Tại vùng đất Bắc Kạn, nơi những ngọn đồi xanh mướt và rừng già bạt ngàn, có một sản phẩm đặc biệt đang phát triển mạnh mẽ, đó là rượu men lá Bằng Phúc. Không chỉ đơn thuần là một loại thức uống, rượu men lá Bằng Phúc còn là biểu tượng của sự đoàn kết, sáng tạo và nỗ lực không ngừng của cộng đồng dân tộc Tày tại xã Bằng Phúc, huyện Chợ Đồn. Được công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao, rượu men lá Bằng Phúc đang ngày càng khẳng định vị thế của mình trên thị trường và mang lại nhiều giá trị kinh tế lẫn văn hóa cho người dân nơi đây.
Bà Nông Thị Tâm, Giám đốc Hợp tác xã rượu men lá Thanh Tâm, nhớ lại những ngày đầu khi rượu men lá chỉ được nấu thủ công tại các hộ gia đình. "Từ lúc mà tôi mới làm, mỗi ngày chỉ nấu được 5 đến 10 lít rượu, sau đó tăng dần lên 15 rồi 20 lít. Việc thành lập hợp tác xã không chỉ giúp chúng tôi có thương hiệu mà còn tạo công ăn việc làm cho chị em làng xóm," bà Tâm chia sẻ.
Trước đây, rượu men lá thường được bán trong xã, huyện bằng những can nhựa hay chai thủy tinh không rõ nguồn gốc xuất xứ. Nhưng từ khi tham gia vào các hợp tác xã và chương trình OCOP, những người Tày ở Bằng Phúc đã đoàn kết phát triển thương hiệu cho sản phẩm truyền thống này. Qua chương trình OCOP, rượu men lá Bằng Phúc không chỉ có bao bì, mẫu mã đẹp mắt mà còn được nhận diện rõ ràng và biết đến ở nhiều tỉnh thành.
Điểm độc đáo của rượu men lá Bằng Phúc chính là chất rượu truyền thống dịu nhẹ, thơm lành. Đúng như tên gọi, rượu được nấu thủ công từ những quả men có chứa từ 19 đến 32 vị lá thuốc hái ở rừng tự nhiên. Sự kết hợp tinh tế này không chỉ tạo nên hương vị đặc biệt mà còn mang lại lợi ích sức khỏe cho người dùng.
Chị Lục Thị Thơm, thành viên Hợp tác xã rượu men lá Thanh Tâm, chia sẻ: "Từ khi tham gia hợp tác xã, chúng tôi đã được tập huấn và hoàn thiện sản phẩm của mình hơn. Nhờ đó, sản phẩm khi ra thị trường luôn ổn định về chất lượng."
Năm 2017, bà Nông Thị Tâm đã tập hợp các hộ sản xuất rượu nhỏ lẻ lại với nhau và thành lập Hợp tác xã rượu men lá Thanh Tâm. Thời điểm đó, hợp tác xã chỉ có 7 thành viên, nhưng đến nay sau hơn 5 năm thành lập, số thành viên đã tăng lên con số 11. Trung bình mỗi tháng, hợp tác xã bán ra thị trường 10.000 lít rượu men lá, với giá bán buôn dao động từ 25.000 đến 30.000 đồng mỗi lít và khoảng 80.000 đồng mỗi lít khi đóng chai.
Sau khi trừ hết chi phí, mỗi năm hợp tác xã thu về khoảng hơn 1 tỷ đồng từ việc nấu rượu men lá. Mô hình của Hợp tác xã rượu men lá Thanh Tâm không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn tạo công ăn việc làm, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho các chị em phụ nữ trong hợp tác xã. Qua đó, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Bà Đỗ Thị Minh Hoa, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Bắc Kạn, cho biết: "Ở quy mô hộ gia đình thì rất khó đồng bộ về chất lượng sản phẩm. Nhưng nếu tổ chức theo hình thức hợp tác xã như Thanh Tâm, các thành viên có thể trao đổi kinh nghiệm, đảm bảo chất lượng đồng đều và hiệu quả sản xuất cao nhất."
Để tiếp tục hỗ trợ các hợp tác xã rượu men lá phát triển bền vững, chính quyền địa phương huyện Chợ Đồn và tỉnh Bắc Kạn đã có nhiều chính sách hỗ trợ từ việc tập huấn kỹ thuật đến việc định hướng sản xuất, kết nối mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm từ trong đến ngoài nước.
Theo đánh giá của nhiều thực khách, rượu của HTX thơm ngon, êm dịu và có hương vị đặc trưng. Hiện nay, rượu được xuất bán đi nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Thậm chí, rượu men lá còn được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản – một thị trường đòi hỏi khắt khe về chất lượng sản phẩm, nên việc người dân miền núi đáp ứng được các yêu cầu của thị trường này là thành công rất lớn.
Ông Triệu Huy Chung, Chủ tịch UBND huyện Chợ Đồn, nhấn mạnh: "Chúng tôi luôn chú trọng từ khâu bao bì, nhãn mác, đóng chai đến chất lượng sản phẩm. Những chỉ số chất lượng rượu phải được kiểm nghiệm và đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe mới có thể xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản."
Việc các hợp tác xã ở vùng cao của đồng bào dân tộc thiểu số tại Bắc Kạn xuất khẩu được sản phẩm đã khẳng định hướng đi đúng đắn trong xây dựng các sản phẩm OCOP. Điều này không chỉ mở ra hướng phát triển kinh tế mới bền vững mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của địa phương.
Rượu men lá Bằng Phúc không chỉ là sản phẩm đặc trưng của vùng đất Bắc Kạn mà còn là minh chứng cho sự nỗ lực và sáng tạo không ngừng của cộng đồng dân tộc Tày. Với chất lượng được đảm bảo, thương hiệu ngày càng được khẳng định và phát triển, rượu men lá Bằng Phúc chắc chắn sẽ tiếp tục vươn xa, mang lại niềm tự hào cho người dân nơi đây.