Ukraine- NATO- EU: Con đường đàm phán đầy gai!

Bà Olha Stefanishyna là quan chức chính của Ukraine trong các vấn đề quan hệ với EU và NATO. Với tư cách là Phó Thủ tướng, bà điều phối con đường của Ukraine tới cả hai tổ chức, hoạt động trong lĩnh vực này trong nhiều năm. Kể từ khi cuộc chiến nổ ra ở Ukraine, EU đã ưu tiên vai trò của mình đối với tương lai của Ukraine, trong khi NATO tỏ ra rất nghi ngờ về điều này.

Tuy nhiên, Kiev có kế hoạch tham gia cả hai tổ chức. Bà Stefanishyna đã nói về điều này trong một cuộc phỏng vấn cho "European Pravda."

"Ukraine có thể làm được điều đó trong ba năm"

- Vào ngày 23/6, Ukraine đã được cấp quy chế ứng viên EU. Hãy thử giả định - sẽ mất bao lâu để gia nhập EU.

- Tôi có thể đảm bảo với bạn rằng sẽ không mất nhiều thập kỷ. Chúng tôi hiện đang đưa ra sáng kiến và sẽ không đợi EU cho chúng tôi biết phải làm gì.

Chúng ta không nên là một phần của định dạng mở rộng Balkan. Không giống như các quốc gia Balkan, chúng tôi đã đạt được nhiều thành tựu theo Thỏa thuận Hiệp hội. Ngay cả khi chiến tranh xảy ra, chúng tôi đã được miễn thị thực vận tải, tham gia vào hệ thống năng lượng châu Âu, được hủy bỏ thuế quan và hạn ngạch...

Chúng tôi sẽ nêu kỳ vọng của mình tại cuộc họp Hội đồng Hiệp hội ở Brussels vào ngày 5/9. Tôi hy vọng rằng vào cuối năm, khi các chủ tịch EU và Ukraine gặp nhau, chúng tôi sẽ tìm hiểu về thời điểm bắt đầu đàm phán.

- Chúng ta cần bao nhiêu năm?

- Ukraine có thể làm được trong 3 năm. Hãy xem liệu EU có làm được không.

- Khi nào chúng ta dự kiến bắt đầu đàm phán gia nhập?

- Năm 2023 là hoàn toàn có thể.

Một số thủ tục vẫn còn trong danh sách - sàng lọc pháp lý, đánh giá thị trường và luật pháp. Nhưng nó không mất nhiều năm. Do đó, việc tiến hành các cuộc đàm phán vào năm 2023 là hoàn toàn thực tế.

- Liệu có bình thường nếu EU bắt đầu đàm phán với một quốc gia có chiến tranh?

- Ngay cả khi có chiến tranh, chính phủ Ukraine vẫn hoạt động đầy đủ. Chúng tôi có một chính phủ có năng lực, các cơ quan quản lý khu vực, quốc hội và tất cả các liên kết trong khu vực công, bao gồm cả hệ thống tư pháp. Do đó, không có trở ngại nào cho việc tiến hành các cuộc đàm phán.

Chúng tôi cũng đã đưa ra một công thức để chúng tôi có thể thực hiện các cam kết của mình với EU trong thời kỳ chiến tranh. Một số đạo luật sẽ có hiệu lực trong thời gian thiết quân luật và một số - khi chiến tranh kết thúc.

- Bà đã đề cập rằng Ukraine sẽ không tham gia làn sóng mở rộng Balkan. Liệu chúng ta có thể tránh được số phận của một số nước Balkan đã bị mắc kẹt trong nhiều năm?

- Ukraine "gõ" cửa EU từ một vị thế khác, thậm chí là đánh bật cửa này. Chúng ta đang ở trong một tình huống khác.

Chúng tôi sẽ không kỷ niệm từng chương của Thỏa thuận gia nhập EU trên phạm vi toàn quốc. Mặc dù chúng tôi mới được ứng cử gần đây, nhưng chúng tôi đã rất tiến bộ trong các cuộc đàm phán với EU, hiểu được những gì EU có khả năng và những gì họ không có. Và chúng tôi cũng hiểu giải pháp nằm ở các thủ đô. Chúng tôi sẽ làm việc với họ một cách có hệ thống.

