Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh đưa ra giải pháp gì để đối phó với nguyên nhân sụt lún, sạt lở ở ĐBSCL?

Chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh, sáng 4/6, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé - Đoàn ĐBQH tỉnh Kiên Giang nêu rõ, thời gian qua, tình trạng sạt lở, sụt lún bờ biển, bờ sông đang bủa vây vùng Đồng bằng sông Cửu Long với mức độ phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống, sinh hoạt, sản xuất người dân trong vùng. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết đánh giá về công tác dự báo, dự phòng đối với vấn đề trên thời gian qua. Đồng thời cho biết giải pháp ổn định môi trường sống khu vực này trong thời gian tới như thế nào?.

Với câu hỏi này, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho hay, do tác động của biến đổi khí hậu đã gây nên tình trạng sạt lở không chỉ ở Đồng bằng sông Cửu Long mà cả miền Bắc và miền Trung. 

Ông Khánh cho rằng có 4 nguyên nhân chính dẫn đến sụt lún bờ sông ở đồng bằng sông Cửu Long. Một là nền địa chất trầm tích của vùng này được kiến tạo với các lớp địa chất trầm tích còn non trẻ so với các đồng bằng khác. Theo quan sát thì vùng này vẫn tự sụt lún. "Chúng tôi còn đo được các phễu lún, có nhiều điểm lún đến 10 cm, tất cả đều do nền địa chất quá non trẻ", ông Khánh nói.

Các nguyên nhân còn lại theo ông Khánh là do lượng phù sa giảm rất lớn; lấn chiếm bờ sông để xây dựng, nuôi trồng và đặc biệt là khai thác cát. Nhiều địa phương báo cáo là có tình trạng người dân dùng vòi rồng để khai thác cát khiến sụt lún tăng cao.

Theo Bộ trưởng, với hạn hán tại Đồng bằng sông Cửu Long, Bộ đã cung cấp thông tin giúp các địa phương điều chỉnh thời gian vụ mùa nông nghiệp để không bị mặn. Bộ cung cấp các bản tin thủy văn về nhiễm mặn, cảnh báo sạt lở theo giai đoạn 10 ngày, 30 ngày.

Bộ trưởng cho hay, sắp tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ đánh giá tổng thể vùng nào được phép khai thác cát và sắp xếp lại dân cư ở các vùng có nguy cơ sạt lở, xử lý việc lấn chiếm dòng sông, bờ sông.

Bộ trưởng cũng đưa ra dự báo từ nay đến cuối năm có đợt lũ lụt và mưa lớn nên cần phải lường trước và có kế hoạch ứng phó. Về sạt lở ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, ông Khánh cho hay do địa chất của vùng còn non trẻ, vẫn đang tự lún, như từ Cần Thơ giai đoạn 2005 - 2017 lún khoảng 10 cm.

Về giải pháp, ông Khánh cho biết đã được Thủ tướng giao đánh giá đề án trữ lượng cát sỏi lòng sông khu vực này, từ đó đánh giá tổng thể vùng về việc khai thác. Các địa phương cũng đều có quy hoạch, sẽ rà soát sắp xếp lại dân cư các vùng có nguy cơ bị sạt lở, thực hiện ngay quy hoạch bố trí lại dân cư, bố trí lại vùng lấn chiếm lòng sông…

Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho hay, Chính phủ vừa qua đã chỉ đạo tăng cường khả năng dự báo và cảnh báo. Bộ đang chỉ đạo Tổng cục Khí tượng thủy văn nâng cấp trang thiết bị, cùng tổ chức quốc tế đào tạo nhân lực để tăng khả năng dự báo.

"Khả năng dự báo của Việt Nam đã tiệm cận các nước trong khu vực, dự báo chính xác, đóng vai trò quan trọng trong chuẩn bị ứng phó", ông Khánh nói.

Liên quan đến vấn đề đảm bảo an ninh nguồn nước, đại biểu Phạm Thị Kiều - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông đề nghị Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết giải pháp đảm bảo an ninh nguồn nước?.

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết biến đổi khí hậu tác động lớn tới Việt Nam, trong đó ảnh hưởng nặng nề nguồn nước. Nguồn nước của ta 60% phụ thuộc nước ngoài, 40% nội sinh, nên việc đảm bảo an ninh nguồn nước là phải đảm bảo nguồn nước nội sinh.

Chính phủ đã có chỉ đạo là cần trồng thêm rừng, bảo vệ rừng, sử dụng hiệu quả nguồn nước. Tuy nhiên, bộ trưởng cho hay hiện có 80% nguồn nước sử dụng cho nông nghiệp, chủ yếu tưới tràn nên cần khắc phục sử dụng hiệu quả nguồn nước.

Về giải pháp, ông Khánh cho biết Chính phủ đã có quy hoạch về tài nguyên, các quy hoạch về lưu vực sông… đảm bảo hiệu quả sử dụng nước.

Cũng liên quan đến an ninh nguồn nước, đại biểu Đoàn Thị Hảo - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên cho biết hiện cả nước có 40.200 công trình khai thác sử dụng nước, hơn 6.750 hồ thủy lợi, phần lớn xây dựng từ những năm 1970 đến 1980, trong điều kiện kinh phí, trình độ hạn chế, thiết kế thi công chưa phù hợp. Các công trình sau đó không có hồ sơ, thiếu kinh phí bảo trì nên xuống cấp nghiêm trọng. "Thời gian tới Bộ trưởng và ngành có giải pháp gì để khắc phục tình trạng trên?", bà đặt câu hỏi.

Bộ trưởng Khánh cho hay trong số 6.750 hồ thủy lợi có hơn 1.000 hồ xây đã lâu, nguy cơ mất an toàn hồ đập rất lớn nên phải dành nguồn lực, thời gian để cải tạo. "Mất an toàn các đập thủy điện là rất nguy hiểm, nhưng khu vực nắng nóng như miền Trung mà không có các hồ sẽ hạn hán ngay. Vì vậy cải tạo hồ đập cũng phải đảm bảo tích trữ nguồn nước, an ninh nguồn nước", ông Khánh nhấn mạnh.

Theo ông Khánh, thời gian tới Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công thương đưa ra các kịch bản đảm bảo an ninh nguồn nước.