Chuyên gia dự báo thời tiết chia sẻ dấu hiệu nhận biết mưa dông, lốc sét, mưa đá, gió giật mạnh

Chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng Phòng Dự báo Khí hậu, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, cho biết, ảnh hưởng của hiện tượng El Nino khiến nền nhiệt ở nước ta cao hơn trung bình nhiều năm. Vì vậy, trong giai đoạn chuyển mùa như hiện nay, quá trình đối lưu sẽ càng diễn ra mạnh mẽ khiến dông, lốc diễn ra với cường độ mạnh hơn; các thiên tai đi kèm như gió giật, gió mạnh, sét cũng xảy ra nhiều hơn.

Khu vực miền Bắc đang trong giai đoạn giao mùa nên tháng 5 và đầu tháng 6 khả năng cao sẽ tiếp tục xuất hiện mưa dông, lốc, sét, mưa đá.

"Chúng tôi khuyến cáo người dân không nên trú mưa dưới gốc cây, phòng trừ trường hợp cây xanh bật gốc, gãy đổ và thậm chí dông, lốc, sét có thể đánh vào cây, ảnh hưởng đến sinh mạng. Khi có hiện tượng dông lốc, người dân nên tìm chỗ trú ẩn trong nhà, không đi ra ngoài trời", ông Hưởng nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Văn Hưởng, nước ta đang trong giai đoạn có sự chuyển biến thời tiết từ mùa lạnh sang mùa nóng, mùa khô sang mùa mưa ở Bắc Bộ. Do đó, các hiện tượng mưa dông mạnh kèm lốc, sét, mưa đá có khả năng xuất hiện nhiều nhất trong năm, đặc biệt ở vùng núi do tác động của địa hình có thể tạo ra các ổ mây đối lưu phát triển mạnh. 

Thời gian mưa dông, lốc, sét nhất là mưa đá và gió giật mạnh ở Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ thường xuất hiện vào chiều, chiều tối và đêm, khi hiện tượng không khí đối lưu diễn ra mạnh mẽ.

Các chuyên gia lưu ý, dấu hiệu nhận biết khi có hiện tượng mưa đá, là khi thấy mây đen bao phủ kín bầu trời, dông gió nổi lên mạnh dần, tiếp đó mưa rào xuất hiện, gió đang thổi đều bỗng lặng đi, trời lạnh đột ngột... Mưa đá thường xảy ra trong khoảng 5-30 phút và rơi xuống cùng với mưa rào, kích thước khoảng 5mm đến hàng chục cm.

Hiện tượng mưa đá thường xuất hiện ở vùng núi hay khu vực giáp biển, giáp núi, kể cả mùa mưa hay mùa hè. Ở khu vực miền Bắc thường xuyên xảy ra mưa đá, chủ yếu là vào tháng 3-5. Mưa đá là hiện tượng thời tiết nguy hiểm, xuất hiện và gây hại nhanh, bất ngờ, rất khó dự báo chính xác về thời gian xuất hiện, vùng ảnh hưởng và mức độ gây hại.

Ông Hưởng cho biết, hiện tượng mưa dông, lốc, mưa đá khó có thể dự báo xa, nhưng có thể cảnh báo sớm qua các thiết bị theo dõi như sử dụng ảnh mây vệ tinh, ảnh rada với độ phản hồi lớn; từ đó có thể đưa ra được cảnh báo trước khoảng 30 phút đến 1 tiếng.

Trong điều kiện đó, người dân cần thường xuyên theo dõi cập nhật các bản tin dự báo, cảnh báo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm được phát trên các phương tiện thông tin đại chúng, cũng như chủ động quan sát các dấu hiệu có thể xảy ra mưa đá. 

Khi xảy ra mưa đá, cần nhanh chóng tìm nơi ẩn náu như nhà kiên cố, mái che chắc chắn, hang động… Trường hợp chưa kịp trú ẩn, dùng các vật cứng như: mũ bảo hiểm, cặp sách… để tránh đá rơi trực tiếp vào đầu. Trường hợp đang lưu thông trên đường, nên dừng xe và đỗ vào lề đường, chờ đá trên đường tan hết mới tiếp tục di chuyển để tránh trơn trượt.

Về dông sét, miền Bắc và Trung thường xuất hiện mưa dông, sấm sét vào giai đoạn chuyển mùa từ lạnh sang nóng (tháng 4-5) và từ nóng sang lạnh (tháng 9-10 hàng năm). Trong đó, tháng 5 là thời điểm giao tranh giữa hai hệ thống gió mùa Đông Bắc và hệ thống gió mùa Tây Nam. Quá trình giao tranh sẽ xảy ra các nhiễu động thời tiết như mưa dông, sấm sét.

Các nhiễu động này thường gây ra các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như dông sét, mưa lớn, lốc xoáy, mưa đá cho vùng Trung du miền núi phía Bắc và thường gây ra những thiệt hại lớn về người và của.

Việt Nam nằm ở tâm dông của Châu Á, một trong ba tâm dông có hoạt động dông, sét mạnh và bất kỳ ai cũng có thể gặp phải dông sét. Tuy nhiên hiểu biết của người dân về cách phòng tránh sét đánh còn chưa cao. Chính vì vậy khi trời sắp dông, mọi người tốt nhất nên về nhà, chỗ an toàn là tòa nhà hay công sở có lắp thiết bị chống sét

Chuyên gia khuyến cáo, khi làm ở khu vực nào đó, để ý trước các nơi có thể trú mưa và tránh sét an toàn. Phải tính được thời gian từ chỗ làm việc đến nơi an toàn. Thường thì cơn mưa dông kéo đến rất nhanh trong vòng 15 phút và di chuyển với vận tốc 40km/giờ. Khi đang ở nơi không an toàn thì cần phải để ý đến các dấu hiệu của dông như mây đen, không khí lạnh, gió..

Nếu không kịp tìm nơi trú ẩn an toàn, người dân tuyệt đối không trú mưa dưới cây cối, tránh xa vật dụng kim loại như xe đạp, xe máy, hàng rào sắt, cuốc, liềm,... Khi đang ở ngoài trời thì không đứng thành nhóm, vì sét đánh xuống dễ gây tai nạn thảm khốc. Không nên ở gần những nơi ẩm ướt và có nước, nên tìm chỗ khô ráo, càng thấp càng tốt, nhón chụm hai chân, tay bịt tai và không nằm xuống đất, làm sao để phần tiếp xúc giữa người với mặt đất ít nhất.

Tránh xa các vùng đỉnh núi hay sườn núi nhô cao là những nơi rất nguy hiểm. Nếu ở trong rừng thì cần tìm những nơi có cây thấp hơn và thưa để tránh.

Khi ở trong nhà thì nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước. Không nên dùng điện thoại trừ trường hợp rất cần thiết. Nên rút phích cắm các thiết bị điện trước lúc có mưa dông. Nên tránh xa các dây này và các vật dùng điện với khoảng cách ít nhất là 1m. Vô tuyến nối với dây anten để ngoài trời cũng rất cần rút ra khi có dông.