"Việc gia nhập EU của Ukraine có thể bị chặn? Chúng tôi không thể loại trừ điều đó"

- Bà có tin rằng các nước EU sẽ chặn việc gia nhập của Ukraine, vì Bulgaria chặn Bắc Macedonia?

- Điều đó là có thể. Trước tình trạng ứng cử viên cũng vậy: một số thủ tướng nói với các chính trị gia của chúng tôi: "Hãy ngừng thăm chúng tôi. Chúng tôi sẽ không bao giờ đồng ý."

Họ đã nói điều đó thực sự hai tuần trước cuộc họp của Hội đồng EU. Cuối cùng họ đã ủng hộ chúng tôi.

Vì vậy, chúng tôi không loại trừ khả năng như vậy, nhưng chúng tôi quyết tâm vượt qua những thách thức này.

- Để bắt đầu đàm phán gia nhập, Ukraine phải đáp ứng bảy yêu cầu, theo quyết định của hội nghị cấp cao EU. Trong số đó có dự luật về các dân tộc thiểu số, vì lý do nào đó đã được đổi tên thành "các cộng đồng quốc gia". Bà có mong đợi điều bất ngờ nào từ Hungary không?

- Các vấn đề về dân tộc thiểu số và ngôn ngữ của họ rất nhạy cảm trong các cuộc đàm phán với EU, không chỉ đối với Ukraine.

Chúng tôi đang làm việc với các nhóm thiểu số về dự luật này. Rõ ràng là không có hóa đơn nào hoàn hảo cả. Ngay cả khi tất cả các khuyến nghị được tuân theo, cuộc thảo luận sẽ không bao giờ kết thúc. Do đó, chúng tôi muốn thông qua luật khung và sau đó hình thành một chương trình của nhà nước có tính đến lợi ích của từng thiểu số riêng lẻ.

Ủy ban Venice có nhiệm vụ nghiên cứu các dự thảo luật của Ukraine và nhanh chóng xem xét chúng.

- Liệu Hungary có chặn việc gia nhập EU của Ukraine cho đến khi tất cả các vấn đề thiểu số được giải quyết, như Budapest mong muốn?

- Tôi hy vọng là không, nhưng chúng tôi không loại trừ khả năng như vậy. Đại diện của các dân tộc thiểu số khác và các chính trị gia của các quốc gia tương ứng có tính xây dựng hơn.

Vấn đề thực sự nhạy cảm, ngay cả bây giờ, trong thời kỳ chiến tranh. Chúng tôi đã sẵn sàng đối thoại. Chúng tôi xem kinh nghiệm của các nước khác và hiểu rằng một số vấn đề cần có sự thỏa hiệp.

- Có lẽ không ai mong đợi việc tuân thủ FATF trong danh sách yêu cầu. Ukraine không có vấn đề với FATF. Có ai giải thích họ muốn gì ở Ukraine không?

- Vào đầu tháng 9, EU nên giải thích những khuyến nghị FATF nào mà họ cho là quan trọng. Cho đến nay, EU vẫn chưa sẵn sàng giải thích điều đó cho chúng tôi một cách dễ hiểu.

Nói chung, Ukraine có thể đáp ứng lời đề nghị của FATF hàn gắn vào tháng 9 hoặc không bao giờ. Nó phụ thuộc vào tâm trạng ở Liên minh châu Âu. Không quốc gia nào có thể đáp ứng 100% các khuyến nghị của FATF (mới đây FATF đã chỉ trích Đức).

Chúng tôi đã thảo luận từng yêu cầu trong số bảy yêu cầu với Ủy ban Châu Âu để viết ra những kỳ vọng chung của chúng tôi. Vì vậy, khi chúng tôi đã hoàn thành công việc của mình, EU sẽ không nói: Không, chúng tôi đã thấy nó hơi khác một chút.

Những tiến bộ mà chúng tôi sẽ chứng minh vào tháng 9 sẽ tác động tích cực đến các quốc gia thành viên EU còn hoài nghi. Chúng tôi đang chuẩn bị các dự thảo luật. Chúng tôi cũng chỉ định một công tố viên chống tham nhũng đặc biệt.

"Ukraine Không còn muốn Tình trạng Bản đồ của NATO"

- Ukraine sẽ gia nhập NATO?

