PGS.TS Phạm Thế Anh: Duy trì lãi suất cao, không loại trừ NHNN muốn tích trữ kho dự trữ ngoại hối

"Nếu đặt lãi suất trong mối tương quan giữa lạm phát, việc bảo vệ đồng nội tệ, cũng như các lãi suất bên ngoài, tôi nghĩ rằng dư địa giảm lãi suất của Việt Nam là có. Nếu lãi suất hạ nhiệt, kênh đầu tư vào các kênh tài sản hấp dẫn hơn đặc biệt là chứng khoán và bất động sản".

Đó là nhận định của PGS.TS Phạm Thế Anh, chuyên gia kinh tế - vĩ mô, giảng viên tại Đại học Kinh tế Quốc dân tại buổi tọa đàm: "Điểm sáng đầu tư năm 2023" do FiinGroup phối hợp với Tạp chí kinh tế Việt Nam/VnEconomy tổ chức ngày 15/2/2023.

Cho rằng, Việt Nam có dư địa giảm lãi suất, PGS.TS Phạm Thế Anh phân tích, lạm phát là căn cứ thứ nhất kéo theo xu hướng lãi suất của năm trong năm 2023.

Theo đánh giá của ông, lạm phát của Việt Nam đang ở vùng lạm phát tương đối thấp (trung bình trong năm qua khoảng 3,15%). Tuy nhiên, bước sang quý 1/2023, lạm phát lên tới đỉnh điểm (tăng 4,89% so với cùng kỳ năm trước). Điều này làm dấy lên quan ngại, lạm phát có tiếp tục gia tăng hay không trong năm 2023 và kéo theo động thái của chính sách tiền tệ là thận trọng trong việc kiểm soát lạm phát.

"Theo nhận định của tôi, lạm phát của tháng 1/2023 là lạm phát đỉnh nếu tính theo năm, và từ tháng 2 trở đi sẽ giảm dần và xuống khoảng 3 – 3,5% trong vòng 2, 3 tháng tới. Do đó, lạm phát không phải là vấn đề quan ngại, gây sức ép để Việt Nam tăng lãi suất", ông Phạm Thế Anh cho hay.

Hai là, phải xem lãi suất điều hành của các NHTW lớn trên thế giới, đặc biệt là NHTW Mỹ. Hiện mức lãi suất điều hành chính sách của Mỹ lên tới khoảng 4,75% - tương đối cao. Theo ông Phạm Thế Anh, lạm phát của Mỹ sẽ giảm, và vào giữa năm nay (khoảng tháng 5) lạm phát của Mỹ rơi xuống khoảng 3,5%. Do đó, khả năng tăng tiếp lãi suất tiếp của Mỹ rất thấp. Kịch bản xấu, lãi suất của Mỹ tăng thêm lãi suất 1 lần nữa vào tháng 3 khoảng 0,25 điểm % và kỳ họp tháng 5 Mỹ sẽ dừng việc tăng lãi suất - theo dự báo của ông Anh.

"Sức ép để Việt Nam tăng lãi suất bao gồm lạm phát và lãi suất từ bên ngoài rất ít. Do vậy, lãi suất của Việt Nam hiện nay đang ở mức đỉnh và trên đà đi xuống. Tuy nhiên, lãi suất giảm nhanh hay chậm lại phụ thuộc vào quan điểm của nhà điều hành.

Nếu thận trọng, họ có thể quan sát cho đến khi lạm phát của Việt Nam rõ ràng hơn vào tháng 2, hoặc tháng 3 năm nay và đợi cho tín hiệu rõ ràng của việc Fed dừng tăng lãi suất (khoảng tháng 5 năm nay), lúc đó nhà điều hành có thể bắt đầu hạ lãi suất ở Việt Nam. Nếu nhà điều hành lạc quan hơn có thể giảm lãi suất sớm hơn", PGS.TS Phạm Thế Anh nhấn mạnh.

