Đại cử tri Mỹ là ai? Vì sao làm Tổng thống Mỹ phải đạt được 270 phiếu đại cử tri?

Đại cử tri Mỹ là ai?

Bầu cử tổng thống Mỹ 2024 là sự kiện rất quan trọng không chỉ người Mỹ mà cả thế giới quan tâm. Theo quy trình, người Mỹ sẽ không bầu trực tiếp ra ứng viên giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống, mà sẽ bầu ra 538 đại cử tri và đây là những người sẽ chọn tân tổng thống với nhiệm kỳ 4 năm một lần. Vậy đại cử tri Mỹ là ai?

Hệ thống Đại cử tri đoàn bắt nguồn từ Hiến pháp Mỹ từ năm 1787, trong đó thiết lập các quy tắc về các cuộc bầu cử tổng thống gián tiếp và chỉ 1 vòng. 

Hầu hết đại cử tri Mỹ là những quan chức đắc cử ở địa phương hoặc lãnh đạo đảng, nhưng tên tuổi của họ không xuất hiện trên các lá phiếu, và nhân dạng của họ cũng gần như không được các cử tri biết đến.

Vì theo tìm hiểu, có rất ít các quy định nói về điều kiện và tiêu chuẩn để trở thành đại cử tri. Theo hiến pháp Mỹ, các bang tự quyết định cách chọn đại cử tri, nhưng cấm viên chức liên bang được làm vai trò này.

Tiến sĩ Nathaniel Birkhead (GS khoa học chính trị - Đại học Bang Kansas) đã nói trên truyền thông rằng các đại cử tri "tương đối vô danh, là viên chức nhà nước, được chọn nằm trong cử tri đoàn cho mỗi tiểu bang, nhưng thực sự bạn phải tự mình tìm kiếm trên Google để biết đại cử tri ở tiểu bang của bạn là ai, vì đó sẽ không phải là điều mà người bình thường biết được".

Vì sao làm Tổng thống Mỹ phải đạt được 270 phiếu Đại cử tri?

Quốc hội Hoa Kỳ nơi đại diện của người dân Mỹ được chia làm 2 cấp: Thượng viện (The Senate) và Hạ viện (House of Commons).

Thượng viện gồm 100 nghị sĩ (Senator) chia đều cho mỗi bang 2 nghị sĩ như vậy quyền của các bang là như nhau. Nhiệm kỳ của thượng nghị sĩ là 6 năm (2 năm bầu lại 1 lần, có thể trúng cử 3 lần liên tiếp).

Hạ viện gồm 435 nghị sĩ (Congressman) được chia theo số dân của các bang theo công thức trước hết mỗi bang được 1 nghị sĩ, số còn lại 435-50 = 385 ghế chia theo ưu tiên số dân của mỗi bang

(Dân số mỗi bang được giữ nguyên trong 10 năm, sau đó sẽ điều chỉnh theo biến động - Ví dụ như bang California là bang có dân số lớn nhất, có 54 nghị sĩ, ngược lại, Delaware, bang có dân số nhỏ nhất, chỉ có 3 nghị sĩ). Như vậy Hạ viện ưu thế cho các bang đông người. Nhiệm kì của Hạ viện là 2 năm.

Quy trình ban hành luật liên bang bắt đầu từ Hạ viện nơi các bang dân số lớn có lợi thế, sau đó phải thông qua Thượng viện nơi các bang lớn nhỏ bình đẳng như sau, cuối cùng mới đưa qua cho Tổng thống ký ban hành. (Thượng viện còn nhiều quyền lực khác hơn Hạ viện).

Như vậy tổng số nghị sĩ 2 viện 100 + 435 = 535 nghị sĩ đảm bảo nguyên tắc dân chủ cho 50 bang của nước Mỹ. Chính con số 535 nghị sĩ này tương đương với 535 đại cử tri (Electoral) trong bầu cử Tổng thống.

Mỗi bang sẽ tập hợp các đại cử tri lại để trở thành cử tri đoàn (Electoral College).

Riêng đặc khu thủ đô Washington DC được phân bổ thêm 3 đại cử tri nên tổng số đại cử tri là 538 (50% = 269), vì vậy nếu số đại cử tri trên 270 là quá bán.

Trong bầu cử Tổng thống Mỹ, trước hết toàn dân đi bầu, nếu bang nào quá bán dân số bầu cho ai thì toàn thể đại cử tri bang ấy phải bầu cho người đó theo đúng nguyện vọng của người dân, vì vậy bang nào cũng tác động tới tới kết quả bầu cử, đặc biệt là các bang nhỏ không có truyền thống theo bất cứ Đảng phái nào.

Tóm lại theo nguyên tắc dân chủ trên đây đảm bảo quyền lợi của số đông dân chúng cùng với quyền lợi của các bang nên trong bầu cử Tổng thống không phải cứ hơn tổng số cử tri trong toàn quốc (tổng số phiếu phổ thông) mà đương nhiên trúng cử.

Trước đó, Năm 2020, Tổng thống Joe Biden giành được 306 phiếu, đánh bại ông Donald Trump với 232 phiếu.