Hải Phòng: Xét xử sơ thẩm vụ các doanh nghiệp kiện Thanh tra Sở Xây dựng

Theo nội dung đơn kiện của Công ty CPTM Tùng Long (sau đây gọi tắt là Công ty Tùng Long) và Công ty CP Dịch vụ du lịch Đảo Cát Dứa (sau đây gọi tắt là Công ty Cát Dứa), 2 quyết định số 175 (đối với Công ty Tùng Long và quyết định 176 (đối với Công ty Cát Dứa) ngày 25.11.2021 của Thanh tra Sở Xây dựng TP.Hải Phòng đã áp dụng sai luật khi yêu cầu 2 công ty này phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định tại điểm c, khoản 5, điều 15 Nghị định số 139/2017 của Chính phủ.

Tại Tòa án, đại diện của các doanh nghiệp đều trình bày quan điểm cho rằng, các quyết định hành chính yêu cầu doanh nghiệp phải khắc phục hậu quả, phá dỡ công trình du lịch sinh thái do Thanh tra Sở Xây dựng ban hành đã áp dụng sai pháp luật, từ đó đề nghị Hội đồng xét xử tuyên hủy các quyết định nói trên. 

Theo các doanh nghiệp trình bày,  Công trình xây dựng trên Vịnh Lan Hạ (địa giới hành chính thuộc xã Việt Hải và thị trấn Cát Bà, huyện đảo Cát Hải) thuộc trường hợp được miễn GPXD theo quy định tại điểm k, khoản 2, điều 89 luật Xây dựng (công trình xây dựng ở nông thôn thuộc khu vực chưa có quy hoạch phát triển đô thị và quy hoạch chi tiết xây dựng được duyệt… thuộc đối tượng miễn GPXD).

Ông Nguyễn Hoàng Việt, Giám đốc Công ty CP thương mại Tùng Long trình bày, năm 2006, VQG Cát Bà kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư xây dựng các công trình du lịch sinh thái trên vịnh Lan Hạ. Quyết định số 104/2007/BNN ngày 27/12/2007 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các văn bản chỉ đạo của UBND thành phố Hải Phòng, Sở NNPTNN đều cho phép VQG Cát Bà được phát triển du lịch, thực hiện mô hình thí điểm.

Các doanh nghiệp đã ký hợp đồng liên kết với Vườn Quốc gia Cát Bà với mục đích xây dựng các công trình phục vụ du lịch theo chủ trương của Nhà nước và thành phố Hải Phòng. Sau khi được phép của cơ quan chủ quản và Vườn Quốc gia Cát Bà, các doanh nghiệp đã bỏ công sức, tiền của hàng trăm tỷ đồng để đầu tư.

Trong suốt quá trình hàng chục năm đầu tư, đưa vào khai thác các công trình du lịch nói trên, không có cơ quan, ban ngành nào nhắc nhở công trình xây dựng phải xin phép.

Tại phiên tòa, đại diện cho doanh nghiệp trình bày 17 căn cứ mà Thanh tra Sở Xây dựng đưa ra để cho rằng công trình du lịch sinh thái của doanh nghiệp không thuộc trường hợp được miễn giấy phép xây dựng đều không có cơ sở. Bởi đó là những quy định liên quan đến bảo vệ môi trường, trách nhiệm lập báo cáo đầu tư, lập dự án chứ không có căn cứ nào chỉ ra công trình của doanh nghiệp không thuộc đối tượng được miễn giấy phép. 

"Chúng tôi thừa nhận có sai sót trong việc chưa lập dự án đầu tư, nhưng đó là vi phạm điều khoản khác của luật Xây dựng và sẽ bị xử lý ở điều khoản khác của Nghị định 139 xử lý vi phạm hành chính, chứ không phải vi phạm tại điểm c, khoản 5, điều 15 nghị đinh 139 của Chính phủ."- Đại diện doanh nghiệp trình bày.

Ông Trịnh Phúc Mãn, Phó giám đốc Công ty CP dịch vụ du lịch  Đảo Cát Dứa trình bày, mô hình thí điểm trên là tiền đề cho việc tổng kết, rút kinh nghiệm để TP.Hải Phòng ban hành Đề án số 2119 năm 2012 về phát triển du lịch sinh thái tại VQG Cát Bà. 

Trong quá trình xây dựng, doanh nghiệp đã chấp hành nghiêm các quy định của Nhà nước, quy chế quản lý rừng của Bộ Nông nghiệp và PTNT, tuân thủ nghiêm túc mọi hướng dẫn của VQG Cát Bà. Các công trình xây dựng đều tuân thủ theo quy định về chiều cao công trình dưới 12m, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường…

Cũng theo ông Mãn, từ năm 2009 đến nay, các DN đã đầu tư tại các điểm du lịch hơn 600 tỉ đồng và mô hình đã đạt kết quả tốt, trở thành điển hình để các vườn quốc gia trong cả nước về học tập, rút kinh nghiệm. Cũng từ thành công của các mô hình thí điểm nói trên, Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng đã phê duyệt đề án cho thuê môi trường rừng để kinh doanh du lịch sinh thái kết hợp bảo tồn thiên nhiên do VQG Cát Bà xây dựng.

Trong quá trình Công ty xây dựng các công trình trên đảo, VQG luôn có hai người túc trực, giám sát trực tiếp tại nơi xây dựng. Cũng theo ông Mãn, khi những đoàn thanh tra của các cấp sở, huyện và thành phố đến kiểm tra nhưng chỉ kiểm tra nội dung liên quan đến du lịch, không liên quan đến công trình xây dựng của công ty. 