Với vấn đề tỷ giá, chênh lệch lãi suất của Việt Nam và Mỹ tương đối lớn. Nếu so với các nước khác, lãi suất của Việt Nam cũng cao hơn nhiều. Vì vậy, VND vẫn tương đối hấp dẫn, khả năng mất giá của VND tương đối ít.

Hơn nữa, cán cân thương mại của Việt Nam trong năm nay vẫn có thể duy trì thặng dư, bởi bản chất Việt Nam xuất khẩu nhiều nhưng cũng nhập khẩu nhiều. Khi nền kinh tế trong nước yếu đi, kinh tế chậm lại, tiêu dùng hàng ngoại nhập giảm nhanh. Vì vậy, những năm nền kinh tế Việt Nam gặp khó việc duy trì thặng dư thương mại có thể còn dễ hơn những năm tăng trưởng cao. Do đó, thâm hụt thương mại sẽ không ảnh hưởng đến tỷ giá nhiều.

Một điểm khác, theo ông Phạm Thế Anh đó là lãi suất thực của Việt Nam vẫn cao hơn so với các nước trên thế giới. Đây cũng là điểm hỗ trợ cho khả năng hạ lãi suất trong thời gian tới.

Cũng theo quan sát của PGS.TS Phạm Thế Anh, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) hiện nay rất thận trọng trong vấn đề lạm phát. Ông cho rằng, liệu chính sách tiền tệ có nới lỏng hay không trong thời gian sắp tới? - vấn đề này phụ thuộc rất nhiều vào xu hướng lạm phát trong thời gian tới.

"Công cụ mà NHNN sử dụng nhiều là công cụ lãi suất. Đứng trước sức ép lạm phát hay sức ép từ lãi suất bên ngoài, NHNN thường ưu tiên sử dụng công cụ lãi suất để bảo vệ đồng nội tệ và chống lạm phát, thay vì thả nổi tỷ giá để đồng nội tệ mất giá quá nhiều. Với quan điểm thận trọng hiện nay, NHNN sẽ hành động chỉ khi nào tín hiệu lạm phát giảm và nguy cơ tăng lãi suất từ bên ngoài xuống thấp nhất. Do vậy, chúng ta phải quan sát thêm lạm phát của tháng 2 và tháng 3, nếu thấy rõ xu hướng lạm phát giảm chúng ta có thể kỳ vọng xu hướng lãi suất giảm", PGS.TS Phạm Thế Anh nêu quan điểm.

Vị này cũng lưu ý, sau một năm NHNN bán ra nhiều ngoại tệ, gần đây NHNN có lẽ muốn tích trữ kho dự trữ ngoại hối trở lại.

Mặt bằng lãi suất hiện đang duy trì ở mức tương đối cao. Ông cho rằng, không loại trừ trường hợp Ngân hàng Nhà nước đang muốn có điều kiện thuận lợi hơn trong việc mua vào đồng ngoại tệ. Bởi khi giữ lãi suất VND ở mức cao, đồng tiền VND sẽ hấp dẫn hơn và nhà điều hành sẽ dễ dàng mua vào đồng ngoại tệ hơn. "Đó cũng có thể là một trong những chủ đích mà cơ quan điều hành đang thực hiện", ông Phạm Thế Anh cho hay.

Trong thời gian tới, nếu NHNN thành công trong việc tích trữ được lượng ngoại tệ tương đối khá, theo ông Phạm Thế Anh, chúng ta có thể kỳ vọng điều kiện của thị tường tiền tệ "dễ chịu hơn". Bởi mua vào ngoại tệ, tức là cung nội tệ cũng diễn ra, khi đó NHNN có nhiều dư địa hơn để hạ lãi suất tiền đồng.

"Theo quan điểm của tôi, với tỷ giá và sức ép lạm phát năm 2023, mức lãi suất huy động chỉ 7 – 8%/năm là phù hợp so với mức 9 – 10%/năm như hiện nay", PGS.TS Phạm Thế Anh khuyến nghị.