Luật Đấu thầu (sửa đổi): Quy định rõ về xử lý vi phạm, gắn trách nhiệm trong đền bù chi phí khi hủy thầu

Trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) sáng 7/11, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, Ủy ban Tài chính, Ngân sách tán thành về sự cần thiết sửa đổi luật nhằm tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất về đấu thầu.

"Đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, giải trình làm rõ và bổ sung thông tin đánh giá tác động bằng phân tích định lượng để bổ sung cơ sở dữ liệu, số liệu minh chứng những tác động sát thực để đại biểu Quốc hội, Quốc hội xem xét, cho ý kiến về dự án luật", Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường nhấn mạnh.

Băn khoăn bỏ sót đối tượng phải đấu thầu

Về đối tượng, phạm vi điều chỉnh của dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cho hay, phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật có nhiều thay đổi so với luật hiện hành, trong đó: Bổ sung quy định đối với hoạt động lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật chuyên ngành (khoản 2 Điều 1); bỏ quy định phạm vi điều chỉnh bao gồm dự án đầu tư phát triển sử dụng vốn của doanh nghiệp nhà nước từ 30% trở lên hoặc dưới 30% nhưng trên 500 tỷ đồng; bổ sung quy định về các hoạt động không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật (khoản 3 Điều 1).

Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng, dự thảo luật đang tiếp cận theo hướng liệt kê trong phạm vi điều chỉnh bao gồm những quy định các hoạt động phải đấu thầu và các hoạt động không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật ( vừa chọn cho vừa chọn bỏ). Như vậy dẫn đến việc bỏ sót và khó bao quát đầy đủ các hoạt động thực tiễn phát sinh.

Do vậy, đề nghị Chính phủ nghiên cứu theo hướng quy định rõ trong phạm vi điều chỉnh các hoạt động phải đấu thầu, đối với các hoạt động không thuộc đối tượng "phải đấu thầu" thì không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật.

Quy định rõ hơn về xử lý vi phạm, gắn trách nhiệm trong việc đền bù chi phí khi hủy thầu

Về tính thống nhất của dự thảo luật, Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng, Luật Đấu thầu có liên quan đến rất nhiều luật, do vậy, phải bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong nội tại luật và thống nhất với các luật khác có liên quan.

Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu, luật hóa các vấn đề đã được áp dụng ổn định, thống nhất vào dự thảo luật, đảm bảo đáp ứng mục tiêu, yêu cầu sửa đổi luật đã đề ra, hạn chế tối đa việc giao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành hướng dẫn để tăng tính công khai, minh bạch, khả thi, đảm bảo hiệu lực thi hành của luật, đồng thời làm căn cứ rõ ràng để các cơ quan chức năng thực hiện việc kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, tránh tạo ra nhiều tầng nấc pháp luật trung gian.

Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cũng thẩm tra các nội dung cụ thể của luật về: Về áp dụng luật; về giải thích từ ngữ; về bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu; về ưu đãi trong lựa chọn nhà thầu; về hành vi cấm; về các hình thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư; về lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt; về đấu thầu trước; về đấu thầu qua mạng; về đấu thầu tập trung, mua thuốc, cung cấp sản phẩm, dịch vụ công; về quản lý nhà nước trong hoạt động đấu thầu; về giải quyết kiến nghị.

Theo đó, về hành vi cấm, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị quy định rõ về hành vi đưa, nhận, môi giới hối lộ, có thể dẫn chiếu tới quy định Bộ Luật hình sự để thống nhất áp dụng trên thực tiễn, làm rõ phạm vi liên quan đến môi giới, hối lộ trong đấu thầu, hành vi thông thầu.

Quy định rõ hành vi cản trở trong đấu thầu, vì trên thực tế việc cản trở quá trình đấu thầu thường xảy ra đa dạng, phức tạp, tác động tiêu cực và làm ảnh hưởng đến thời gian, kết quả, hiệu quả của công tác đấu thầu.

Đối với quy định về chỉ định thầu, dự thảo luật quy định 10 trường hợp chỉ định thầu. Dự thảo luật đã bổ sung, mở rộng thêm nhiều trường hợp áp dụng hình thức chỉ định thầu, điều này là chưa thực sự phù hợp với mục tiêu "nâng cao tính cạnh tranh, công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế".

Do vậy, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ rà soát cụ thể từng trường hợp, đánh giá tác động của các trường hợp này để bảo đảm mục tiêu, yêu cầu sửa đổi Luật Đấu thầu đã đặt ra, tránh việc lợi dụng, lạm dụng chỉ định thầu.

Về hủy thầu và đình chỉ cuộc thầu, không công nhận kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.

Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng, đây là những vấn đề mới được đưa vào luật nhưng rất phức tạp, cần đánh giá tổng kết thực tiễn, rà soát kỹ lưỡng để quy định bảo đảm khả thi. Trên thực tế, nhiều tình huống không thể hủy thầu, đình chỉ thầu (như các vấn đề liên quan yếu tố nước ngoài kiện ra tòa quốc tế, trọng tài quốc tế).

Cần nghiên cứu, quy định rõ hơn về xử lý vi phạm, gắn trách nhiệm trong việc đền bù chi phí khi hủy thầu, đình chỉ cuộc thầu, không công nhận kết quả lựa chọn nhà đầu tư để đảm bảo thống nhất với Bộ Luật Dân sự và các luật khác.

Đồng thời, rà soát để quy định chặt chẽ, phù hợp đối với trường hợp có yếu tố nước ngoài.

Một số ý kiến Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị, quy định rõ xử lý trách nhiệm vi phạm hành chính, xử lý hình sự, cơ chế đến bù chi phí, nguồn tiền đền bù gắn với trách nhiệm cá nhân, tổ chức vi phạm.

Về lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng, việc bổ sung vào dự thảo luật để quy định về trường hợp đặc biệt lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư là cần thiết, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ nghiên cứu kỹ, luật hóa các quy định để bảo đảm chặt chẽ, tránh tình trạng ban hành các văn bản hướng dẫn, quyết định về những vấn đề đặc biệt, không bảo đảm công khai, minh bạch…