TikTok sắp hết thời ở Mỹ

Trong nhiều năm, TikTok đã cố gắng né tránh sự chỉ trích của chính phủ Hoa Kỳ ngày càng hoài nghi về công nghệ. Giờ đây, vận may của ứng dụng có thể sắp hết vì nó đang trải qua phản ứng dữ dội nhất.

Ở cấp độ cơ bản, nền tảng video dạng ngắn cực kỳ phổ biến đang không còn được ưa chuộng trong số những quảng cáo mà nó từng giúp thúc đẩy. Các nhạc sĩ và giám đốc điều hành nhãn hiệu thất vọng với những thách thức về tiếp thị và doanh thu do tính chất đột phá của ứng dụng (cũng như các loại nhạc mang lại lợi ích nhiều nhất), trong khi những người có ảnh hưởng trở nên cảnh giác với các chu kỳ phẫn nộ liên tục, người dùng trẻ tuổi lại phải đối mặt với những nguy cơ ngày càng tăng, từ sự đen tối ngày càng tăng của ứng dụng trong bối cảnh thách thức và xu hướng, đồng thời các nhà nghiên cứu ngày càng phát hiện ra các vấn đề về quyền riêng tư dữ liệu.

Khía cạnh cuối cùng này từ lâu đã trở thành chủ đề bàn tán của các chính trị gia lo ngại về công ty mẹ có trụ sở tại Trung Quốc của TikTok. Bây giờ, điều này đã thúc đẩy các cuộc đàn áp được dự đoán từ lâu của chính phủ. Kể từ tuần qua, bảy tiểu bang của Hoa Kỳ — Alabama, Utah, Maryland, Nebraska, Nam Dakota, Nam Carolina và Texas — đã cấm nhân viên tải ứng dụng TikTok xuống các thiết bị do nhà nước sở hữu, theo cách tương tự như lệnh cấm TikTok năm 2020 của quân đội sử dụng trên điện thoại do chính phủ cấp. Chính phủ bang Indiana vẫn chưa làm theo vụ kiện, nhưng tổng chưởng lý của họ đã đệ trình hai vụ kiện chống lại TikTok "vì đã lừa dối người dùng về quyền truy cập của Trung Quốc vào dữ liệu của họ, và để trẻ em xem nội dung người lớn".

Và chính phủ liên bang, vốn đã phải vật lộn để tìm ra cách giải quyết bài toán hóc búa này, có thể sắp có hành động quyết liệt. Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Marco Rubio, một người được mệnh danh là "diều hâu" đối Trung Quốc và là đối thủ của TikTok, đã đưa ra dự luật vào tuần qua để trục xuất hoàn toàn ứng dụng này khỏi Hoa Kỳ cùng với các nền tảng truyền thông xã hội khác do Trung Quốc sở hữu; điều này nhanh chóng nhận được sự ủng hộ của cả hai đảng.

Thượng nghị sĩ Marco Rubio, người giới thiệu dự luật, cho biết: "Đây không phải là về các video sáng tạo - đây là về một ứng dụng đang thu thập dữ liệu về hàng chục triệu trẻ em và người lớn Mỹ mỗi ngày. Chúng tôi biết nó được sử dụng để thao túng nguồn cấp dữ liệu và ảnh hưởng đến các cuộc bầu cử. Chúng tôi biết nó cung cấp dữ liệu cho Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Không còn thời gian để lãng phí vào những cuộc đàm phán vô nghĩa với một công ty bù nhìn như vậy. Đã đến lúc cấm vĩnh viễn TikTok do Bắc Kinh kiểm soát".

Đương nhiên, TikTok đã mô tả dự luật là "đáng lo ngại", trong một tuyên bố gọi nó là "có động cơ chính trị" và nói rằng nó "sẽ không giúp ích gì cho việc thúc đẩy an ninh quốc gia của Hoa Kỳ".

Công ty cũng cho biết họ tiếp tục cải thiện tính bảo mật của nền tảng của mình và đang thông báo những cải tiến này cho Quốc hội Mỹ.

Nếu một lệnh cấm như vậy được thực hiện, hệ lụy sẽ rất lớn. Trên toàn cầu, TikTok có hơn một tỷ người dùng, hơn 100 triệu trong số đó đến từ Hoa Kỳ.

