Mâm ngũ quả ngày Tết: Làm thế nào để giữ tươi lâu?
Ngũ quả - ngũ phúc
TS Đinh Đức Tiến, khoa Lịch sử, trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn cho biết: “Mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ ngày Tết bắt nguồn từ tư duy Ngũ hành. Trên mâm ngũ quả, người ta thường chọn 5 loại quả tương ứng với 5 màu sắc của các hành Kim- Mộc- Thủy- Hỏa- Thổ, tượng trưng cho mong ước được ngũ phúc: giàu có, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh, bình yên”.
Ngũ quả tượng trưng cho mong muốn: giàu có, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh, bình yên (Ảnh IT)
Màu đỏ tượng trưng cho hành Hỏa, thường là các loại quả: ớt, hồng, táo tây,… Màu trắng tượng trưng cho hành Kim, người Việt hay chọn roi, mận hoặc lê,… Với hành Mộc, các loại quả màu xanh như táo, phật thủ, bưởi,… rất được ưa chuộng. Màu đen tượng trưng cho hành Thủy. Cuối cùng là màu vàng, tượng trưng cho hành Thổ, thường người Việt bày lên nải chuối để tượng trưng.
“Riêng với mâm ngũ quả, người Việt có xu hướng chọn những loại quả có nhiều múi, nhiều móng, nhiều mắt, nhiều hạt, như: quả bưởi, quả na, quả phật thủ,… vừa để bổ sung đầy đủ cho Ngũ hành, vừa để phục vụ tư duy cầu mong số nhiều, cầu mong sự đầy đủ, sung túc” – TS Tiến nói.
Thêm nữa, người xưa thường chọn quả theo thời tiết, mùa màng với suy nghĩ “mùa nào thức nấy”. Nhưng khi xã hội ngày càng hiện đại, người ta không còn quá phụ thuộc vào thời tiết mà có thể dùng các loại quả trái mùa, tùy vào điều kiện và nhu cầu của mỗi người. Tuy nhiên, màu sắc của những loại quả này vẫn liên quan đến Ngũ hành.
Cách lựa chọn và bảo quản mâm ngũ quả tươi lâu
Bàn thờ thường thắp hương nên hoa quả rất dễ chín, nếu bày mâm ngũ quả sớm quá thì có thể chưa qua mùng 1 Tết hoa quả đã bị héo hoặc chín nẫu. Do đó, người dân không nên bày mâm ngũ quả quá sớm.
Thời điểm đẹp nhất để bày mâm ngũ quả là 27-28 Tết, tránh hoa quả để quá lâu. Đây cũng là thời điểm hoa quả được bán nhiều nhất, bạn có thể lựa chọn được nhiều trái đẹp theo ý muốn.
Chuối: Chọn chuối nên chọn nải xanh đều, không có đốm, nguyên núm, các trái cong lên để dễ bày hoa quả khác lên trên. Một số người nặng về tâm linh nên thích các nải chuối có quả lẻ. Đặc biệt nải chuối cần “ăn khớp” với trái bưởi bày lên trên, nếu bưởi nhỏ quá thì khi bày lên sẽ bị “nuốt”, không đẹp, còn nếu bưởi to quá khi đặt lên cũng dễ bị lăn, rớt.
Cam, bưởi, quất, quýt: Nên chọn quả còn cả cuống, có hình dáng đẹp, không sâu, bệnh. Trái ngon phải tròn đều, da bóng láng, không có đốm hay vết sẹo. Nếu cam bưởi có vỏ xanh ửng vàng đều là trái chín cây; loại chín ép thì màu vàng của trái sẽ ửng không đều.
Với xoài, mãng cầu, đu đủ, hồng thì lại nên ưu tiên chọn quả xanh vì đặc tính của các loại này là vỏ mỏng, dễ chín, nhanh bị thối. Nếu chọn quả chín quá, có thể mâm ngũ quả chỉ có “tuổi thọ” 2 – 3 ngày vì những quả thối sẽ ảnh hưởng tới tổng thể cả mâm ngũ quả.
Dưa hấu: Lựa quả theo ý thích hoặc to nhỏ tùy theo kích cỡ ban thờ. Trọn trái xanh, căng bóng, để thử xem dưa già hay không nên vỗ nhẹ vào thân dưa, nghe có tiếng nghe trầm chắc nịch là quả còn tươi, ngon.
Sau khi chọn được quả cam, bưởi ưng ý có thể dùng dao hay kéo sắc cắt cuống quả dài 0,5cm, lấy vôi đã tôi chấm vào vết cắt. Cách làm này có tác dụng khử trùng, chống thối.
Với tất cả các loại hoa quả bày trên mâm ngũ quả, sau khi mua, chỉ nên dùng khăn giấy lau sạch quả chứ không rửa. Vì nếu rửa, nước đọng lại ở các cuống quả sẽ khiến quả nhanh bị héo, thối.