Đường sắt "chuyển mình" mạnh mẽ nhờ có tuyến liên vận quốc tế

Trong đó, đường sắt đã thiết lập và cho vận hành ga liên vận quốc tế tại Ga Kép, tỉnh Bắc Giang mở ra hướng phát triển mới cho vận tải liên vận quốc tế trong nội địa. Tiếp đó, ngày 13/7, đường sắt cũng đã đưa lô hàng hóa xuất khẩu bằng đường sắt từ ga Sóng Thần (Bình Dương) đến Trung Quốc.

Theo thống kê từ ngành đường sắt, trong 6 tháng đầu năm, sản lượng vận chuyển hàng hóa liên vận mặc dù giảm nhưng cũng ghi nhận những tín hiệu tích cực khi kinh tế thế giới và trong nước vẫn còn khó khăn.

Nửa đầu năm 2023, tình hình xuất nhập khẩu hàng hóa liên vận quốc tế ước đạt gần 380.000 tấn hàng hoá; trong đó hàng xuất đạt hơn 258.000 tấn; hàng nhập đạt hơn 120.000 tấn. So với cùng kỳ năm 2022, lượng hàng thông qua liên vận giảm 61%. Trong đó, hàng xuất khẩu đạt 258.000 tấn so với gần 214.00 tấn của nửa đầu năm 2022.

Lãnh đạo Tổng công ty đường sắt Việt Nam cho biết, đường sắt sẽ tiếp tục tập trung các giải pháp đẩy mạnh vận tải hàng hóa như rút ngắn thời gian quay vòng toa xe, chủ động tìm kiếm nguồn hàng…; tiếp tục siết chặt các giải pháp kiểm soát và giảm chi phí.

Bên cạnh đó, đường sắt tiếp tục rà soát, lên kế hoạch đầu tư phương tiện, thiết bị, bao gồm đầu máy, toa xe đủ tiêu chuẩn đáp ứng nhu cầu vận tải hàng hóa liên vận quốc tế.

Tại Quy hoạch mạng lưới đường sắt quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với định hướng mạng đường sắt Việt Nam kết nối xuyên Á, kết nối Á-Âu thông qua đường sắt Trung Quốc tại các ga cửa khẩu Đồng Đăng (Lạng Sơn) và Lào Cai; Kết nối với đường sắt ASEAN qua Lào (tại Mụ Giạ, Lao Bảo), qua Campuchia (tại Lộc Ninh).

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Danh Huy cho biết, đường sắt Việt Nam đang duy trì được hoạt động vận tải liên vận hàng hóa trong điều kiện khó khăn về kết cấu hạ tầng, bước đầu khẳng định được lợi thế, tiềm năng phát triển hoạt động vận tải hàng hóa liên vận quốc tế bằng đường sắt đi tới các nước châu Âu.

Các doanh nghiệp kinh doanh vận tải đưa ra những sản phẩm mới đáp ứng thị trường như tàu container đông lạnh, tàu container chuyên tuyến đi Trung Quốc và quá cảnh Trung Quốc sang các nước thứ 3 ở châu Âu, Nga, Mông Cổ, Trung Á.

Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy cho rằng, năng lực vận chuyển đường sắt còn hạn chế, bị giới hạn bởi cả năng lực thông qua của tuyến và năng lực của ga (hạn chế về diện tích bãi hàng, thiếu đường đón gửi, đường xếp dỡ trong ga); năng lực của tuyến và ga không đồng bộ; mạng lưới đường sắt quốc gia chưa thống nhất về khổ đường, quy mô đường ga chưa đáp ứng tổ chức tàu lớn, tốc độ khai thác hạn chế.

Cùng với đó, kết nối đường bộ đến kho hàng và bãi hàng hạn chế (đường kết nối nhỏ, hẹp hoặc trong đô thị; xe tải và xe container bị giới hạn bởi tải trọng, tĩnh không); quy mô, năng lực kho hàng và bãi hàng thấp hơn năng lực tuyến; một số ga thiếu diện tích làm bãi hàng.

Bên cạnh đó, hầu hết toa xe trong nước không đạt chuẩn quốc tế, phải đi thuê nên không chủ động cung cấp dịch vụ; thiết bị xếp dỡ còn thiếu tại một số ga; chưa có nhà đầu tư tham gia cải tạo, nâng cấp kho bãi hàng.

Nguyên nhân chủ yếu do nguồn vốn ngân sách nhà nước đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt khó khăn, chưa huy động được vốn đầu tư ngoài ngân sách nhà nước cho việc đầu tư kho hàng, bãi hàng; doanh nghiệp thiếu vốn đầu tư toa xe mới đạt chuẩn; số lượng, năng lực ga liên vận quốc tế được công bố còn chưa đáp ứng nhu cầu thực tế…

Theo Thứ trưởng Huy, phương án nâng cao năng lực vận tải liên vận quốc tế bằng đường sắt đến năm 2030 đã đặt ra mục tiêu nâng sản lượng hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường sắt từ 1,1 triệu tấn hiện tại lên 4-5 triệu tấn vào năm 2030.

Trong đó, hàng đi tuyến đường sắt Bắc - Nam, đường sắt Hà Nội - Đồng Đăng đạt sản lượng 3 triệu tấn/năm; tuyến đường sắt Hải Phòng - Yên Viên - Lào Cai là 1,5 triệu tấn/năm.

Để đạt mục tiêu sản lượng hàng hóa xuất nhập khẩu đường sắt gấp gần 5 lần hiện nay vào năm 2030, trong giai đoạn 2022-2025, Bộ GTVT dự kiến sẽ đầu tư, nâng cấp các ga phục vụ vận tải liên vận quốc tế gồm ga Đồng Đăng, Lào Cai, Vật Cách, Kim Liên, Diêu Trì, Sóng Thần với tổng mức đầu tư khoảng 867 tỷ đồng.