Dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội được phê duyệt lần đầu tiên vào năm 2006 với tổng vốn đầu tư 783 triệu Euro, dự kiến hoàn thành vào năm 2010 và là tuyến đường sắt đô thị đầu tiên được triển khai tại Hà Nội nhưng vẫn chưa biết rõ ngày nào chính thức vận hành.
Đường sắt Nhổn - ga Hà Nội lùi tiến độ nhiều lần
Nếu so sánh dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội với dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông có thể thấy, dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông do Bộ GTVT làm chủ đầu tư, được khởi công từ tháng 10/2011, đến nay đã hoàn thành và đang khai thác ổn định.
Trong khi đó, dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội vẫn đang loay hoay tìm các giải pháp tháo gỡ khó khăn, thậm chí TP.Hà Nội lùi tiến độ đến năm 2027 khiến một lần nữa người dân Thủ đô tiếp tục phải chờ đợi, hy vọng và... thất vọng mà không biết tiến độ dự án có hoàn thành đúng tiến độ hay lại phải chờ đợi tới năm 2030.
Dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội lùi tiến độ nhiều lần. Ảnh: Thế Anh
Theo báo cáo của Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội (MRB), dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội bị chậm tiến độ kéo dài là do vướng mắc về giải phóng mặt bằng.
Dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội đã phải tạm dừng triển khai và đến tháng 9/2010 mới được khởi công và tiến độ được lùi tới năm 2015 (tổng mức đầu tư dự án đã được điều chỉnh lên 1.176 tỷ Euro). Sau đó, dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội thi công ì ạch, liên tục phải lùi ngày hoàn thành đến năm 2018 và tiếp tục điều chỉnh đến năm 2022.
Giữa tháng 9/2022, thành phố Hà Nội đã có thống nhất đề xuất Chính phủ điều chỉnh thời gian hoàn thành tuyến đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội từ 2009 - 2022 thành 2009 - 2027 (chưa bao gồm thời gian bảo hành 24 tháng).
Trong đó đoạn trên cao dài 8,5km đưa vào khai thác, vận hành năm 2022 và khai thác toàn tuyến năm 2027 (gồm cả đoạn ngầm dài khoảng 4km).
Việc lùi tiến độ dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội cũng làm cho tổng mức đầu tư dự án được đề xuất tăng từ trên 32.900 tỷ đồng lên hơn 34.800 tỷ đồng.
Phía bên trong tàu đường sắt Nhổn - ga Hà Nội. Ảnh: Thế Anh
Đường sắt Nhổn - ga Hà Nội đang chậm tiến độ
Lãnh đạo Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội cho biết, tính đến nay, tiến độ tổng thể của dự án đạt khoảng 75% (trong đó tiến độ đoạn trên cao đạt 96%; tiến độ đoạn ngầm đạt 33%).
"Nguyên nhân do một số vướng mắc dẫn đến dự án phải điều chỉnh tiến độ và điều chỉnh tổng mức đầu tư", lãnh đạo Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội cho hay.
Hiện nay, Hà Nội đang gặp khó khăn trong giải phóng mặt bằng và di dời hạ tầng kỹ thuật; năng lực nhà thầu gói thầu công trình kiến trúc Depot còn hạn chế; năng lực triển khai dự án của chủ đầu tư, tư vấn và sự phối hợp các Sở, ngành chưa tốt; sự khác nhau giữa quy định hợp đồng quốc tế với pháp luật Việt Nam; ảnh hưởng của đại dịch Covid-19...
Ngoài ra, tiến độ hoàn thành dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội hoàn toàn phụ thuộc vào gói thầu CP03 (hầm và các ga ngầm). Do khó khăn trong bàn giao mặt bằng nên chủ đầu tư đã thống nhất với nhà thầu điều chỉnh tiến độ thi công lên khoảng 4 - 5 năm.
Đường sắt Nhổn - ga Hà Nội đang được tháo gỡ khó khăn. Ảnh: TA
Một nguyên nhân khác là do các vướng mắc liên quan đến sự khác biệt giữa quy định của Hợp đồng FIDIC (hợp đồng xây dựng quốc tế) và pháp luật Việt Nam hiện hành. Cùng với đó là quy định về giao kế hoạch vốn ODA của Việt Nam và quy định của các nhà tài trợ.
Báo cáo của Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội cho hay, hiện công tác giải phóng mặt bằng của đoạn trên cao đã hoàn thành và bàn giao cho các nhà thầu. Tuy nhiên, hiện vẫn tồn tại khiếu nại kéo dài của 177 hộ dân tại Depot và đường dẫn vào Depot đối với các chính sách bồi thường, hỗ trợ.
Đối với đoạn ngầm, công tác giải phóng mặt bằng chậm từ 1 - 6 năm. Đến nay, công tác giải phóng mặt bằng đoạn ngầm vẫn còn các tồn tại về bồi thường, hỗ trợ, tạm cư 50 căn nhà bị ảnh hưởng trong quá trình thi công tuyến hầm (43 căn nhà cần tạm cư và 7 căn nhà cần phá dỡ, đều không phải thu hồi đất) rất phức tạp, gặp nhiều vướng mắc, khó khăn do chưa có quy định pháp luật (về chính sách bồi thường hỗ trợ, tạm cư; hợp đồng thoả thuận tạm cư; quy trình thực hiện) và thực tiễn thực hiện ở Việt Nam.
Trước đó, tại buổi kiểm tra tiến độ xây đường sắt đô thị đoạn Nhổn - ga Hà Nội vào đầu tháng Tám vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng thực chất dự án đường sắt đô thị thí điểm thành phố Hà Nội, đoạn Nhổn - ga Hà Nội là một trong những dự án tồn đọng.
"Việc dự án bị kéo dài, đội vốn khiến nhân dân và cả chúng ta đều băn khoăn, trăn trở, sốt ruột", Thủ tướng nhấn mạnh.
Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo rõ một số mục tiêu phải đạt được. Theo đó, về tiến độ phải hoàn phần trên cao của dự án trước ngày 31/12/2022; về tuyến ngầm, nghiên cứu biện pháp thi công, rút ngắn một nửa thời gian hoàn thành so với đề xuất là năm 2027.
