Tăng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học vì sản xuất xanh tại Việt Nam

Về vai trò của thuốc BVTV trong sản xuất nông nghiệp, phóng viên Báo NTNN đã trao đổi với ông Nguyễn Văn Sơn - Chủ tịch Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV Việt Nam (VIPA).

Sử dụng thuốc BVTV để... giữ vững an ninh lương thực

Như chúng ta đã biết, thuốc BVTV là loại vật tư quan trọng, cần thiết để bảo vệ cây trồng và nông sản trước sự tấn công của các loài sâu bệnh, dịch sinh vật gây hại. Xin chuyên gia giải thích rõ hơn về vai trò, lợi ích và ý nghĩa của thuốc BVTV đối với cây trồng và canh tác nông nghiệp?

- Thuốc BVTV là những hợp chất nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp dùng để phòng trừ sinh vật gây hại cây trồng và nông sản. Trên thế giới, thuốc BVTV đã được dùng từ nhiều thập kỷ qua và ở Việt Nam đã được dùng trên 60 năm, cụ thể đã được dùng từ năm 1955 đến nay.

Hiện tại, thuốc BVTV vẫn là một loại vật tư quan trọng không thể thiếu trong phòng trừ dịch hại cây trồng, bảo vệ sản xuất trong nông nghiệp. Thuốc BVTV có tác dụng diệt trừ sinh vật hại nhanh nhất, triệt để và có thể chặn đứng dịch hại trong thời gian ngắn nhất.

Hiện nay, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều sử dụng thuốc BVTV để phòng trừ sinh vật gây hại. Khi chúng ta sử dụng thuốc BVTV đúng cách, đúng quy định, đúng thời gian cách ly thì sẽ sản xuất được nông sản an toàn phục vụ trong nước cũng như xuất khẩu. Vì thế, không chỉ nước ta mà trên thế giới, thuốc BVTV vẫn là một trong những biện pháp chính và chủ đạo để bảo vệ an toàn cho sản xuất nông nghiệp.

Thống kê của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) chỉ rõ, nếu chúng ta chi 35 tỷ USD trên toàn thế giới sử dụng các thuốc BVTV để diệt trừ các loại sinh vật gây hại thì thu lại 350 tỷ USD, tức là gấp 10 lần. Nếu không có thuốc BVTV sẽ ảnh hưởng đến an ninh lương thực và sản xuất, xuất khẩu. Theo thống kê và số liệu chính thức mà FAO cung cấp, việc gây thiệt hại do các sinh vật gây hại đối với sản xuất nông nghiệp đang khoảng 50% là cao nhất và có những loại cây trồng thấp hơn cũng ở khoảng 30 - 40%.

Thuốc BVTV đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn, khống chế sự phát sinh, phát triển của sinh vật gây hại và dập tắt các đợt bùng phát dịch hại cây trồng trên diện rộng một cách nhanh chóng và kịp thời, góp phần tăng năng suất và chất lượng nông sản, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Cả thuốc BVTV hóa học và sinh học đều mang lại nhiều lợi ích cho quá trình phát triển sản xuất nông nghiệp trên thế giới và Việt Nam.

Về lợi ích kinh tế: Sử dụng thuốc BVTV giúp tăng năng suất cây trồng và giảm thiểu thiệt hại kinh tế. Về lợi ích xã hội: Bảo đảm an ninh lương thực, khắc phục tình trạng thiếu nhân công, phát triển nông thôn thông qua bảo đảm cao thu nhập ổn định cho nông dân.

Ý nghĩa của thuốc BVTV giúp đảm bảo cung cấp lương thực, thực phẩm cho người và thức ăn chăn nuôi; đảm bảo cung cấp nguyên liệu (cao su, bông…) cho công nghiệp chế biến; một số thuốc BVTV còn góp phần phòng chống côn trùng y tế truyền bệnh, côn trùng gây hại vật nuôi.

Có nhiều ý kiến cho rằng thuốc BVTV sinh học thường an toàn cho sức khoẻ con người hơn so với thuốc BVTV hóa học. Ý kiến của ông về nhận định này?

- Để trả lời câu hỏi này tôi xin nêu ra những ưu và nhược điểm của thuốc BVTV hóa học và thuốc BVTV sinh học. Thuốc BVTV hóa học có những ưu điểm sau: Có thể diệt sinh vật gây hại nhanh, triệt để, đồng loại trên diện rộng, chặn đứng trận dịch trong thời gian ngắn mà các biện pháp khác không thể thực hiện được.

