Bắt, bẫy chim hoang dã - dễ rước bệnh vì cúm gia cầm

Các chuyên gia cảnh báo rằng, các loại virus nguy hiểm từ gia cầm có thể dễ dàng lây truyền và gây tử vong, đặc biệt khi chim hoang dã không qua kiểm dịch và tiếp xúc trực tiếp với con người.

Nguy cơ bùng phát dịch cúm gia cầm

Tại nhiều vùng đầm lầy ven biển ở Hà Tĩnh, hoạt động bẫy chim hoang dã diễn ra phổ biến và tràn lan. Những "thiên la địa võng" bẫy chim được bố trí công phu, bao gồm các loại bẫy keo dính cực mạnh và các mồi nhử sống như cò, vạc. Chim hoang dã khi bị mắc bẫy thường không thể thoát thân, dẫn đến các tổn thương nặng nề hoặc tử vong. Việc này không chỉ làm suy giảm quần thể chim hoang dã mà còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái tự nhiên. Chim hoang dã đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát các loài sâu bọ, duy trì cân bằng sinh thái, và bảo vệ môi trường sống của nhiều loài động vật khác.

Một số loài chim di cư, vốn là mắt xích trong chuỗi thức ăn và hỗ trợ hệ sinh thái ở các đầm lầy, đang có nguy cơ tuyệt chủng do hoạt động săn bắt bừa bãi. Những loài chim như cò và vạc thường bị bắt và sử dụng làm mồi nhử cho các loài chim lớn khác, dẫn đến việc tiêu diệt vô số cá thể trong tự nhiên. Không chỉ là việc săn bắt trực tiếp, việc tiêu diệt các loài chim này còn làm suy yếu vai trò của chúng trong việc kiểm soát dịch hại tự nhiên, ảnh hưởng đến năng suất cây trồng và đa dạng sinh học.

Nhiều địa phương đã tăng cường nỗ lực bảo vệ chim trời thông qua các chiến dịch tuyên truyền và xử lý nghiêm minh các hoạt động săn bắt. Tại huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ, chính quyền đã tổ chức nhiều đợt phá hủy cạm bẫy và giải cứu chim trời, góp phần ngăn ngừa rủi ro lây lan dịch bệnh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Các tổ chức bảo tồn thiên nhiên cũng phối hợp với chính quyền để nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của chim hoang dã và lợi ích của việc duy trì cân bằng sinh thái.

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, cần có thêm nhiều biện pháp mạnh tay hơn nữa từ cả phía chính quyền và cộng đồng để giảm thiểu tình trạng săn bắt chim hoang dã. Đặc biệt, các hình thức xử lý nghiêm khắc và tuyên truyền sâu rộng sẽ giúp nâng cao ý thức người dân, bảo vệ quần thể chim hoang dã cũng như giảm thiểu nguy cơ lây lan dịch cúm gia cầm và các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác.

Tuy nhiên, những biện pháp này chưa thực sự hiệu quả vì hành vi săn bắt chim trời vẫn diễn ra một cách lén lút và tái diễn ngay sau các đợt kiểm tra. Việc săn bắt chim không chỉ vi phạm pháp luật mà còn là mối đe dọa tiềm tàng đối với sức khỏe cộng đồng do nguy cơ lây truyền dịch bệnh qua chim hoang dã, nhất là trong bối cảnh dịch cúm gia cầm đã có nhiều biến chủng nguy hiểm, dễ lây lan từ động vật sang người.

Trong bối cảnh dịch cúm gia cầm diễn biến phức tạp, việc bắt và bẫy chim hoang dã đang làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm virus cúm A/H5N1. Chim hoang dã, đặc biệt các loài chim di cư, có thể mang trong mình nhiều loại virus nguy hiểm mà không có biểu hiện bệnh, khiến chúng trở thành vật chủ trung gian tiềm năng.

Các biện pháp ngăn chặn và giám sát từ cơ quan chức năng

Ông Dương Tất Thắng - Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NNPTNT), cảnh báo: "Việc nuôi nhốt, giết mổ và tiêu thụ chim hoang dã mà không qua kiểm dịch là hành động cực kỳ nguy hiểm, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh trên diện rộng. Virus cúm gia cầm H5N1 có thể lây sang con người qua tiếp xúc trực tiếp với gia cầm bị nhiễm bệnh hoặc sản phẩm của chúng".

Bộ NNPTNT đã phát đi công điện khẩn yêu cầu các địa phương đẩy mạnh việc kiểm tra, giám sát tình trạng chăn nuôi và buôn bán gia cầm. Đồng thời, Cục Thú y và các cơ quan liên quan cũng tăng cường giám sát các loài chim hoang dã để phát hiện sớm và ngăn ngừa các nguy cơ tiềm ẩn từ dịch cúm gia cầm.

Bộ NNPTNT yêu cầu các địa phương tổ chức tiêm phòng cúm gia cầm cho đàn gia cầm, bảo đảm tỷ lệ đạt trên 80% và xử lý nghiêm các trường hợp không thực hiện biện pháp an toàn sinh học trong vận chuyển, giết mổ.

Các chuyên gia từ Cục Thú y cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục cộng đồng về các nguy cơ dịch bệnh, khuyến cáo người dân không tham gia bắt và tiêu thụ chim hoang dã nhằm bảo vệ sức khỏe của chính mình và cộng đồng. 

Trên thực tế, Việt Nam từng ghi nhận nhiều trường hợp mắc cúm gia cầm H5N1 lây từ chim hoang dã và gia cầm nuôi không rõ nguồn gốc. Cụ thể, tháng 3 năm nay, trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ghi nhận một trường hợp nhiễm cúm gia cầm A/H5N1. 

Cụ thể, bệnh nhân B.T.Đ (21 tuổi, thường trú tại thị xã Ninh Hòa, sinh viên Trường Đại học Nha Trang), sống ở nội trú tại khu ký túc xá của trường đã tử vong do cúm gia cầm. Theo kết quả điều tra dịch tễ, nam sinh viên có thói quen đi bẫy chim hoang dã vào dịp cuối tuần ở gần khu vực mình sinh sống. Ngành chức năng nghi vấn nguồn lây bệnh cho bệnh nhân là từ chim hoang dã vì gia cầm trong nhà và xung quanh khu vực bệnh nhân sinh sống không có hiện tượng ốm, chết.

Các trường hợp mắc cúm gia cầm H5N1 lây từ chim hoang dã và gia cầm nuôi không rõ nguồn gốc thường bắt nguồn từ thói quen giết mổ gia cầm, bẫy chim hoang dã, không qua kiểm dịch, làm tăng nguy cơ lây nhiễm virus từ động vật sang người. Đặc biệt, cúm H5N1 có tỷ lệ tử vong cao và đã từng gây ra nhiều trường hợp tử vong tại các tỉnh miền Bắc.