Vào tối 14/12, Thượng viện Mỹ cũng đã nhất trí thông qua nghị quyết do Josh Hawley của Đảng Cộng hòa đưa ra để cấm nhân viên liên bang sử dụng TikTok trên bất kỳ thiết bị nào do chính phủ sở hữu.

Thông báo được đưa ra khoảng một tháng sau phiên điều trần trong đó người đứng đầu Cục Điều tra Liên bang Mỹ, Chris Wray, cho rằng nền tảng này tiếp tục gây ra mối đe dọa đối với an ninh quốc gia.

Đây không phải là lần đầu tiên TikTok phải đối mặt với một tương lai không chắc chắn ở Mỹ, nhưng đây có thể là lần nghiêm trọng nhất. Ngoài tất cả các hạn chế cấp tiểu bang, giám đốc FBI đã gọi TikTok là một mối đe dọa an ninh quốc gia và một ủy viên của FCC đã yêu cầu Apple và Google xóa hoàn toàn nền tảng này khỏi các cửa hàng ứng dụng của họ. Và giám đốc hành chính của Hạ viện đã đưa ra " tư vấn mạng " khuyến nghị không nên "tải xuống hoặc sử dụng ứng dụng này do những lo ngại về bảo mật và quyền riêng tư".

TikTok luôn gặp khó khăn ở Hoa Kỳ và cả ở quốc tế. Trước đây, mối đe dọa chính phủ nghiêm trọng nhất của nền tảng này đã xảy ra vào năm 2020, khi chính quyền Trump thông báo rằng người dùng trong nước sẽ không thể tải xuống TikTok nữa nếu công ty mẹ Bytedance, không bán ứng dụng này cho một công ty có trụ sở tại Hoa Kỳ. Nhưng lệnh đó đã bị cơ quan tư pháp vô hiệu hóa. Bằng mọi giá, Tổng thống Joe Biden cũng đã hủy bỏ lệnh của Trump ngay sau khi lên nắm quyền.

Tuy nhiên, trước các bản tin liên quan đến việc Trung Quốc truy cập dữ liệu của người dùng Mỹ, cũng như chương trình nghị sự quốc gia cứng rắn với Trung Quốc, chính quyền Biden đã thương lượng với TikTok để đưa ra chính sách có thể giảm thiểu rủi ro bảo mật. Hai bên đã đạt được thỏa thuận sơ bộ vào tháng 9 yêu cầu ứng dụng lưu trữ dữ liệu người dùng Mỹ trên các máy chủ của tiểu bang, ủy quyền giám sát thuật toán nguồn cấp dữ liệu TikTok cho công ty phần mềm Oracle và triệu tập một hội đồng gồm các chuyên gia bảo mật để đảm bảo tuân thủ.

Thỏa thuận vẫn chưa có hiệu lực, có thể vì một lý do lớn: Những người ủng hộ TikTok không nghĩ rằng điều này đi đủ xa. Họ muốn ép ByteDance bán TikTok cho một công ty Mỹ. Đây không chỉ là phản bác mang tính đảng phái: Tư tưởng chống TikTok của một số nhà lập pháp mạnh đến mức vào năm 2020, một số đồng minh thân cận nhất của Trump thậm chí còn không nghĩ rằng mệnh lệnh của ông đã đi đủ xa. 

Đặc biệt, Thượng nghị sĩ Josh Hawley mong muốn chính quyền Trump áp đặt các hạn chế thương mại đối với ByteDance nói chung, trong khi Marco Rubio muốn điều tra về cách TikTok thu thập dữ liệu người dùng nói chung. Đối với những người bất đồng chính kiến như vậy, chỉ đơn giản lấy TikTok khỏi một công ty Trung Quốc là chưa đủ; còn nhiều việc phải làm để tăng tính minh bạch về thuật toán và lưu trữ dữ liệu của TikTok. 

Thỏa thuận của Biden, nhằm duy trì quyền sở hữu ByteDance với một số cảnh báo, sẽ không làm hài lòng những người này—khi ứng dụng đã thực hiện những thay đổi nội bộ trong quy trình kiểm duyệt nội dung và nhân sự, và điều đó đã không dập tắt được cơn thịnh nộ. Chưa kể, các quốc gia như Vương quốc Anh cũng đang theo đuổi các cuộc điều tra về hoạt động sử dụng dữ liệu của ứng dụng TikTok.