Hội nghị thượng đỉnh BRICS tại Nga đưa ra những tuyên bố và quyết định chấn động

Hôm nay 23/10, ngày thứ hai của Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 16 ở Kazan, lãnh đạo các nước thành viên đã tổ chức các cuộc họp theo hình thức thu hẹp và mở rộng, đồng thời cũng thông qua tuyên bố chung. 

Thay đổi cơ bản của thế giới

Ngày đầu tiên của thượng đỉnh BRICS 22/10 chủ yếu dành cho các cuộc đàm phán song phương: Tổng thống Nga Vladimir Putin đã hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa , Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi, cũng như người đứng đầu Ngân hàng Phát triển Mới BRICS Dilma Rousseff.

Ngày hôm nay, các thành viên BRICS hiện tại (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, Iran, Ai Cập, Ethiopia và UAE) đã bắt đầu thảo luận chung, các chủ đề chính là tăng cường hợp tác tài chính và mở rộng hơn nữa tổ chức.

"Tất nhiên, sẽ là sai lầm nếu bỏ qua mối quan tâm chưa từng có của các quốc gia Đông Nam Á trong việc tăng cường liên lạc với BRICS", ông Putin nhấn mạnh trong bài phát biểu khai mạc. Hơn 30 quốc gia đã bày tỏ mong muốn hợp tác dưới hình thức này hay hình thức khác. Tuy nhiên, sự cân bằng rất quan trọng, hiệu quả của tổ chức không được phép giảm sút.

Tổng thống Nga nhấn mạnh: "Các quốc gia thành viên trong hiệp hội của chúng tôi có tiềm năng chính trị, kinh tế, khoa học, công nghệ và con người thực sự to lớn, đồng thời, chúng tôi đoàn kết bởi các giá trị và thế giới quan chung, các quốc gia có chủ quyền đại diện cho các châu lục, mô hình phát triển, tôn giáo, nền văn minh và văn hóa nguyên thủy khác nhau".

Ông cho rằng, con đường hướng tới tình láng giềng tốt đẹp và sự quan tâm lẫn nhau về lợi ích đặc biệt quan trọng hiện nay, khi "những thay đổi thực sự cơ bản đang diễn ra, quá trình hình thành một thế giới đa cực đang diễn ra".

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng kêu gọi tuân thủ khái niệm chủ nghĩa đa phương và tính đến quan điểm của các nước ở Nam bán cầu. Và ông Modi khẳng định sẵn sàng tương tác với các quốc gia quan tâm.

Vượt qua G7

BRICS mở rộng cũng đã diễn ra hôm nay với sự tham gia của các quốc gia khách mời và đại diện các tổ chức quốc tế.

Tại hội nghị này, Tổng thống Nga Putin cho biết: "Tỷ lệ của các nước BRICS tính theo sức mua tương đương vào cuối năm 2024 sẽ là 36,7%, tự tin vượt quá tỷ trọng của các nước G7 (30%)".

Các trung tâm hoạt động kinh tế hiện đang chuyển hướng sang các thị trường mới nổi. Ở các nước phương Tây, gánh nặng nợ nần ngày càng tăng - ông nói.

"Một mô hình đa cực đang được hình thành, đang khởi động một làn sóng tăng trưởng mới, chủ yếu nhờ vào khu vực phía Nam và phía Đông toàn cầu, và tất nhiên là các quốc gia BRICS".

Để phát triển hơn nữa, Nga có một số đề xuất, trong đó có việc tạo ra nền tảng đầu tư BRICS, mở sàn giao dịch ngũ cốc và một nền tảng riêng cho kim loại quý và kim cương.

Các cuộc xung đột và đồng USD

Tại BRICS và BRICS mở rộng, tình hình ở Trung Đông và cuộc khủng hoảng Ukraine cũng được đề cập.

Trung Quốc, Brazil và các quốc gia ở Nam bán cầu đã thành lập một nhóm "Những người bạn của hòa bình - Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhắc lại. "Nhóm này nhằm mục đích đoàn kết một số lượng lớn tiếng nói ủng hộ hòa bình, ngăn chặn sự mở rộng của cuộc xung đột sang các bên thứ ba, đồng thời từ chối leo thang sự thù địch và đổ thêm dầu vào lửa, thúc đẩy sự xuống thang nhanh chóng".

