Tại sao An Giang, Đồng Nai, TP.Cần Thơ đồng loạt kiến nghị sửa đổi gấp Luật Đất đai?

Luật Đất đai nóng lên trong kiến nghị của Đồng Nai, An Giang, TP.Cần Thơ

Tại Hội nghị này, vấn đề sửa đổi Luật Đất đai một lần nữa được các địa phương đề cập đến như một đòi hỏi bức thiết của thực tế sản xuất.

Phát biểu mở màn hội nghị, ông Nguyễn Duy Hưng cho biết muốn lắng nghe kinh nghiệm thực tiễn, những bài học rút ra và những kiến nghị về đổi mới chính sách, đường hướng phát triển nông nghiệp, nông thôn và nông dân ở Đồng Nai, An Giang và TP Cần Thơ. 

Trong đó tập trung vào kiến nghị về nguồn lực đầu, tài chính, cơ chế chính sách thu hút đầu tư, tháo gỡ những tồn tại, hạn chế, vướng mắc… nhằm tạo đột phá trong nông nghiệp, nông thôn và nông dân trong thời gian tới. 

"Cả 3 tỉnh cố gắng, nỗ lực như thế nào để người dân "ly nông nhưng không ly hương", nắm bắt cơ hội chuyển đổi số như thế nào, thực tế có nhiều địa phương quyết chi 1-2% ngân sách sách cho chuyển đổi số" – ông Nguyễn Duy Hưng đặt vấn đề.

Báo cáo tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Võ Văn Phi cho biết, nhiều sản phẩm trồng trọt trên địa bàn tỉnh được cấp giấy chứng nhận VietGAP, GlobalGAP.

 Đến nay, toàn tỉnh Đồng Nai có hơn 1.630 ha diện tích cây trồng được chứng nhận đạt tiêu chuẩn GAP và tương đương; trên 81% diện tích cây trồng ứng dụng giống cất lượng tốt và chế phẩm sinh học trong sản xuất. 

Đặc biệt có 105 mã số vùng trồng, với diện tích hơn 21.940 ha, trong đó 38 mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu đi thị trường Mỹ, Úc, New Zealand, EU, Thụy Sỹ.

Có được thành quả trên theo ông Phi, Đồng Nai đã chủ trương phát triển cánh đồng mẫu lớn gắn với chế biến sâu, áp dụng tiêu chuẩn nông sản chất lượng cao. Đến nay Đồng Nai đã thành công với việc chế biến sâu từ diễn tích canh tác lớn như sản phẩm gỗ. 

Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Trần Anh Thư –cho biết đến nay đã có hàng loạt doanh nghiệp lớn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp tại tỉnh, với số vốn lên tới hơn 10.000 tỉ đồng như Tập đoàn Trường Hải, Lộc Trời… tạo ra được sản xuất nông nghiệp quy mô lớn.

Kiến nghị sửa đổi Luật Đất đai

Để tam nông phát triển bền vững, ông Phi kiến nghị nhà nước cần đầu tư hạ tầng giao thông kết nối vùng (Bình Thuận, Bà Rịa Vũng Tàu, TP HCM) để tạo điều kiện cho phát triển kinh tế xã hội. Có chính sách kêu gọi, thu hút các thành phần kinh tế khác vào nông nghiệp, nông thôn. 

Ông Trần Anh Thư kiến nghị nhà nước cần có các dự án, chương trình hỗ trợ cho nông dân thuộc vùng quy hoạch giữ đất lúa để đảm bảo sản xuất có lợi, nâng cao thu nhập. 

Nhằm khuyến khích các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo quan tâm hơn thị trường gạo nội địa và tạo lòng tin tín nhiệm thương hiệu gạo Việt từ người tiêu dùng trong nước, kiến nghị miễn thuế giá trị gia tăng 5% đối với mặt hàng gạo tiêu thụ nội địa.  

Tiếp tục đầu tư, hoàn chỉnh hệ thống giao thông, thủy lợi; có cơ chế, chính sách đặc thù cho đầu tư, thu hút đầu tư cho phát triển công nghiệp chế biến, bảo quản sau thu hoạch cho nông sản; có hướng dẫn tháo gỡ vốn tín dụng cho nông nghiệp, nông thôn, nông dân. 

Hằng năm tỉnh có sản lượng 4 triệu tấn lúa cần 28.000 tỉ đồng để thu mua mà doanh nghiệp không thể có số vốn này vì vậy đề nghị có tháo gỡ việc tiếp cận vốn tín dụng.

"Đặc biệt cần xóa bỏ quy định về mức hạn điền, có chính sách ưu đãi hơn nữa để khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn như chính sách giao đất, cho thuê đất, thuế, tín dụng"- ông Thư nói.

Theo ông Thư, chính sách hạn điền là trở ngại lớn nhất cho việc tích tụ, tập trung ruộng đất do vậy phải sớm sửa Luật Đất đai.

