Gà Tiên Yên là một trong những loại gà bản địa của miền Đông Quảng Ninh, có đặc điểm mình thon, chân nhỏ, thấp, khi luộc da gà có màu vàng ươm, thịt màu trắng, thơm ngon đặc biệt. Gà trống có 2-3 màu lông điển hình như đỏ thẫm, hoa mơ, đen, còn gà mái có màu sọc xám, nâu.
Trước đây, gà Tiên Yên được đồng bào các dân tộc trong huyện nuôi dưỡng tự nhiên từ nhiều đời nên không tránh khỏi việc nguồn gen bị lai tạp.
Từ năm 2014, Sở Khoa học Công nghệ tỉnh Quảng Ninh phối hợp huyện Tiên Yên đã hỗ trợ Công ty CP Phát triển chăn nuôi và nông - lâm - ngư nghiệp Phúc Long triển khai dự án ứng dụng công nghệ thụ tinh nhân tạo giống gà Tiên Yên, giúp phục tráng giống gà bản địa này.
Nhằm góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, hướng đến phát triển nền nông nghiệp bền vững, những năm qua huyện Tiên Yên đã có nhiều chính khuyến khích hỗ trợ chăn nuôi như hỗ trợ giống, hỗ trợ lãi suất vốn vay cho các hộ dân.
Từ chỗ chăn nuôi nhỏ lẻ, đàn gà Tiên Yên ngày càng tăng. Hiện nay trên địa bàn huyện có tổng đàn gà Tiên Yên thương phẩm đạt 617.280 con. Trong năm 2023, toàn huyện phấn đấu duy trì, phát triển quy mô sản xuất giống đạt 13.000 gà bố, mẹ, sản xuất trên 1 triệu con giống gà Tiên Yên/năm; tổng đàn gà Tiên Yên thương phẩm xuất bán đạt trên 1,2 triệu con.
Song song với phát triển số lượng, huyện cũng chú trọng xây dựng thương hiệu và truy xuất nguồn gốc sản phẩm thông qua dán tem điện tử và đeo nhẫn truy xuất nguồn gốc gà Tiên Yên. Cùng với đó, huyện hỗ trợ các đơn vị xây dựng các trang trại gà giống, tuyển lựa hằng năm từ những con gà thuần chủng nhất trên địa bàn.
Tuy nhiên, nhiều nông dân Tiên Yên vẫn trăn trở việc đến nay gà Tiên Yên vẫn chủ yếu tiêu thụ trong thị trường nhỏ hẹp.
Đặt câu hỏi tại hội nghị lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh đối thoại nông dân vừa qua, ông Phoòng Phu Mềnh (xã Phong Dụ, huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh) bày tỏ, gà Tiên Yên là đặc sản nổi tiếng, đã được công nhận là sản phẩm OCOP Quảng Ninh đạt 4 sao. Những năm gần đây, thực hiện tinh thần chỉ đạo của tỉnh, huyện, nông dân Tiên Yên đã tích cực tham gia nuôi gà Tiên Yên để phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững. Nhờ nuôi gà Tiên Yên, nhiều hộ dân tộc vùng cao của Tiên Yên thoát nghèo, vươn lên làm giàu.
"Tuy nhiên đến nay, gà Tiên Yên vẫn chưa có thị trường tiêu thụ ổn định, giá cả khá bấp bênh. Gà Tiên Yên chủ yếu được các thương lái nhỏ lẻ đến mua và bán gà sống đi các nơi khác. Do đó, đề nghị tỉnh, sở, ban, ngành quan tâm, có cơ chế thu hút đầu tư để phát triển bền vững sản phẩm gà Tiên Yên như: Hoàn thiện quy trình nuôi gà Tiên Yên hữu cơ, gà Tiên Yên thảo dược; chế biến các sản phẩm gà Tiên Yên thành các sản phẩm như gà xông khói, hầm thuốc bắc, giò gà, quảng bá giới thiệu sản phẩm ra thị trường trong và ngoài nước" - ông Phoòng Phu Mềnh cho hay.
