường xếp trong bát nhỡ, chan nước mắm ngập mặt bánh. Phía trên rắc một chút rau mùi, hành phi".
Miền Nam
Ở Sài Gòn, du khách có thể dễ dàng tìm thấy cả hai loại bánh bột lọc: bánh bột lọc trần và bánh bột lọc gói lá. Biến tấu từ bánh bột lọc Huế, phiên bản bánh lọc Sài Gòn thường chỉ có nhân tôm, không thêm thịt và nước chấm ngọt hơn. Thực khách thường nhấm nháp món bánh này lấy vị để ăn tiếp món khác.
Thiên Minh, 36 tuổi, một người đang ở Huế từng sống 8 năm ở Sài Gòn, cho biết: "Bột lọc Sài Gòn cũng có nhân tôm thịt, đậu xanh, thêm nhiều thành phần khác như ruốc, mỡ hành, giò... so với phiên bản miền Trung".