"An Giang đang thí điểm Nhà nước là trung gian để gắn những nông dân có đất nhỏ lẻ, sản xuất không hiệu quả cho doanh nghiệp thuê dài hạn. Đây là mô hình hiệu quả nhưng chưa có các quy định để triển khai và xử lý các tranh chấp nếu có phát sinh"- ông Thư chia sẻ. 

Ông Nguyễn Ngọc Hè, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ cho rằng cần chính sách đầu tư thỏa đáng hơn cho nông nghiệp, nông thôn. 

Đáng chú ý, ông Hè dẫn ra thực tế tăng trưởng nông nghiệp không thể theo kịp các khu vực khác, bởi trong bối cảnh đất lúa giảm dần, cần tập trung kế hoạch cơ cấu lại nông nghiệp, sản xuất theo hướng ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ với quy mô lớn gắn với chế biến sản phẩm chủ lực, ngành hàng có chất lượng...

 "Nếu người nông dân, doanh nghiệp chỉ bám chặt đất trồng lúa, ứng dụng công nghệ cao thế nào thì năng suất cũng không thể tăng. Còn nếu chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhưng vẫn giữ diện tích đất trồng lúa, sản xuất chủ yếu quy mô nhỏ lẻ sẽ là cản trở, khó khăn lớn trong phát triển theo hướng quy mô lớn, tập trung, nên thu hút nhà đầu tư còn hạn chế" – ông Hè nói.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cần Thơ kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai, hoàn thiện chính sách về thu hồi đất, bồi thường, tái định cư; các quy định về chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp, tạo điều kiện cho việc tập trung, tích tụ đất đai, đáp ứng những vấn đề mới phát triển của quá trình đô thị hóa. 

Nguyên Bộ trưởng Bộ NNPTNT Cao Đức Phát cho biết Nghị quyết 26 nhấn mạnh "đầu tư ở mức cao cho nông nghiệp, nông thôn, nông dân".  

Tuy nhiên, ông Phát cho rằng mặc dù có nhiều chính sách thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã được ban hành, nhưng vai trò của nông nghiệp ngày càng giảm khi cơ cấu tỉ trọng giảm. Đến thời điểm này, 81% thu nhập ở khu vực nông thôn vẫn từ lĩnh vực phi nông nghiệp, mặc dù giá trị đóng góp của ngành vẫn tăng cao. 

"Vấn đề tích tụ ruộng đất đang được đề xuất như một chính sách khuyến khích ngành nông nghiệp nhưng Luật Đất đai hiện hành quy định có thể mua gấp 10 lần theo hạn mức. Do đó, việc tích tụ ruộng đất nếu được tính đến cần phải "mở" ở mức bao nhiêu để phù hợp với nhu cầu hiện nay"- ông Phát đặt vấn đề.

Kết luận hội nghị, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Duy Hưng bày tỏ sự băn khoăn khi các địa phương có tiềm năng phát triển nông nghiệp lại đặt mức tăng trưởng nông nghiệp thấp hơn so với chỉ tiêu tăng trưởng chung (trên dưới 3%). 

Nhấn mạnh nông nghiệp, nông dân, nông thôn là "địa bàn" chiến lược của Đảng, Nhà nước trong 13 năm qua và tiếp tục là "trụ đỡ" của nền kinh tế, ông Nguyễn Duy Hưng cho biết Nghị quyết Đại hội XIII đặt mục tiêu "xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh" và bước đi, biện pháp cụ thể phải là chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ, đầu tư sản xuất lớn, chế biến sâu…

Theo ông Nguyễn Duy Hưng, vừa qua các địa phương đã quan tâm, đầu tư phát triển hạ tầng mà chưa quan tâm nhiều đến vấn đề sinh kế. Qua số liệu báo cáo 3 tỉnh thì Đồng Nai lại có thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn cao nhất do làm tốt quy hoạch tổng thể. Không chỉ 3 tình thành mà các địa phương khác cũng rơi vào tình trạng ly hương.

"Phải làm cách nào tạo sinh kế cho người dân tại quê nhà. Đây là bài toán tổng thể từ đào tạo nhân lực, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn, nông nghiệp. Trên bàn ăn của người dân thì chỉ có 20% là giá trị nông sản của bà con nông dân, doanh nghiệp nông nghiệp, còn 70-80% là ở các lĩnh vực khác. Cho thấy lợi ích kinh tế chưa thật sự hấp dẫn bà con"- ông Nguyễn Duy Hưng nhìn nhận.

Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương kiến nghị đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn, nông dân 5 năm sau phải gấp 5 năm trước. Cùng với đó, chính sách thu hút doanh nghiệp vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn chưa thật sự hấp dẫn từ đào tạo, thuế, cho thuê đất đến nguồn vốn tín dụng… 

Vừa qua, Ngân hàng Nhà nước cam kết nâng nguồn tín dụng cho lĩnh vực này nhưng thủ tục vay vốn còn vấn đề, chủ trương thì có những triển khai thực hiện thì vướng.