Theo kinh nghiệm dân gian, vào những ngày hè nóng nực bà con thường tìm các loài rau vườn như diếp cá, rau má, rau cải trời, cải đất… để ăn tươi hoặc nấu canh, giúp cho cơ thể thanh nhiệt. Trong các loài thảo dã và cây trái quê nhà có mùi vị thơm tho, thường dùng trong các bữa ăn phải nói đến rau cải trời là món ăn hiền nhất.
Rau cải trời nấu canh cá trê đồng. Ảnh: Thiên Phúc
Cải trời thuộc loại thân thảo, thường mọc hoang ngoài vườn, hầu như nơi nào cũng có, xanh tốt nhất là thời điểm từ tháng mười cho đến hết tháng Chạp.
Gần đây, do nhu cầu tiêu thụ ngày càng cao nên nhiều nhà vườn đã mang cây cải trời về trồng thành luống, tưới phân, chăm sóc kỹ nên cây cho lá quanh năm. Hiện nay loại rau nầy được coi là đặc sản miệt vườn và đã có mặt ở nhiều siêu thị.
Theo GS.TS Đỗ Tất Lợi, rau cải trời có tên khoa học là Blumeca Lacerra (Brm.f.) DC. Loài rau nầy có vị đắng, cay, tính hàn, không độc, vào 2 kinh can và đởm.
Còn theo cảm nghiệm của dân gian thì đây là một loài rau ăn vào có thể hạ nhiệt, giúp giải độc tiêu viêm, cầm máu, sát trùng, đặc biệt là người dùng thường xuyên trong mùa nóng bức có thể trị được táo bón, thông tiểu.
Rau cải trời làm gì cũng ngon, phổ biến nhất là ăn tươi, luộc, chấm với nước cá hoặc mắm kho. Trong thời chiến tranh gian khổ, rau cải trời và rau tàu bay đã từng là món ăn gần gũi và thân thiết nhất đối với các anh bộ đội và những người dân quê chân chất.
Ngày nay, bà con thường dùng đọt cải trời chung với các món lẩu thủy sản hoặc nấu canh với cá, tôm, thịt gà, món nào cũng tuyệt. Còn như muốn sang hơn thì xào với thị bò. Tuy nhiên, nói đến món canh dân dã, ít có món nào qua mặt được món cải trời nấu cá trê (dù là cá trê vàng, trê trắng hay vàng lai).
Muốn có một nồi canh rau cải trời nấu cá trê đồng đúng điệu, đúng cách chúng ta nên chọn những đọt non hoặc lá cải trời lành lặn, ngắt bỏ phần cuốn già, đem rửa sạch. Cá trê nên chọn những con còn tươi sống, mập ú đem về cạo nhớt, móc ruột, làm sạch, để ráo.
Trước khi nấu, chúng ta chặt cá ra làm đôi, đem ướp với nước mắm, đường và bột nêm cho thấm đều độ 10 phút. Sau đó cho cá vào nồi nước đang sôi, luộc cho đến khi cá mềm mới cho rau vào, rắc thêm ít tiêu hành. Thế là chúng ta đã có một nồi canh bốc khói dùng chung với cơm hoặc làm nước canh tẩm bổ.
Canh rau cải trời nấu cá trê đồng vừa ngọt lại vừa thơm ngon, một thứ hương vị quê nhà, tạo cho người ăn một cảm giác dễ chịu và háo hức thèm ăn. Tuy là món ăn mộc mạc, quê mùa, không cao sang nhưng nó có một sức quyến rũ lạ thường. Có thể coi đó là món ăn mùi nhớ đối với những người dân đã xa quê lâu ngày.