Đem lại hiệu quả phòng trừ rõ rệt, bảo vệ năng suất cây trồng, cải thiện chất lượng nông sản, giúp giảm diện tích canh tác, giảm công lao động, góp phần khắc phục tình trạng thiếu lao động ở nông thôn hiện nay, mang lại hiệu quả kinh tế.

Một số loại thuốc BVTV hóa học thế hệ mới có hiệu lực phòng trừ cao đối với sinh vật gây hại, an toàn cho sức khỏe con người và môi trường.

Tuy nhiên, do nhận thấy ưu điểm của thuốc BVTV, người nông dân đã lạm dụng, dùng sai kỹ thuật, bỏ qua các biện pháp BVTV khác. Họ tin, thuốc BVTV có thể giải quyết mọi vấn đề của BVTV. Do lạm dụng, thiếu kiểm soát, dùng sai kỹ thuật, nhiều mặt tiêu cực của thuốc BVTV đã bộc lộ như: gây ô nhiễm nguồn nước và đất; để lại dư lượng trên nông sản, gây độc cho người và nhiều loài động vật máu nóng; gây mất sự cân bằng trong tự nhiên, làm suy giảm tính đa dạng của sinh quần, gây xuất hiện các loài sinh vật gây hại mới, tạo ra các sinh vật gây hạị chống thuốc, gây đảo lộn các mối quan hệ phong phú giữa các loài sinh vật trong hệ sinh thái, gây bùng phát và tái phát dịch hại, dẫn đến hiệu lực phòng trừ của thuốc BVTV bị giảm sút.

Trong khi đó, sử dụng thuốc BVTV sinh học thường an toàn và ít độc đối với sức khỏe người, sinh vật có ích và môi trường, nhanh phân hủy trong tự nhiên, thời gian cách ly ngắn, ít để lại dư lượng trong nông sản nên rất thích hợp sử dụng cho các nông sản sạch như rau, chè, cây ăn quả...; rất thân thiện với môi trường.

Quy tắc "4 đúng" trong sử dụng thuốc BVTV

Nông dân cần sử dụng thuốc BVTV như thế nào để vừa an toàn cho con người, vừa phòng trừ sinh vật gây hại lại an toàn cho môi trường?

- Vấn đề ở đây là chúng ta phải sử dụng thuốc BVTV như thế nào để vừa an toàn cho con người, vừa phòng trừ sinh vật gây hại lại an toàn cho môi trường là bài toán khó. Tuy nhiên, để giải quyết vấn đề này, Bộ NNPTNT, Cục BVTV đã có một số chương trình và VIPA cũng phối hợp với các đơn vị tổ chức các chương trình, dự án về sử dụng thuốc BVTV.

Trong việc sử dụng thuốc có nguyên tắc quan trọng là chỉ sử dụng thuốc BVTV khi sinh vật gây hại khi vượt ngưỡng gây hại lớn. Chúng tôi nhất trí với các chủ trương của Bộ NNPTNT, Cục BVTV là cần tăng cường sử dụng thuốc BVTV sinh học và giảm thuốc hóa học. Hiện, các loại thuốc độc hại gây ung thư đã được loại bỏ nhưng các thuốc hóa học độc hại khác cũng cần loại bỏ dần.

Chúng ta cần phát triển các loại thuốc BVTV thế hệ mới dù giá cao hơn chút nhưng phòng trừ sâu bệnh cao và an toàn cho người, môi trường...

Theo tôi, điều quan trọng là chúng ta cần đưa các loại thuốc BVTV về tay người nông dân đúng quy định và hướng dẫn bà con sử dụng thuốc theo nguyên tắc "4 đúng" sẽ đảm bảo được việc phòng trừ sâu bệnh cao và an toàn cho con người, môi trường. Nhiều nông dân thường hay trộn thuốc BVTV trong quá trình sử dụng vì cho rằng làm như thế có thể phòng trừ được nhiều sâu bệnh. Tuy nhiên, theo tôi, bà con cần xem kỹ các nhãn mác xem nhà sản xuất thuốc cho cho trộn hỗn hợp không, trước khi tiến hành trộn thuốc.

Xin cảm ơn ông!