Loài gà quý hiếm nào vẽ trên tranh Đông Hồ ở Bắc Ninh, nếu phục tráng, bảo tồn thì ngày càng đẻ nhiều trứng?

Việc bảo tồn, chọn lọc để duy trì nguồn gen của loài gà quý này đang được người dân địa phương tích cực thực hiện.

Gần đây nhất, Trung tâm Ứng dụng và dịch vụ Khoa học công nghệ (Sở Khoa học và Công nghệ) thực hiện dự án “Áp dụng tiến bộ kỹ thuật phục tráng, chọn lọc, nhân giống nhằm bảo tồn nguồn gen và phát triển sản xuất giống gà Hồ nguyên chủng trên địa bàn tỉnh”. 

Trong thời gian từ tháng 6-2020 đến tháng 4-2021, dự án xây dựng chuồng trại để cho sinh sản, nuôi thương phẩm gà Hồ tại các địa điểm thuộc Khu thực nghiệm sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, xã Việt Đoàn (Tiên Du), thôn Lạc Thổ, thị trấn Hồ (Thuận Thành); xã Đại Lai (Gia Bình) cùng một quy trình chăm sóc và nuôi dưỡng. 

Trên cơ sở đó, dự án đã đưa ra những đánh giá quan trọng về đặc điểm sinh trưởng, khả năng nhân giống loài gà quý này và những kỹ thuật phục tráng, chọn lọc, cho sinh sản.

Theo ông Nguyễn Văn An (Trung tâm Ứng dụng và dịch vụ Khoa học công nghệ) - Chủ nhiệm dự án: Số lượng gà Hồ hiện nay không nhiều do ảnh hưởng của dịch bệnh và suy thoái nguồn gen. Tổng đàn gà Hồ tại thôn Lạc Thổ hiện có khoảng 1.500 con. 

Gà Hồ có năng suất sinh sản thấp, tuổi đẻ quả trứng đầu muộn (219 ngày tuổi), số trứng/lứa/mái đạt 12,5 quả, tỷ lệ trứng có phôi thấp (73,8%), số gà con nở ra trên mái/năm thấp (35,7 con). Do gà Hồ chủ yếu được nuôi trong nông hộ, trên một không gian địa lý hẹp, quy mô chăn nuôi nhỏ, nếu việc quản lý con giống, quản lý giao phối và áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật gặp nhiều khó khăn, nguy cơ cận huyết và suy thoái giống luôn luôn hiện hữu.

Người dân Lạc Thổ, thị trấn Hồ (huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) có thêm kiến thức nhân giống gà Hồ.

Dự án tiến hành khảo sát, chọn lọc và xây dựng 1 mô hình nuôi gà Hồ sinh sản, quy mô 500 mái đẻ với 2 phương pháp nuôi là nuôi gà sinh sản theo phương pháp truyền thống - nuôi ghép gia đình gà (200 mái đẻ) và nuôi gà sinh sản theo phương pháp thụ tinh nhân tạo (300 mái đẻ). 

Xây dựng 4 mô hình nuôi gà Hồ thương phẩm với tổng số gà giống là 10.856 con. Tiếp nhận và hoàn thiện 6 quy trình kỹ thuật nuôi dưỡng, phòng và trị bệnh cho gà Hồ, nhân giống tránh cận huyết, khai thác và thụ tinh nhân tạo cho gà. 

Dự án chọn lọc được đàn gà Hồ thuần chủng, giống gà Hồ và lưu trữ gen, tránh nguy cơ xói mòn gen, hướng tới mục tiêu cung cấp hàng nghìn gà giống và hàng tấn thịt gà Hồ chất lượng cao, giá thành hợp lý. Trong thời gian thực hiện, các hộ nông dân được hỗ trợ trực tiếp về con giống, thức ăn; đào tạo kỹ thuật nhằm bảo tồn và phát triển giống gà Hồ nguyên chủng và trở thành hạt nhân phổ biến rộng rãi kiến thức liên quan tới cộng đồng.

Đặc biệt, dự án cũng đưa ra bộ cơ sở dữ liệu về gà Hồ bao gồm đặc điểm hình thái qua các giai đoạn theo dõi, khối lượng trung bình, kích thước cơ thể, đặc tính, bản năng của gà Hồ; kỹ thuật chọn lọc, chăm sóc nuôi dưỡng gà Hồ, kỹ thuật khai thác và thụ tinh nhân tạo trên gà Hồ, kỹ thuật ghép đôi giao phối... 

Sổ tay gà Hồ theo hướng ngắn gọn, dễ hiểu, dễ tra cứu và đầy đủ thông tin về kỹ thuật chọn giống, kỹ thuật chăn nuôi, phòng bệnh, thức ăn và cách cho ăn…, qua đó, các hộ có “mẫu số chung” trong việc chọn lọc đàn gà bố mẹ. Kết quả dự án cũng cho thấy gà Hồ thương phẩm được nuôi ở các vùng khí hậu ngoài thôn Lạc Thổ, thị trấn Hồ, vẫn sinh trưởng và phát triển bình thường, làm cơ sở để nhân rộng mô hình chăn nuôi trên địa bàn tỉnh.

Ông Nguyễn Đăng Chung, Giám đốc HTX chăn nuôi gà Hồ (thị trấn Hồ) chia sẻ: “Những năm gần đây, con gà Hồ được quan tâm hơn, nhiều người ở ngoại tỉnh cũng tìm hiểu đặt mua làm quà biếu, nhất là vào dịp Tết. Nhưng người nuôi chúng tôi vẫn thường trực nỗi lo vì quá trình nhân giống và chăm sóc gà đòi hỏi sự công phu, số lượng con gà nguyên chủng mang phẩm cấp đặc trưng, quý hiếm không tăng lên khiến cung chưa đủ cầu. 

Việc được tham gia dự án, được hướng dẫn trực tiếp kỹ thuật cho sinh sản, chăn nuôi tốt hơn không chỉ giúp mở rộng đàn nuôi thương phẩm mà còn tạo động lực cho người dân Lạc Thổ tiếp tục duy trì, bảo tồn và phát triển giống gà quý này”.