Theo Sở NNPTNT tỉnh Quảng Ninh, những năm qua, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều chính sách để thu hút đầu tư, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ nông sản như: Nghị quyết 194/2019/NQ-HĐND về chính sách khuyến khích đầu tư, liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh; Nghị quyết số 15/2023/NQ-HĐND ban hành Quy định nội dung hỗ trợ; lựa chọn đơn vị đặt hàng thực hiện hoạt động hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc các Chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025…
UBND huyện Tiên Yên đã ban hành văn bản số 957/UBND-NNPTNT ngày 26/5/2023 về triển khai chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất khẩn trương triển khai chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất cộng đồng theo Nghị quyết số 15/2023/NQ-HĐND.
Đồng thời, UBND huyện Tiên Yên đã lựa chọn và chắp mối cho đơn vị chủ trì liên kết với Trung tâm khuyến nông tỉnh Quảng Ninh xây dựng 2 dự án chuỗi, trong đó có dự án chuỗi gà Tiên Yên của HTX nông lâm ngư nghiệp Điền Xá.
Do đó, Sở NNPTNT tỉnh Quảng Ninh đề nghị Hội nông dân tăng cường công tác tuyên truyền các cơ chế chính sách của tỉnh đến các hội viên, hỗ trợ hội viên tiếp cận cơ chế chính sách của nhà nước, lập dự án, phương án hỗ trợ phát triển sản xuất, xây dựng các chuỗi giá trị, mô hình hữu cơ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt để được thụ hưởng chính sách theo quy định.
Cũng theo Sở NNPTNT tỉnh Quảng Ninh, hiện nay, UBND huyện Tiên Yên đã phê duyệt nhiệm vụ "Ứng dụng khẩu phần ăn tự phối trộn từ nguồn nguyên liệu sẵn có nâng cao chất lượng thịt và hiệu quả chăn nuôi gà Tiên Yên thương phẩm". Qua đó, đã giúp giảm lượng mỡ thừa, nâng cao năng suất và chất lượng thịt cho đàn gà Tiên Yên.
Thực hiện Kế hoạch số 13/KH-UBND ngày 19/01/2023 của UBND tỉnh Quảng Ninh về việc triển khai thực hiện Đề án "Phát triển nông nghiệp hữu cơ tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030", hiện đơn vị đang phối hợp với phòng, đơn vị chuyên môn của huyện Tiên Yên xây dựng các mô hình chăn nuôi hữu cơ, an toàn dịch bệnh.
Đồng thời, đơn vị đang tiếp tục phối hợp, hỗ trợ huyện Tiên Yên thực hiện nhiệm vụ khoa học "Ứng dụng khẩu phần thức ăn bổ sung thảo dược nhằm nâng cao chất lượng thịt và hiệu quả chăn nuôi gà Tiên Yên thương phẩm".
Do đó, Sở NNPTNT tỉnh Quảng Ninh đề nghị Hội Nông dân huyện Tiên Yên tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ hội viên tiếp nhận và ứng dụng kết quả nghiên cứu trên vào sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất chăn nuôi, phát triển kinh tế hộ bền vững.
Cũng tại hội nghị đối thoại với nông dân, Chủ tịch UBND huyện Tiên Yên Hoàng Văn Sinh cam kết, huyện sẽ cùng bà con cố gắng bảo vệ chất lượng gà Tiên Yên, tăng sản lượng gà thương phẩm cung cấp ra thị trường. Đồng thời, huyện sẽ có các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất để thu hút các nhà đầu tư, từ đó mở rộng thị trường tiêu thụ gà Tiên Yên.
Ông Lý Văn Diểng, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Tiên Yên cũng khẳng định, sẽ phối hợp với các nhà khoa học tiếp tục chọn lọc gà Tiên Yên thuần chủng, để bảo tồn và giữ vững thương hiệu gà Tiên Yên.
Hội Nông dân huyện Tiên Yên cũng cam kết sẽ tuyên truyền để người dân thực hiện quy trình chăn nuôi được đồng nhất ở tất cả các trang trại, đáp ứng được yêu cầu cao của thị trường về thực phẩm an toàn; góp phần nâng tầm thương hiệu sản phẩm OCOP gà Tiên Yên.