Hoa cưới, hoa tang và nghĩ về Vision Zero

Ở tuổi 27, khi cuộc sống và hạnh phúc lứa đôi còn đầy hứa hẹn phía trước, số phận của cô đã dừng lại vĩnh viễn chỉ vì những giây phút liều lĩnh của người khác.

Vụ tai nạn xảy ra vào rạng sáng ngày 3/11, khi chị Q tuổi 27, dừng xe tại đèn đỏ ở ngã tư Trần Hưng Đạo - Bà Triệu (Hà Nội) chờ một ngày mới bắt đầu sau buổi chia tay với người bạn. Nhưng đoàn xe máy lao đến với tốc độ cao đã tông thẳng vào cô. 

Nhóm thanh niên, người nhỏ nhất mới 16 tuổi, bỏ trốn ngay sau đó, để lại hậu quả khủng khiếp và nỗi đau không thể nguôi ngoai cho gia đình nạn nhân.

Mẹ của nạn nhân N.H.Q không kìm được nước mắt khi nhắc về người con gái hiền lành, chăm chỉ, người luôn được mọi người yêu mến. Bà nghẹn ngào: "Căn nhà đã được dọn dẹp để chuẩn bị đón đám cưới, giờ lại thành nơi tổ chức đám tang."

Ngày 5/11, Công an quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội, đã khởi tố vụ án, tạm giữ 10 nghi phạm để điều tra về vụ tai nạn khiến một người tử vong ở ngã tư Trần Hưng Đạo - Bà Triệu.

Trước trụ sở Công an quận Hoàn Kiếm, người thân của một số "quái xế" có mặt từ sớm. Qua song sắt hàng rào, có người bật khóc khi nhìn thấy con, cháu bước ra từ nhà tạm.

Tại cơ quan công an, Nhung, một trong những cô gái trẻ trực tiếp liên quan đến vụ việc, đã bày tỏ sự hối hận: "Nếu không chạy nhanh, nếu tôi đã nghĩ trước hậu quả...". "Khi tỉnh dậy trong bệnh viện, tôi mới biết đêm qua gây tai nạn chết người nên cảm thấy sốc và hối hận", nữ nghi can khai.

Trong khi đó, mẹ của K. (Một trong những thanh niên trong đoàn đua xe) chua xót nói: "Con mình cũng như con người ta, tôi vô cùng đau xót. Giờ tôi chỉ biết chờ đợi, mong được cơ quan chức năng giúp đỡ sang nhà nạn nhân nói lời xin lỗi".

Nhưng sự hối hận này giờ đã quá muộn, không thể trả lại cuộc sống cho nạn nhân cũng như hạnh phúc của một gia đình. Đây không chỉ là một bi kịch cá nhân mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho xã hội về tác hại của sự liều lĩnh trong giới trẻ.

Tình trạng tai nạn giao thông do người trẻ gây ra đang trở thành vấn nạn nghiêm trọng tại Việt Nam. Theo thống kê, gần 82% nạn nhân của các vụ tai nạn thuộc độ tuổi lao động từ 15 đến 64, gây ra những tổn thất không thể bù đắp cho lực lượng lao động tương lai.

Trung bình mỗi ngày, cả nước ghi nhận khoảng 17 người tử vong và 21 người bị thương do tai nạn giao thông, với nhiều trường hợp là do hành vi liều lĩnh, thiếu kinh nghiệm và sự phóng túng của những thanh thiếu niên.

Tai nạn giao thông năm 2023, toàn quốc xảy ra 22.067 vụ tai nạn giao thông, làm chết 11.628 người, bị thương 15.292 người.

Tai nạn giao thông không chỉ là một vấn đề cá nhân mà còn là nỗi đau chung của cả cộng đồng. Bên cạnh mất mát về con người, các gia đình và cộng đồng còn chịu gánh nặng về tài chính và cảm xúc lâu dài, mất đi những cá nhân có thể đóng góp tích cực cho xã hội.

Tai nạn giao thông không chỉ gây ra tổn thất về người mà còn ảnh hưởng đến cả xã hội, tạo ra gánh nặng cho hệ thống y tế, gây suy giảm năng lực lao động và làm ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế. Với người trẻ, đây là bài học đắt giá để thức tỉnh về sự cần thiết của ý thức và trách nhiệm khi tham gia giao thông.