- Chắc chắn, nếu NATO tồn tại cho đến khi cơ hội mở ra.

- Bà không loại trừ các kết quả khác. Có lý do gì không?

- Hiện tại, ngay cả việc điều phối hỗ trợ an ninh cho Ukraine cũng được quyết định bên ngoài Liên minh. Khái niệm chiến lược của Liên minh không xác định rõ ràng nó sẽ biến đổi như thế nào.

Ukraine đã gần với Liên minh nhất có thể nếu không có tư cách thành viên.

- Chúng ta có thể cảm thấy sự hoài nghi đối với Liên minh. Ukraine vẫn cần một tư cách thành viên?

- Nói đến hệ thống an ninh tập thể thì chúng ta phải ngồi vào bàn.

Chúng ta phải ở đó nếu NATO trở thành nền tảng giải quyết những vấn đề này ở châu Âu. Nếu đó là Ramstein hoặc bất kỳ định dạng nào khác, chúng tôi sẽ ở đó.

Ukraine đã nhiều lần tuyên bố mong muốn gia nhập Liên minh. Quyết định phải được thực hiện tại Brussels.

Cửa sổ khi NATO có thể quyết định về việc gia nhập của chúng tôi có thể mở ra ngay cả trước khi chiến tranh kết thúc.

- Nga yêu cầu Kiev từ bỏ nguyện vọng gia nhập NATO. Liệu chúng ta có thể đồng ý điều này để đổi lấy sự đảm bảo về hòa bình và an ninh không?

- Xin lưu ý: Nga đã không đưa ra những tuyên bố như vậy trong thời gian dài. Cuộc chiến đã san bằng những câu chuyện của Nga về "mối đe dọa từ NATO" hay "sự bảo vệ của những người nói tiếng Nga" và nhiều điều khác mà Liên minh này sợ hãi, nói rằng "chúng ta không nên làm phiền Nga."

Vì vậy, chúng ta không nên quá coi trọng bất kỳ tuyên bố nào của Nga. Triển vọng đàm phán với Điện Kremlin hiện là vô hình.

- Một nước có lãnh thổ bị chiếm đóng và xung đột với nước láng giềng có thể tham gia Liên minh không?

- Có, có thể. Cựu Tổng thư ký NATO Rasmussen đưa ra công thức cho các quốc gia như vậy.

Nhưng chúng ta phải quay trở lại thực tế của mình. Khát vọng gia nhập NATO của chúng tôi hiện nay đã khác một chút so với trước đây.

Chúng tôi từng có nguyện vọng gia nhập NATO để trở thành một phần của hệ thống an ninh tập thể và tránh một cuộc chiến tranh lớn. Điều này đã không xảy ra. Cuộc chiến toàn diện đang diễn ra. NATO, với tư cách là một tổ chức không có gì để cung cấp cho chúng tôi. Chúng tôi làm việc với các quốc gia đồng minh và họ có xu hướng hợp tác song phương.

Những suy đoán của Nga về "mối đe dọa" từ việc Ukraine trở thành thành viên đã biến mất khỏi diễn đàn của NATO - đặc biệt là sau khi Thụy Điển và Phần Lan nộp đơn xin gia nhập. Ai cũng thấy Nga yếu. Nó có nghĩa là không thể từ chối tư cách thành viên NATO của Ukraine. Hay chính xác là những gì các đồng minh đã làm kể từ năm 2008 vì họ sợ Nga. Ukraine sẽ là một thành viên NATO rất mạnh.

- Ukraine có cần một kế hoạch hành động để trở thành thành viên NATO?

- Nếu Ukraine được cung cấp MAP (bản đồ) trước ngày 24 tháng 2, chúng tôi sẽ hài lòng nhất có thể với quyết định này, thậm chí rất vui. Chúng tôi có thể tin rằng chúng tôi đã đáp ứng yêu cầu của Hiến pháp và đó là quyết định đúng đắn duy nhất. Ngày nay, MAP trong NATO sẽ tương đương với quyết định của Hội nghị thượng đỉnh Bucharest năm 2008 (khi Liên minh, dưới áp lực của Putin, từ chối cung cấp MAP  cho Ukraine).

