Bắn chết ngư dân là vi phạm Công ước Luật Biển

Ngày 17.9, cảnh sát biển của Thái Lan đã thừa nhận nổ súng vào một tàu cá của Việt Nam hồi tuần trước khiến 1 người thiệt mạng và 2 người khác bị thương. Theo thông lệ quốc tế, vụ việc này sẽ được xử lý như thế nào?

Ngư dân Việt Nam chỉ những vết đạn trên thành tàu do bị tàu của Cảnh sát biển Thái Lan bắn.     Ảnh:    I.T

- Theo thông tin từ báo chí Thái Lan, lực lượng cảnh sát biển Thái Lan đã thừa nhận nổ súng vào 3 cặp tàu cá của Việt Nam đang hoạt động trên biển, gây ra hậu quả đáng tiếc. Tôi muốn nói rằng, trước tiên phải căn cứ vào tọa độ Thái Lan công bố và căn cứ vào tọa độ tàu đánh cá của Việt Nam đang hoạt động ở thời điểm xảy ra vụ việc để xác định vùng biển đó thuộc khu vực nào.

Nếu vùng biển đó thuộc lãnh thổ Thái Lan, cách xử lý sẽ khác và thuộc vùng biển chồng lấn mức độ xử lý cũng sẽ khác. Hay nói cách khác, tọa độ được xác định sẽ quy kết mức độ vi phạm như thế nào.

Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh, dù vùng biển đó thuộc Thái Lan hay vùng chồng lấn, theo Công ước Luật Biển, cách hành xử nổ súng như lực lượng chấp pháp Thái Lan đã làm với tàu cá Việt Nam là đi ngược lại những quy định và luật pháp quốc tế. Không có quy ước nào cho phép nổ súng trước khi có những hành động xác định tội danh. Nếu có những vi phạm trên vùng biển, trước khi đưa ra tòa án xét xử để phân định tội danh và mức hình phạt, không lực lượng nào được phép có các hành động bạo lực, bắt bớ và tịch thu tàu, cá… Những điều nói trên đi ngược lại với những quy định trong quan hệ dân sự của các quốc gia, trái với luật pháp quốc tế và Công ước về Luật Biển, trái với đạo đức và văn hóa ứng xử trên quốc tế, chưa kể đến là văn hóa ứng xử giữa các quốc gia láng giềng.

Thưa ông, sau khi phía Thái Lan thừa nhận, bước tiếp theo chúng ta phải làm gì?

- Theo tôi, chúng ta phải có thái độ mạnh mẽ trong vụ này. Trước hết, Việt Nam phải đề nghị phía Thái Lan có thái độ nghiêm túc, xử lý nghiêm khắc đối với những hành động sai trái của lực lượng chấp pháp Thái Lan. Phải khẳng định lần nữa rằng, đó là cách hành xử phi pháp, phi đạo đức, Thái Lan phải xử lý theo đúng các thủ tục pháp lý. Những quy định trong Luật Biển có tính chất nguyên tắc, xác định dùng vũ lực trên biển là sai, còn xử lý làm sao, bao nhiêu năm tù thì tùy vào luật của từng quốc gia. Đối với chúng ta, đây cũng là bài học cần thiết phải rút kinh nghiệm. Các cơ quan chức năng, các tổ chức quản lý, bảo vệ ngư dân trên biển phái có hình thức quản lý các hoạt động của ngư dân và để ngư dân hiểu rõ họ ở khu vực nào thì hợp pháp.

Trên thực tế, vì mưu sinh đôi khi ngư dân liều ra khơi và họ không hiểu rõ luật và khu vực nào được phép đánh bắt. Để đảm bảo cho hoạt động đánh bắt của ngư dân hợp pháp và đảm bảo lợi ích sống còn của ngư dân cũng như quan hệ giữa các quốc gia láng giềng, các cơ quan chức năng của chúng ta phải có phương án đề phòng các trường hợp bị tấn công, làm sao để hoạt động ra khơi của ngư dân phải có tổ chức, không để ngư dân “đơn thương độc mã” trên biển.

Trên các vùng biển quốc tế đã ghi nhận trường hợp nào tương tự và mức độ bồi thường được đưa ra dựa vào đâu thưa ông?

- Mức độ bồi thường phụ thuộc vào phạm vi lãnh thổ, hoàn cảnh khu vực và thái độ của người vi phạm. Hành động của lực lượng chấp pháp Thái Lan là hoàn toàn sai trái. Không nói đâu xa, phía Đông vùng biển Việt Nam ngư dân của chúng ta cũng đã nhiều lần bị phía Trung Quốc bắt bớ, giam cầm và tịch thu trái phép hải sản đánh bắt được và chúng ta cũng đã từng lên tiếng lên án.

Nhưng, trong thế giới văn minh hiện nay, việc dùng vũ lực để bắn chết ngư dân là hết sức dã man. Nếu vi phạm, có thể phạt, thậm chí bỏ tù và nhiều nước đã làm như vậy với tàu cá nước ngoài, nhưng nổ súng bắn chết ngư dân thì không có văn hóa hay văn minh của nước nào như vậy.

Xin cảm ơn ông!