Tổng thống Nam Phi nhấn mạnh: "BRICS phải trở thành một công cụ hiệu quả hơn để đảm bảo an ninh toàn cầu".

Người đứng đầu Ngân hàng Phát triển Mới, bà Dilma Rousseff, cho rằng yếu tố tài chính là nguyên nhân gây ra sự bất ổn. Bà lưu ý: "Tình hình địa chính trị phức tạp còn phức tạp hơn bởi thực tế là đồng USD được sử dụng như một vũ khí để thay đổi điều kiện sống của người dân, điều này cũng ảnh hưởng đến hệ thống quốc tế, niềm tin và tính toàn vẹn của nó". 

Tổng thống Putin đồng ý với bà Rousseff và cho đó là sai lầm của những người đã gây ra điều đó.

Ông nhắc lại: Nga không từ bỏ đồng USD mà buộc phải tìm kiếm giải pháp thay thế. Bởi vì chơi theo những luật lệ do bên ngoài áp đặt sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Về trừng phạt và đối thoại

Các nước tái khẳng định "cam kết của họ đối với tinh thần BRICS, dựa trên sự tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau, bình đẳng về chủ quyền, đoàn kết, dân chủ, cởi mở, toàn diện, tương tác và đồng thuận". Việc mở rộng quan hệ đối tác sẽ đóng góp cho lợi ích chung.

Các thành viên BRICS lo ngại về tác động tiêu cực của các biện pháp trừng phạt bất hợp pháp đối với nền kinh tế toàn cầu: "Các biện pháp như vậy làm suy yếu Hiến chương Liên Hợp Quốc, hệ thống thương mại đa phương, các hiệp định phát triển bền vững và môi trường".

Mọi bất đồng, tranh chấp giữa các quốc gia phải được giải quyết một cách hòa bình, thông qua đối thoại và tham vấn: "Chúng tôi nhấn mạnh sự cần thiết phải tôn trọng lợi ích chính đáng của tất cả các quốc gia trong lĩnh vực an ninh".

Đại diện công bằng tại Liên Hợp Quốc

Để thích ứng tốt hơn cấu trúc hiện đại của quan hệ quốc tế với thực tế mới, BRICS tái khẳng định cam kết của họ đối với chủ nghĩa đa phương và tôn trọng luật pháp quốc tế, bao gồm các mục đích và nguyên tắc được ghi trong Hiến chương LHQ như một yếu tố cơ bản không thể thiếu, và duy trì vai trò trung tâm của LHQ trong hệ thống quốc tế

Đồng thời, các tác giả của tuyên bố nhấn mạnh "nhu cầu cấp thiết phải đảm bảo kịp thời sự đại diện công bằng và toàn diện về mặt địa lý của nhân sự trong Ban Thư ký Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế khác".

Về ý nghĩa của G20

BRICS nhấn mạnh vai trò quan trọng của Nhóm G20 là diễn đàn quốc tế chính cho hợp tác kinh tế và tài chính đa phương, là nền tảng đối thoại giữa các nước phát triển và các nước thị trường mới nổi trên cơ sở bình đẳng và cùng có lợi nhằm cùng nhau tìm kiếm các giải pháp chung cho các vấn đề toàn cầu.

"Chúng tôi mong muốn Hội nghị thượng đỉnh G20 được tổ chức thành công vào tháng 11/2024, dưới sự chủ trì của Brazil, và tái khẳng định sự sẵn sàng phối hợp các quan điểm vì lợi ích tăng cường tính bao trùm, củng cố vai trò của Nam bán cầu và hội nhập hơn nữa các ưu tiên của khu vực này vào  Chương trình nghị sự G20 trong những năm tiếp theo trong các nhiệm kỳ 2023-2025 của các quốc gia BRICS (Ấn Độ, Brazil và Nam Phi) và hơn thế nữa" - tuyên bố của BRICS nêu rõ.