Tôi, với tư cách là một phó thủ tướng có trách nhiệm, vừa bắt đầu kiểm toán việc tuân thủ các tiêu chuẩn của NATO trong lĩnh vực an ninh và quốc phòng cũng như các cấu trúc khác của chúng tôi. Kết quả thật ấn tượng. Chúng tôi đã thực hiện nhiều hoạt động của NATO mà không hề nhận ra.

Lực lượng vũ trang Ukraine hiện đang có được những kinh nghiệm chiến đấu độc đáo mà quân đội các nước đồng minh NATO không có.

"Chúng ta cần một đội quân đàm phán"

- Cùng với Ukraine, Moldova được cấp tư cách ứng cử viên.  Liệu một trong hai nước sẽ không làm chậm lại nước kia chứ?

- Chúng tôi hiểu EU cam kết với chính sách về các giải pháp trọn gói. Do đó, chúng tôi rất quan tâm đến việc Moldova theo sau Ukraine với tốc độ tương tự. Tôi chắc chắn rằng Moldova sẽ không bao giờ làm chậm Ukraine, và Ukraine sẽ không làm chậm Moldova.

Chúng tôi rất vui khi được gia nhập EU cùng với Moldova.

- Bà có nghĩ rằng việc Georgia không được ứng cử là công bằng không?

- Tôi cảm thấy tiếc vì Georgia đã không đạt được.

Nhưng khi Ủy ban châu Âu đánh giá Ukraine, chúng tôi đã có những chỉ số không thể phủ nhận. Tỷ lệ ủng hộ thành viên EU của người dân đạt 91%, điều này cho thấy sự ổn định của định hướng châu Âu. Chúng tôi đã cải cách rất xa. Khát vọng của châu Âu được ghi trong Hiến pháp. Đối với Gruzia, EU dường như không tự tin rằng họ có thể đoán trước được nguyện vọng của mình ở châu Âu. Tôi nghĩ nó rất quan trọng.

Thật không may, con đường cải cách lâu dài mà Georgia đã thực hiện có thể bị san bằng bởi những xung đột chính trị bên trong.

Cam kết của họ đối với chính sách đối ngoại chung, chính sách an ninh chung và các nguyên tắc dân chủ trong thời kỳ chiến tranh ở Ukraine cũng rất quan trọng. Tôi chắc chắn rằng Brussels quan sát nó rất rõ ràng.

- Hiện Ukraine đang thực hiện Hiệp định liên kết EU. Điều này sẽ thay đổi?

- Chúng tôi muốn hoàn thành Thỏa thuận Hiệp hội nhiều nhất có thể vào cuối năm nay. Chúng tôi sẽ tập trung vào các nghĩa vụ mới trước khi đàm phán gia nhập.

- Ukraine đã sẵn sàng cho các cuộc đàm phán này chưa?

- Quốc hội hiện đang chuẩn bị sửa đổi quy định

Các thay đổi đối với các quy định của Nội các Bộ trưởng đã được thực hiện. Chúng tôi đang củng cố văn phòng chính phủ và các bộ. Chúng tôi đang hình thành một thế hệ công chức mới, những người sẽ đi học tại trường Cao đẳng Châu Âu. Họ sẽ có thể đàm phán với EU. Chúng ta cần một đội quân đàm phán.

- Để giúp Ukraine, EU đã hủy bỏ thuế hải quan đối với các nhà xuất khẩu Ukraine, nhưng chỉ trong một năm. Tiếp theo sẽ như thế nào?

- Chúng tôi sẽ đề nghị EU gia hạn nếu tình trạng xung đột còn kéo dài.

Điều tương tự cũng được áp dụng đối với hiệp định về tự do hóa vận tải, cũng có hiệu lực trong một năm.

Ngay cả khi chiến tranh kéo dài, chúng ta không nên ngừng hội nhập EU. Chúng ta có thể đưa ra quyết định trong thời kỳ chiến tranh - ví dụ như việc Ukraine hội nhập hoàn toàn vào thị trường chung.

Trong trường hợp này, chúng ta phải tham gia thị trường chung EU. Khi Ukraine chiến thắng, các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ chỉ phải đưa ra quyết định chính trị, giống như những gì đã xảy ra với tư cách ứng cử viên.