“Mùa này là mùa cá đồng”, anh bạn tôi khơi mào cho cuộc gặp nhau cuối tuần những ngày sau mưa lũ dầm dề.
Cá đồng, cá nước ngọt có quanh năm nhờ nông dân phát triển nhiều mô hình kinh tế nuôi cá nước ngọt. Nhưng phải đến mùa mưa lũ này ăn cá nước ngọt mới thật sự ngon vì nó có hương vị riêng. Những con cá đồng tự nhiên, thịt chắc nịch, béo ngậy, thơm lừng. Hải sản, thịt bò, gà đồi, heo núi mãi cũng chán, thôi thì cá đồng với vài xị đế chuối hột là nhất.
Quê tôi có nhiều cánh đồng, mương thủy lợi trắng nước mùa này. Nhưng cái vựa cá đồng phải kể đến bàu Súng. Bàu Súng khá rộng, trên cả trăm hécta, nuôi sống hàng trăm hộ dân xung quanh. Bàu Súng ngập nước gần như quanh năm, mùa này nước láng bàu cho đến tận tháng Giêng. Mùa khô, những dãy ruộng cạn khô nước, người dân trồng hoa màu, dưa bí, rau muống; ở những ao sâu vẫn còn nước để nhiều loại cá, ốc trú ngụ cho đến mùa sinh sản năm sau.
Cá lóc, cá trê, cá rô, cá ngạnh, ốc bươu, nhét trắng, tép, lươn, cua, rạm… thôi thì đủ cả. Cua, rạm thì nướng than hồng sau đó giã mắm é trắng, ngò gai ăn cơm nóng cũng là món đặc sản. Lươn bàu Súng không lớn nhưng chắc, ngọt thịt, chế biến thành nhiều món ngon như xào sả ớt, um bắp chuối, lẩu và món cháo... Cá rô đồng mùa này béo ụ. Chỉ cần nướng rồi dằm mắm ngò (ngò rí) ớt tỏi cùng với rau lang, rau đắng, rau rào luộc lên cũng đủ bữa. Có thêm dĩa rô bí chiên xù, canh chua cá lóc, um chuối, cá trê kho tộ, cá nhét nấu mẳn lá gừng là xem như có một bữa “đại yến” đồng quê.
Để những món ăn đồng quê ngon hơn, nhà nào cũng có vài bụi gừng, bụi nghệ sau vườn để mùa này “hợp tác” với mấy món cá đồng. Các loại cá đồng như lóc, trê, nhét, ngạnh… kho mà không có hương vị lá gừng, không có vài lát nghệ tươi là coi như không thành món.
Nhắc đến bàu Súng, không thể không nhắc đến con cá đặc sản đã đi vào thơ ca dân gian của vùng này. Đó là con cá diếc. Cá diếc nổi tiếng với món ăn gỏi sống từ độ giữa tháng Giêng đến tháng ba âm lịch khi bắt đầu có những ngọn nồm hây hẩy. Cá diếc còn cách chế biến khác là nấu mẳn, xâm xấp nước với rau răm, é quế, ngò tàu, ngổ nước, cà chua, ớt xắt… cực ngon, cực mát. Chẳng biết do khai thác tận diệt hay môi trường bị ô nhiễm, nhiều năm gần đây cá diếc coi như “tiệt giống”, cũng như món gỏi cá diếc sống đi vào dĩ vãng vì bị sán lá gan.
Trừ những tai ương, thiệt hại cho bà con nông dân do bão lũ gây ra, thì mỗi mùa mưa về là niềm vui của lũ trai choai choai và những người làm nghề đánh bắt cá đồng. Thưởng thức những món cá đồng trong ngày mưa cùng “nhâm nhi” kỷ niệm thì không gì bằng.
