Bà con người Nùng làm thương hiệu cho rượu men lá

Mới tới cổng nhà ông Lăng Văn Nam, người dân tộc Nùng ở thôn Gai Tây, xã Kiên Thành (Lục Ngạn), đã ngửi thấy mùi thơm nồng đặc trưng của men rượu. Tiếp chúng tôi, ông Nam vui vẻ cho biết: “Tôi đã có 20 năm chế biến men rượu. Nguyên liệu làm men lá gồm 5 loại: Cây trăm rễ, lá cây giời giời, cây hoa vàng, lá cây tai chó và cây vạt hương. Chỉ cần thiếu một trong những loại lá cây rừng này thì rượu sẽ không thơm và kém ngon”.

Muốn làm rượu men lá đúng chất, người Nùng Lục Ngạn phải qua nhiều khâu, nhưng khó nhất là chế men. Lá cây hái về phải phơi khô, sau đó đun sôi thân và lá cây giời giời để lấy nước, khi nước nguội thì ngâm với gạo khoảng 2 tiếng rồi đem gạo và 4 loại lá còn lại đi nghiền nhỏ, rồi ủ với trấu và dùng bạt phủ kín trong khoảng 24 giờ. Men ngon hay không phụ thuộc rất nhiều vào tỉ lệ pha trộn giữa các loại lá cây.


Hiện người Nùng ở Kiên Thành vẫn nấu rượu truyền thống theo kiểu “ba ba”. Ông Nam giải thích thêm: “Ba ba nhất thiết phải được làm bằng gỗ mít và ống dẫn rượu phải bằng tre thì rượu mới ngon”. Qua tìm hiểu thì sau khi cái rượu đã ngấu, được cho vào chõ, trong đó có sẵn một mảnh gỗ đục giống con ba ba. Họ đặt trên chõ một chiếc chảo, dùng cám hoặc tro bếp chát kín những khe hở để hơi nước không thoát ra ngoài, rồi đổ nước vào chảo, đun nhỏ lửa cho tới khi nồi cái rượu sôi, hơi rượu bốc lên sẽ gặp chảo nước lạnh, ngưng tụ thành giọt chảy vào mảnh gỗ hình ba ba rồi chảy ra ngoài theo ống dẫn.

Cũng nhờ nấu rượu, thu nhập của gia đình ông Nam đạt khoảng 3 triệu đồng/tháng. Bà Nguyễn Thị Thạch - Phó Chủ tịch UBND xã Kiên Thành cho biết: Xã đã đề nghị lên UBND huyện Lục Ngạn hỗ trợ xây dựng thương hiệu cho rượu men lá Kiên Thành, và hướng tới khôi phục lại HTX sản xuất rượu (đã giải thể) để quản lý hoạt động sản xuất cũng như ổn định tiêu thụ.