Để ngăn chặn những bi kịch đau lòng như trường hợp của cô N.H.Q, các biện pháp giáo dục ý thức giao thông cần được đẩy mạnh, kết hợp với việc thực thi nghiêm ngặt các quy định pháp luật. Giáo dục an toàn giao thông nên được thực hiện từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, giúp người trẻ hiểu rằng chỉ một khoảnh khắc thiếu suy nghĩ cũng có thể dẫn đến những hậu quả không thể cứu vãn.

Các biện pháp hành chính như phạt tiền, giữ phương tiện, hay thậm chí xử lý hình sự có thể là biện pháp răn đe tức thời, nhưng liệu có thể thay đổi nhận thức bền vững của những thanh thiếu niên chưa thực sự thấu hiểu hậu quả của hành động? 

Sự buông lỏng trong quản lý và xử phạt, thiếu những biện pháp ngăn chặn có tính dài hạn đã khiến vấn nạn này ngày càng phức tạp hơn.

Nhìn sang các nước có hệ thống giao thông an toàn như Thụy Điển hay Nhật Bản, chúng ta có thể thấy, họ không chỉ dựa vào hệ thống luật nghiêm khắc mà còn chú trọng giáo dục, ý thức từ khi còn trẻ, với sự kết hợp của công nghệ trong giám sát giao thông.

Chẳng hạn, ở Thụy Điển, khái niệm “Vision Zero” (Không có cái chết do tai nạn giao thông) được áp dụng với mục tiêu không chấp nhận bất kỳ tổn thất nào về người. Họ liên tục cải thiện hệ thống giao thông, như sử dụng các biển cảnh báo phát sáng vào ban đêm, camera giám sát và hệ thống phạt nguội được tối ưu hóa nhằm giảm thiểu tình trạng vi phạm.

Còn ở Nhật Bản, ngoài luật giao thông khắt khe, các trường học từ sớm đã có những chương trình giáo dục an toàn giao thông cho học sinh. Họ nhấn mạnh sự tương quan giữa tính mạng và trách nhiệm khi tham gia giao thông, đồng thời khuyến khích cộng đồng hỗ trợ giám sát và xây dựng ý thức chung.

Để hạn chế những vụ việc tương tự như của chị Q, Việt Nam cần nhiều giải pháp đồng bộ và bền vững hơn. Trước hết, nên xây dựng hệ thống giám sát giao thông chặt chẽ hơn ở các thành phố lớn, bao gồm camera giao thông công nghệ cao và tăng cường phạt nguội. Bên cạnh đó, cần thúc đẩy các chương trình giáo dục an toàn giao thông trong trường học để giúp thế hệ trẻ hình thành nhận thức rõ ràng về trách nhiệm khi tham gia giao thông.

Ngoài ra, cần đẩy mạnh các hoạt động cộng đồng để người dân, đặc biệt là các bậc phụ huynh, có thể cùng nhau giám sát, nhắc nhở con em mình. Những hội thảo, sự kiện xã hội, và các chương trình truyền thông về ý thức tham gia giao thông an toàn có thể tạo hiệu ứng lan tỏa trong cộng đồng. Khi cộng đồng cùng vào cuộc, mọi người sẽ được nhắc nhở thường xuyên hơn, giảm thiểu nguy cơ những vụ tai nạn đau lòng tiếp diễn.

Bi kịch của chị N.H.Q không chỉ là nỗi đau riêng của gia đình nạn nhân mà còn là nỗi đau chung của xã hội, khi những thanh niên - những người đáng lẽ là tương lai của đất nước - lại trở thành nguyên nhân gây ra mất mát không thể bù đắp. 

Tai nạn này không chỉ là một cảnh báo về sự bồng bột tuổi trẻ mà còn nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm xây dựng một môi trường giao thông an toàn, ý thức hơn để không còn những vòng hoa tang thay cho hoa cưới, để không còn những hối hận vô nghĩa trong những khoảnh khắc đã quá muộn.