"Các sở, ngành thanh tra thường xuyên nhưng trước năm 2016 chưa bao giờ nhắc nhở công ty về giấy phép xây dựng. Hơn nữa, Thanh tra xây dựng có 1 đội thanh tra đặt ngay tại thị trấn Cát Bà, huyện Cát Hải nhưng chưa một lần nhắc nhở, kiểm tra"- ông Mãn nhấn mạnh. 

Ông Mãn cũng trình bày thêm, trước khi đi vào hoạt động, Công ty đã làm việc với công an, lực lượng PCCC, an toàn thực phẩm, môi trường… để được cấp phép các thủ tục thủ tục hành chính có liên quan.  

Đối đáp lại người khởi kiện, tại tòa, ông Bùi Quốc Đạt, Phó chánh Thanh tra Sở Xây dựng Hải Phòng - đại diện bên bị khởi kiện, cho biết việc ban hành các quyết định 175, 176 dựa trên biên bản xử lý vi phạm hành chính số 99, 100 và 101. 

Ông Bùi Quốc Đạt từ chối trả lời một số câu hỏi của người khởi kiện liên quan đến thẩm quyền cấp phép xây dựng, sự khác biệt giữa qui hoạch phát triển đô thị, qui hoạch xây dựng chi tiết được duyệt với quy hoạch bảo tồn Vườn quốc gia...

Đại diện UBND huyện Cát Hải (với tư cách người làm chứng) thừa nhận đã thực hiện 4 đợt kiểm tra đối với hoạt động kinh doanh du lịch tại đảo Tháp Nghiêng, Hòn Ba Cát Bằng và bãi Cát Dứa 2 nhưng không hề kiểm tra đến vấn đề xây dựng.

Tại Tòa, các bên tranh luận gay gắt về khái niệm nông thôn để xác định các công trình xây dựng của các doanh nghiệp thuộc khu vực nông thôn hay đô thị. Phía người khởi kiện viện dẫn khoản 1 Điều 3 Nghị định số 55/2015 của Chính phủ quy định vùng nông thôn là khu vực địa giới hành chính không bao gồm địa bàn thuộc thị xã, quận và thành phố. 

Trong khi đó, luật sư bảo vện bên bị kiện lại viện dẫn qui định của Luật xây dựng về cụm từ "điểm dân cư nông thôn" (điểm dân cư nông thôn được hiểu là nơi cư trú tập trung của các hộ gia đình gắn kết với nhau trong sản xuất, sinh hoạt và các hoạt động xã hội khác trong phạm vi một khu vực nhất định, được hình thành do điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế- xã hội, văn hóa và các yếu tố khác) và cho rằng tại các đảo trên vịnh Lan Hạ không có cư dân sinh sống, không gắn kết với nhau trong sản xuất, sinh hoạt... và do đó tuy thuộc địa giới hành chính của xã Việt Hải, huyện Cát Hải nhưng không phải là nông thôn!?

Luật sư Đinh Thị Hòa (đoàn luật sư TP.Hà Nội), người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bên khởi kiện nhận định, Quyết định 176 nêu Công ty có hành vi vi phạm căn cứ vào biên bản vi phạm hành chính số 101. Tuy nhiên, tại biên bản vi phạm hành chính số 101 không có nội dung nào nêu ra hành vi vi phạm hành chính của Công ty. 

"Không có hành vi vi phạm hành chính thì căn cứ nào để Thanh tra Sở Xây dựng TP.Hải Phòng ra quyết định yêu cầu Công ty khắc phục hậu quả?"- Luật sư Hòa đặt câu hỏi nhấn mạnh. 

Cũng theo Luật sư Hòa, Vịnh Lan Hạ thuộc địa giới hành chính xã Việt Hải và thị trấn Cát Bà là khu vực chưa có quy hoạch đô thị nên vẫn là khu vực nông thôn. Do đó, các công trình xây dựng tại đây được miễn cấp giấy phép xây dựng theo quy định tại điểm k, khoản 2, điều 89 Luật Xây dưng 2014.

Tuy còn nhiều điểm Thanh tra Sở Xây dựng và Luật sư bảo vệ quyền lợi cho người bị kiện chưa giải đáp thỏa đáng các vấn đề doanh nghiệp nêu ra; những căn cứ mà người bị kiện viện dẫn để cho rằng các công trình xây dựng của các doanh nghiệp không được miễn giấy phép là những quy định đối với lĩnh vực khác, cần được áp dụng các điều khoản khác của pháp luật nhưng Hội đồng xét xử sơ thẩm vẫn tuyên xử bác đơn khởi kiện của các đơn vị Công ty Tùng Long và Công ty Cát Dứa. 

Trao đổi với Dân Việt, luật sư Đinh Thị Hòa cho biết, bà không đồng tình với phán quyết của Tòa sơ thẩm và vẫn bảo lưu quan điểm cho rằng các công trình xây dựng của các doanh nghiệp thuộc trường hợp được miễn giấy phép xây dựng theo quy định tại điểm k, khoản 2 Điều 89 Luật Xây dựng; biên bản vi phạm hành chính vi phạm nghiêm trọng cả về hình thức và nội dung, trong biên bản không có hành vi hành chính vi phạm... "Tôi sẽ giúp doanh nghiệp kháng án theo trình tự phúc thẩm lên Tòa án cấp cao tại Hà Nội để bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho doanh nghiệp"- luật sư Đinh Thị Hòa khẳng định.