Đến Suối Giàng, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái khách du lịch được ngắm nhìn, thưởng thức chè đặc sản mang tên Shan tuyết từ những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi.
Trong những cây Shan tuyết cổ thụ nơi đây, cây chè Shan tuyết số 003 khoảng 500 tuổi của nhà ông Nguyễn Quang Hoàng (xã Suối Giàng) được cho là cây chè đẹp nhất vùng.
Những lớp rêu, địa y phủ kín từ gốc cây càng tôn lên dáng vẻ lâu năm của cây chè. Theo thống kê, diện tích chè Shan tuyết ở Suối Giàng là 393ha, trong đó chè cổ thụ trên 300 năm tuổi là 293ha, còn 100ha do người dân nơi đây trồng mới.
Ông Sổng A Páo - người chăm sóc đặc biệt cho cây chè Shan tuyết 500 tuổi cho hay, sản phẩm từ cây chè cổ thụ này có giá khoảng 2,5 triệu đồng/kg đối với bạch trà. Thấp nhất là loại trà mạn thông thường, giá 350.000 đồng/kg.
Hàng ngày, ông Páo luôn kiểm tra gốc cây chè xem có mối không. Ngoài ra, ông sẽ hái bỏ đi phần lớn quả chè để cây tập trung dưỡng chất nuôi búp.
Theo ông Páo, cây chè này mỗi năm cho thu hoạch 3 lần, sản lượng 10kg chè tươi mỗi lần. Cứ đến kỳ thu hoạch, ông Páo lại bắc giàn giáo xung quanh để hái, tránh ảnh hưởng đến tán cây. Búp chè Shan tuyết mầu trắng xám, bọc một lớp phấn trắng mờ như tuyết, được sao bằng kinh nghiệm và bàn tay khéo léo của người Mông.
"Một năm chè Shan tuyết được thu hoạch 3 vụ. Chè càng già càng quý, càng nhiều tuyết trắng thì dược tính càng mạnh. Bởi vậy khi thu hoạch, cần nhẹ nhàng ngắt từng búp nõn để không làm mất lớp tuyết trắng phủ bên trên", ông Páo nói.
Sau khi thu hoạch, búp chè tươi sẽ được phân loại để chế biến thành nhiều loại trà gồm bạch trà, hồng trà, lục trà... Trong đó, bạch trà là loại quý hiếm nhất, được chế biến từ "tôm" chè (một búp non duy nhất có màu trắng tuyết), số lượng vô cùng khiêm tốn. Sắp xếp theo độ hiếm giảm dần gồm hồng trà (1 tôm 2 lá), lục trà (1 tôm 3 lá)... Giá trị cũng theo đó giảm dần. Ngoài cây chè cổ thụ trên, Suối Giàng còn có hàng trăm gốc chè cổ thụ tuổi đời vài trăm năm.