Đang chiếm vị trí độc tôn xuất khẩu một loài cá sang Nga, doanh nghiệp Việt kêu khó đòi tiền vì đồng Ruble mất giá

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), đầu năm 2022, có 5 doanh nghiệp cá tra Việt Nam tham gia xuất khẩu sang thị trường Nga. Tuy nhiên, trong tháng 1/2022, giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường này chỉ đạt 2,18 triệu USD, giảm 29,8% so với cùng kỳ năm 2021.

Năm 2021, chính tác động và ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 mà nhu cầu nhập khẩu cá tra phile đông lạnh của Nga từ Việt Nam tăng mạnh. 

Năm 2021, Việt Nam là một trong 3 thị trường cung cấp sản phẩm cá thịt trắng lớn nhất cho Nga (sau Argentina và Trung Quốc). 

Bà Tạ Thị Vân Hà, Chuyên gia thị trường cá tra (VASEP) cho biết, Việt Nam là thị trường độc tôn cung cấp cá tra đông lạnh cho Nga. Từ trước tới nay, các doanh nghiệp cá tra Việt Nam vẫn coi Nga là thị trường nhiều tiềm năng và nhu cầu lớn.

Tuy nhiên, từ đầu năm nay, đặc biệt là sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine thì tình hình xuất khẩu cá tra Việt Nam sang thị trường này đang tạm thời bị gián đoán và gặp rất nhiều khó khăn.

Theo bà Hà, phản ánh của một số doanh nghiệp lớn xuất khẩu cá tra đi Nga, sau khi các nước phương Tây đưa ra một loạt các biện pháp trừng phạt tài chính nhắm vào các ngân hàng Nga thì đồng Ruble đã giảm gần 30%, xuống mức thấp nhất từ trước tới nay so với đồng USD, với mốc gần 95 Ruble đổi 1 USD trong ngày 1/3. 

Do đồng Ruble mất giá mạnh nên nhiều nhà nhập khẩu không muốn trả tiền đơn hàng. Tình hình thanh toán qua các ngân hàng của các doanh nghiệp gần như tê liệt, một số nhà nhập khẩu có tài khoản ở các nước khác nhưng việc thanh toán không hề dễ dàng.

Hiện nay, các doanh nghiệp tạm ngưng kí các đơn hàng cá tra xuất khẩu đi Nga cho dù nhiều nhà nhập khẩu vẫn mong muốn tiếp tục hợp tác mà không bị gián đoạn.

Các hãng tàu biển cũng đã thông báo không nhận vận chuyển container hàng đi Nga vì rủi ro rất cao khi các lô hàng có thể bị giữ lại tại Cảng Rotterdam (Hà Lan) trước khi tới được hai cảng biển lớn của Nga là Saint Petersburg và Vladivostok.

Hiện nay, giá cá tra nguyên liệu tại ĐBSCL đã tăng lên mức 32.000 đồng/kg do khan hiếm. Doanh nghiệp không thể mua được nguyên liệu do giá tăng mạnh. 

Nhiều thị trường lớn khác cũng đang có nhu cầu nhập khẩu cá tra lớn tuy nhiên các nhà máy không đủ nguyên liệu cho chế biến, chưa nói tới đủ cá thành phẩm xuất khẩu đi Nga trong bối cảnh căng thẳng chiến sự như hiện nay.

Xung quanh vấn đề này, ông Dương Nghĩa Quốc, Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam (VINAPA) cho hay, qua trao đổi giữa Hiệp hội với các doanh nghiệp cá tra, việc Nga bị hạn chế tiếp cận hệ thống SWIFT và bị các hãng tàu lớn ngừng vận chuyển hàng hóa đi và đến Nga đã ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của họ, nhất là đối với doanh nghiệp đã giao hàng xong và không chỉ tại thị trường Nga mà còn ảnh hưởng đến các thị trường lận cận khác.

"Giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường Nga không lớn, tuy nhiên khi Nga bị cấm vận thì không chỉ ảnh hưởng ở thị trường này mà còn ảnh hưởng ở các thị trường lân cận và doanh nghiệp cũng rất lo vì phải đi đường vòng mà giá nhiên liệu đang tăng khiến chi phí vận chuyển tàu biển sẽ tăng vọt", ông Quốc nhận định.

Ngoài ra, hiện có một số doanh nghiệp đã giao hàng cho đối tác Nga nhưng họ chưa thanh toán hoặc thanh toán chưa xong, khiến doanh nghiệp Việt Nam lo lắng vì chưa biết tình hình sẽ giải quyết ra sao.

“Các doanh nghiệp đã trao đổi và kiến nghị với Bộ NNPTNT và Bộ Công Thương tìm giải pháp thanh toán phù hợp để tháo gỡ khó khăn cho họ, tuy nhiên chọn hình thức thanh toán nào thì vẫn chưa rõ”, ông Quốc nói.