Tội "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ ..." và việc sử dụng mạng xã hội cho đúng mực

Ông Đặng Như Quỳnh, bà Nguyễn Phương Hằng bị bắt 

Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an vừa ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, lệnh tạm giam về tội "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân" quy định tại Điều 331 Bộ luật hình sự, đối với ông Đặng Như Quỳnh.

Ngày 24/3 vừa qua, Công an TP.HCM đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, lệnh tạm giam đối với bà Nguyễn Phương Hằng (Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đại Nam) về cùng tội danh giống như ông Đặng Như Quỳnh.

Trước ông Quỳnh, bà Hằng đã có nhiều người khác bị khởi tố về tội "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân" quy định tại Điều 331 Bộ luật hình sự.

Đa số họ là những người có lượng theo dõi lớn trên mạng xã hội Facebook nhưng lại dùng không đúng mục đích, gây ảnh hưởng đến các tổ chức và cá nhân.

Ảo tưởng sức mạnh bởi sự tung hô của một bộ phận công chúng 

Trao đổi với PV Dân Việt, Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường cho biết, pháp luật Việt Nam ghi nhận và bảo đảm các quyền tự do dân chủ của công dân, trong đó có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp, tự do tín ngưỡng, tự do tôn giáo và các quyền tự do khác.

Theo đó, mọi công dân đều có quyền bày tỏ quan điểm thái độ của mình về các vấn đề xã hội, có quyền đánh giá bình luận về một sự kiện. Việc bày tỏ quan điểm thái độ có thể được thực hiện trực tiếp trong đời sống xã hội hoặc bày tỏ trên mạng xã hội.

Tuy nhiên, việc bày tỏ quan điểm thái độ của mình về các vấn đề xã hội không được quy chụp, suy diễn, đưa ra những thông tin sai sự thật, thiếu căn cứ, kết tội người khác.

Theo ông Cường, hành vi loan tin, bịa những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm danh dự nhân phẩm của người khác, xâm phạm đến lợi ích của tổ chức, cá nhân là hành vi vi phạm pháp luật. Hành vi quy kết, buộc tội người khác thay cơ quan tố tụng cũng là hành vi vi phạm pháp luật.

Đặc biệt là vào những thời điểm nhạy cảm như chuẩn bị đại hội, trong phòng chống dịch bệnh, trong phát triển kinh tế, trong đấu tranh phòng chống tội phạm mà các tổ chức, cá nhân lại đưa tin sai sự thật vào những thời điểm đó, gây tác động tiêu cực đến xã hội thì rất dễ gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Với hậu quả đó, người đưa tin sai sự thật phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, trong đó có trách nhiệm hình sự.

Ngoài ra, Điều 8 Luật An ninh mạng cũng đã quy định các hành vi bị cấm trên không gian mạng, trong đó có cấm hành vi "thông tin sai sự thật gây hoang mang trong nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế - xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác..."

Tùy vào tính chất mức độ của hành vi vi phạm, tùy thuộc vào hậu quả xảy ra mà người đưa tin sai sự thật trên không gian mạng có thể bị phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Đây không phải là lần đầu tiên người sử dụng mạng xã hội bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội danh này. Trước đó đã có nhiều người bị khởi tố bởi đã thực hiện những hành vi vi phạm pháp luật, đưa thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng đến uy tín của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức cá nhân.

Điều đáng chú ý là người vi phạm về tội danh này không chỉ có những phần tử bất mãn, chống đối chính quyền mà cả những người có trình độ học thức, có địa vị xã hội, có hiểu biết xã hội nhưng vì muốn nổi tiếng, muốn thể hiện cái tôi cá nhân, muốn khoe tài, khoe chữ nhưng coi thường pháp luật, coi thường danh dự nhân phẩm của người khác, coi thường lợi ích của người khác nên đã bị xử lý bằng chế tài hình sự.

Trong khi đó, luật sư Trương Quốc Hòe (Đoàn luật sư TP.Hà Nội) cho biết, những vụ án xử lý các giang hồ mạng, những người có lượng người theo dõi lớn trên mạng xã hội trong thời gian qua bằng chế tài hình sự cho thấy quyết tâm của Đảng và Nhà nước ta trong việc đấu tranh phòng chống tội phạm, đặc biệt là tội phạm công nghệ cao.

Việc đấu tranh với loại tội phạm này trong bối cảnh hiện nay là cần thiết để đảm bảo an ninh, an toàn mạng, đảm bảo môi trường mạng được trong sạch, lành mạnh, tạo môi trường thuận lợi cho các hoạt động kinh tế văn hóa xã hội có điều kiện phát triển.

Đấu tranh với những hành vi sai trái, tiêu cực trên không gian mạng còn thể hiện sự công bằng, thượng tôn pháp luật, không có vùng cấm, không có ngoại lệ.

Bất cứ tổ chức cá nhân nào thực hiện hành vi vi phạm pháp luật trong đời sống xã hội hoặc trên không gian mạng nhưng gây tổn hại đến các quan hệ xã hội đều bị xử lý trước pháp luật.

"Sự tung hô của một bộ phận đông đảo công chúng đã khiến những người có lượng theo dõi lớn trên mạng xã hội như ông Quỳnh, bà Hằng ảo tưởng sức mạnh, dẫn đến sự tuỳ tiện, coi thường các chuẩn mực đạo đức và pháp luật. Thế nên kết cục này là lẽ tất yếu khi một người tự cho phép quyền tự do của mình chà đạp lên quyền tự do của người khác" – ông Cường và ông Hòe nêu quan điểm.