Chánh án TANDTC Nguyễn Hoà Bình: Toà án tự thu thập chứng cứ sẽ sinh ra "vụ án kỳ cục"
Sáng 28/5, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao (TANDTC) Nguyễn Hòa Bình đã giải trình tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội về dự thảo Luật tổ chức Tòa án Nhân dân sửa đổi.
Yếu thế khi đối mặt với kiện tụng
Giải trình tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Chánh án Nguyễn Hòa Bình trân trọng cảm ơn những ý kiến góp ý để hoàn thiện dự thảo Luật tổ chức Tòa án Nhân dân sửa đổi.
Về một số vấn đề đại biểu quan tâm liên quan đến tòa án sơ thẩm chuyên biệt, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết sẽ không có việc thành lập tràn lan, "chỗ nào cũng có".
"Dự kiến của lãnh đạo TANDTC sẽ chỉ có 1 tòa sở hữu trí tuệ, 2 tòa phá sản và các tòa hành chính chỉ có ở Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM và cân nhắc thêm ở một vài địa phương", theo ông Nguyễn Hòa Bình.
Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình. Ảnh: Quốc hội
Về tòa sở hữu trí tuệ, Chánh án cho biết, hiện nay chúng ta đang đối mặt với thực tế như gạo ST25, cà phê Trung Nguyên, bưởi Năm Roi, nước mắm Phú Quốc đang bị đăng ký sở hữu ở nước ngoài. Do vậy, rất cần một thiết chế tư pháp bảo vệ.
"Nếu chúng ta phải đối mặt với kiện tụng, có thể thua vì chúng ta yếu về luật quốc tế. Do vậy, rất cần có tòa sở hữu trí tuệ", Chánh án nhấn mạnh.
Về đổi mới tổ chức tòa án theo thẩm quyền xét xử, Chánh án khẳng định giữ quan điểm phải tổ chức theo thẩm quyền xét xử, đã có truyền thống, nghị quyết, có quy định trong hệ thống pháp luật, Hiến pháp về 2 cấp xét xử.
"Bản thân Luật này cũng quy định nhiệm vụ của cấp tòa sơ – phúc thẩm chứ không nói nhiệm vụ của tòa huyện, tỉnh. Tương tự, các luật tố tụng chỉ nói nhiệm vụ của cấp sơ – phúc thôi, việc đổi mới này nhằm phù hợp với xu thế quốc tế. Quốc hội bỏ phiếu thế nào chúng tôi chấp hành, có thể giữ nguyên hoặc đổi mới nhưng có điều chắc chắn đây là xu thế, hôm nay không làm thì con cháu sau này phải làm", Chánh án Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.
Về vấn đề mở rộng nguồn thẩm phán TANDTC, Chánh án cho biết, hội thẩm phán có 17 người, "luật quy định Hội đồng có nam, nữ, có 2 đại diện không quá 15% là thành viên bên ngoài tòa án như điều tra viên, kiểm sát viên, luật gia, giáo sư đại học luật… tiêu chuẩn, quy trình như nhau".
"Tại sao phải có 2 thành viên này vì cấp giám đốc thẩm không có luật sư, bị can, bị cáo, nguyên đơn nên cần có 2 thành viên bên ngoài để tăng tính phản biện trong hội đồng.
Đây là tổ chức khoa học, nếu 17 người đều là thẩm phán cả thì người ta quan ngại cùng nếp nghĩ, thói quen. Chúng ta lựa chọn mô hình tranh tụng thì ngay trong hội đồng thẩm phán phải tôn trọng vì tranh tụng là con đường dẫn đến công lý", Chánh án phân tích.
Phục vụ nhân dân là đảm bảo công lý, phán xử cho đúng
Về thu thập chứng cứ, Chánh án cho biết, tòa hướng dẫn, hỗ trợ các bên thu thập "còn đối tượng hỗ trợ thế nào thì sau này có hướng dẫn, như với người yếu thế, không có khả năng".
"Nói như đại biểu, giờ 80% không có luật sư, tòa phải đi thu thập chứng cứ cho người dân, thì báo cáo đại biểu giờ không nước nào làm. Anh đi kiện phải có chứng cứ để đảm bảo thắng, chứ không phải chỉ mang đơn đến. Tòa phục vụ nhân dân chứ không phải tòa đi thu thập chứng cứ. Nguyên đơn là nhân dân, bị đơn cũng là nhân dân, một vụ án nguyên đơn đi kiện, tòa phục vụ nguyên đơn bằng cách thu thập chứng cứ, sau đó lại đi phục vụ nhân dân là bị đơn, điều đó sẽ sinh ra vụ án kỳ cục", Chánh án phân tích.
Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định, việc phục vụ nhân dân ở tòa là đảm bảo công lý, phán xử cho đúng, tuân thủ pháp luật "chứ không phải đi thu thập chứng cứ".
Về vấn đề thẩm phán thông tin quan điểm vụ án trước khi xét xử, Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định đây là điều bị nghiêm cấm từ trước đến nay và về sau. Bản án chỉ được tuyên "sau khi kiểm tra chứng cứ công khai tại tòa và qua quá trình tranh tụng".
"Trước khi tuyên mà thẩm phán nói về quan điểm xử lý, tội này tội kia, ông này thắng ông kia thua thì không được, tòa chưa xử sao biết tội này tội kia, mức án 5 năm, 7 năm. Việc này phải nghiêm cấm", Chánh án Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh .
