Điều gì thực sự khiến Putin lo lắng?

Theo tạp chí Mỹ National Interest, những lời lẽ đanh thép của Điện Kremlin đi kèm với điều mà một số chuyên gia tin rằng là những dấu hiệu ban đầu cho thấy Nga "sẵn sàng leo thang xung đột quân sự ở miền Đông Ukraine". Khi cuộc khủng hoảng Donbass ngày càng trầm trọng, Tổng thống Nga Vladimir Putin cảnh báo phương Tây nên chú ý đến "ranh giới đỏ" của Nga.

"Cuộc khủng hoảng nội bộ của Ukraine là một trong những vấn đề cấp bách và nhạy cảm nhất đối với chúng tôi, mà cho đến nay vẫn chưa được giải quyết", Tổng thống Nga cho biết hôm thứ Năm trong một bài phát biểu trong một cuộc họp của Hội đồng Bộ Ngoại giao. Putin cáo buộc Kiev đã không thực hiện các thỏa thuận Minsk, một khuôn khổ ngoại giao phù hợp cho việc tái hợp nhất hai nước Cộng hòa Nhân dân đã ly khai Donetsk và Luhansk trở lại Ukraine.

"Các đối tác phương Tây của chúng tôi đang làm trầm trọng thêm tình hình bằng cách cung cấp cho Kiev những vũ khí sát thương hiện đại, tiến hành các cuộc tập trận quân sự khiêu khích ở Biển Đen và các khu vực khác gần biên giới của chúng tôi. Đối với Biển Đen, điều này thậm chí còn vượt quá giới hạn nhất định vì các máy bay ném bom chiến lược, mang vũ khí rất nghiêm trọng, bay ở khoảng cách chỉ 20 km tính từ biên giới quốc gia của chúng tôi, "ông Putin nói thêm. "Thật vậy, chúng tôi liên tục bày tỏ mối quan tâm của mình về những vấn đề này và nói về các lằn ranh đỏ, nhưng tất nhiên, chúng tôi hiểu rằng các đối tác của chúng tôi rất đặc biệt ở chỗ họ có cách tiếp cận rất hời hợt đối với những cảnh báo của chúng tôi về lằn ranh đỏ".

Những lời lẽ đanh thép của Điện Kremlin đi kèm với điều mà một số chuyên gia tin rằng là những dấu hiệu ban đầu cho thấy Nga ngày càng sẵn sàng leo thang xung đột quân sự ở miền Đông Ukraine.

Michael Kofman, giám đốc Chương trình Nghiên cứu Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân và một đồng sự tại Viện Kennan ở Washington, DC, đã rút ra mối liên hệ trực tiếp giữa việc Nga tăng cường quân sự ở biên giới phía đông Ukraine vào đầu năm nay và hoạt động quân sự gần đây của Nga ở cùng một vùng. "Đây thực sự không phải là hai sự kiện khác nhau và riêng biệt. Đó là một loạt các sự kiện đã diễn ra kể từ đầu năm", Kofman giải thích tại một sự kiện của Trung tâm Vì lợi ích Quốc gia vào thứ Sáu.

Kofman lưu ý rằng các chuyển động của Nga đang nằm ngoài chu kỳ và không có tiền đề trước bất kỳ mối đe dọa quân sự cụ thể nào xuất phát từ Kiev. Ông bác bỏ lời giải thích, thường được trích dẫn trong các vụ bùng nổ trước đây ở miền đông Ukraine, rằng Moscow chỉ đơn giản là cố gắng ngăn cản Kiev tiến hành một cuộc tấn công quân sự chống lại lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn ở khu vực Donbass.

 Thay vào đó, Kofman lưu ý, những chuyển động này là một phần của xu hướng lớn hơn trong tư duy chiến lược của Nga về cuộc xung đột Ukraine và mối quan hệ của Kiev với phương Tây.

Michael Kofman tin chắc rằng Điện Kremlin đang cố gắng phá hủy mối quan hệ của Ukraina với phương Tây, giữa họ "có thể xảy ra điều gì đó trong những tháng tới" vì quân đội Nga đang tiếp tục ở lại khu vực biên giới phía nam.

George Beebe, phó chủ tịch kiêm giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm vì lợi ích quốc gia, không đồng ý với quan điểm này. Theo ông, trong quan hệ với Kiev, Moscow chỉ xem xét những công cụ gây ảnh hưởng từ phương diện ngoại giao.

"Tôi không nghĩ rằng người Nga thực sự muốn xâm lược Ukraina. Họ muốn tìm ra ở đây một cách để đạt được sự hiểu biết lẫn nhau mà không cần đến chiến tranh. Tôi tin rằng đây là một vấn đề có thể giải quyết được",  ông nói.

Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Toàn diện Châu Âu và Quốc tế, giảng viên cao cấp của Trường Đại học Kinh tế Dmitry Suslov cho rằng, bài phát biểu của Putin như một "thông điệp" gửi đến NATO, EU và Hoa Kỳ. Theo ông Suslov,  Điện Kremlin vô cùng bất mãn với việc phương Tây sẵn sàng kích động mong muốn của Tổng thống Ukraine Vladimir Zelensky để sửa đổi các thỏa thuận Minsk hoặc thậm chí "phá hoại" việc thực hiện thỏa thuận. Chuyên gia này cho rằng Nga coi hợp tác quân sự giữa phương Tây và Kiev là nỗ lực đưa "Ukraine gia nhập NATO qua cửa sau".

Tuy nhiên, Putin và các quan chức hàng đầu của Moscow thực sự lo ngại  là chính quyền Zelensky có thể đơn phương quyết định việc triển khai các căn cứ của liên minh và các cơ sở hạ tầng quân sự khác, và như vậy trên thực tế Ukraine đã nhận về mình vai trò thành viên của NATO mà không chính thức gia nhập tổ chức.

Suslov cho rằng tương lai của Ukraine và mối quan hệ Mỹ-Nga phụ thuộc vào việc liệu Putin và Biden có thể đi đến một thỏa thuận nào đó về Ukraine mà vừa lòng được cả đôi bên.