Về hệ thống tài chính toàn cầu

BRICS cam kết duy trì mạng lưới an toàn tài chính toàn cầu mạnh mẽ và hiệu quả, với vai trò trung tâm là Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), dựa trên hệ thống hạn ngạch và có đủ nguồn tài chính.

Các thành viên của hiệp hội kêu gọi cải cách hệ thống Bretton Woods (hệ thống quốc tế về quan hệ tiền tệ và thanh toán thương mại được thành lập vào năm 1944, đánh dấu sự rời bỏ "bản vị vàng" và chốt với đồng USD).

Tuyên bố của BRICS lưu ý: "Chúng tôi ủng hộ một quy trình toàn diện và công bằng trong việc bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo trong tổ chức Bretton Woods, dựa trên các nguyên tắc về sự phù hợp về mặt nghề nghiệp của ứng viên, mở rộng sự đại diện về mặt địa lý, tăng cường vai trò và sự tham gia của phụ nữ".

Giới thiệu về Ngân hàng Phát triển Mới (NDB) 

Theo tuyên bố, NDB đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng và phát triển bền vững của các nước thành viên. BRICS hỗ trợ sự phát triển hơn nữa của ngân hàng, mở rộng tài trợ bằng tiền tệ quốc gia và tăng cường các quy trình đổi mới trong lĩnh vực đầu tư và công cụ tài chính.

"Chúng tôi kêu gọi NDB tuân theo các nguyên tắc hành động đồng thời tính đến vai trò lãnh đạo của các thành viên và phù hợp với nhu cầu của họ, đồng thời sử dụng các cơ chế tài chính đổi mới để thu hút vốn từ nhiều nguồn khác nhau để tạo ra một nền tảng đầu tư mới có thể tận dụng hiệu quả nhất cơ sở hạ tầng thể chế hiện có của NDB nhằm tăng dòng đầu tư vào các nước BRICS và các cơ chế của Nam bán cầu", tuyên bố chung nêu rõ.

Về Trung Đông

BRICS kêu gọi ngừng bắn toàn diện ở Dải Gaza và thả vô điều kiện tất cả con tin và người bị giam giữ ở cả hai bên.

Tài liệu cũng nêu rõ: "Chúng tôi tái khẳng định sự ủng hộ của mình đối với việc thừa nhận Nhà nước Palestine là thành viên chính thức của LHQ trong bối cảnh cam kết vững chắc đối với giải pháp hai nhà nước dựa trên luật pháp quốc tế".

Sự cần thiết phải tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Lebanon và Syria được nhấn mạnh.

Về xung đột Ukraine

Đối với Đông Âu, BRICS nhắc lại quan điểm của các quốc gia về tình hình ở Ukraine và xung quanh nó, được nêu tại các diễn đàn liên quan, bao gồm các cuộc họp của Hội đồng Bảo an và Đại hội đồng LHQ: "Chúng tôi nhấn mạnh rằng tất cả các quốc gia phải hành động phù hợp với mục đích và nguyên tắc. của Hiến chương LLHQ một cách toàn diện và liên kết với nhau. Chúng tôi hoan nghênh các đề xuất tương ứng về hòa giải và hợp tác tốt để đảm bảo một giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột thông qua đối thoại và ngoại giao".

Về chức chủ tịch của Nga

BRICS đánh giá cao các sự kiện được phía Nga tổ chức vào năm 2024, trong đó có các lĩnh vực truyền thông, văn hóa, giáo dục, thể thao, nghệ thuật, hợp tác thanh niên, xã hội dân sự, ngoại giao công chúng và trao đổi học thuật. 

"Trao đổi nhân đạo đóng vai trò quan trọng trong việc làm phong phú thêm nền kinh tế, xã hội và sự phát triển nền kinh tế của các nước chúng ta về vấn đề này, chúng tôi kêu gọi nỗ lực nhiều hơn để đảm bảo sự tôn trọng sự đa dạng văn hóa, di sản có giá trị cao, sự đổi mới và sáng tạo, đồng thời cùng ủng hộ trao đổi và hợp tác nhân đạo quốc tế bền vững" - tuyên bố chung của BRICS viết.