Tái cơ cấu ngành nông nghiệp bằng thế “chân kiềng”

Trao đổi với các chuyên gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại cuộc đối thoại chính sách cấp cao về “Chuyển đổi sang hệ thống lương thực, thực phẩm xanh, giảm phát thải” tại Hà Nội mới đây, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho biết, dự thảo Chiến lược Phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đang được xây dựng nhằm mục tiêu cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, gắn với xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt, Chiến lược sẽ được thiết kế xoay quanh ba trụ cột: “Nông nghiệp sinh thái”, “Nông thôn hiện đại”, “Nông dân thông minh” hoàn toàn phù hợp với các định hướng chiến lược của quốc gia trong thời gian tới. Theo đó, ngành nông nghiệp cần những bước đi táo bạo và có tầm nhìn để chuyển đổi nông nghiệp xanh và bền vững.

“Với tư duy mới, chúng ta hoàn toàn có thể đặt ra khát vọng đưa Việt Nam trở thành cường quốc nông nghiệp sinh thái, trung hòa carbon thay vì chỉ là cường quốc về sản lượng lương thực. Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành cường quốc đổi mới sáng tạo tích hợp các giá trị văn hóa, đa dạng sinh học, cảnh quan trong nông nghiệp và thực phẩm”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, với lợi thế địa kinh tế chiến lược, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm logistics nông nghiệp và thực phẩm khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trung tâm chế biến nông - lâm - thủy sản cho khu vực Đông Nam Á. Không chỉ là “trụ đỡ” của nền kinh tế khi đất nước ở vào thời điểm khó khăn, ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đang hướng đến khát vọng vươn tầm, đủ sức trở thành thước đo mức độ bền vững của quốc gia.

Đề cập những hạn chế của ngành nông nghiệp hiện nay, bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam cho hay, nông nghiệp là một trong những tác nhân chính gây nên biến đổi khí hậu, phát thải khí nhà kính từ lĩnh vực này chiếm 18% tổng lượng phát thải. Lượng phát thải dự kiến lên tới 120 triệu tấn CO2 vào năm 2030, trong đó có tới một nửa xuất phát từ ngành lúa gạo. Bà Carolyn Turk đánh giá cao cam kết mạnh mẽ của Việt Nam tại COP26, đó là đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, giảm khí thải metan 30% tính đến năm 2030…

Ngoài thách thức về biến đổi khí hậu, các chuyên gia cũng chỉ rõ, Việt Nam còn đang đối mặt với những thách thức nội tại như giảm năng suất trong ngành, áp lực gia tăng sản lượng, yêu cầu ngày càng cao về chất lượng của sản phẩm nông nghiệp. Trong tương lai, ngành nông nghiệp Việt Nam sẽ dựa vào tri thức nhiều hơn và cần nhạy bén hơn với những yêu cầu của thị trường toàn cầu để sản xuất sản phẩm an toàn hơn với môi trường.

Hướng đi triển vọng

Chia sẻ với Việt Nam về những khó khăn hiện tại, bà Carolyn Turk cho biết, WB sẽ tiếp tục hợp tác, hỗ trợ kỹ thuật, mở rộng các hoạt động đầu tư cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để xác định và hướng tới một tương lai tươi sáng cho ngành nông nghiệp Việt Nam.

Trong khi đó, ông Martien Van Nieuwkoop, Giám đốc Nông nghiệp và Lương thực toàn cầu (WB) khuyến nghị, Việt Nam cần tiếp tục giảm phát thải khí nhà kính và giảm lượng khí carbon tương đương trong nông nghiệp. Từ đó, xây dựng một thị trường đảm bảo khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu, đem lại giá trị thiết thực...

Về chính sách phát triển, ông Martien Van Nieuwkoop cho rằng, Việt Nam cần đánh giá lại đầu tư công trong nông nghiệp, thay đổi chi tiêu công trong nông nghiệp và có những cơ chế khuyến khích phù hợp trong nông nghiệp. Cùng với đó, cần chuyển dịch cơ cấu sở hữu đất để giải quyết vấn đề sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, gây ảnh hưởng trực tiếp tới tốc độ phát triển của ngành nông nghiệp. Để giải quyết vấn đề này, cần đẩy mạnh hợp tác công - tư, đầu tư hợp lý cho nông nghiệp.

Với góc nhìn phát triển bền vững, ông Steven Jaffee, cựu Trưởng chuyên gia kinh tế tại khu vực Đông Á và Thái Bình Dương (EAP) chia sẻ, để đi sâu và đẩy nhanh chương trình về môi trường nông nghiệp, Việt Nam cần có một chiến lược và kế hoạch hành động chuyên sâu được xây dựng dựa trên 4 trụ cột, bao gồm: chính sách khuyến nghị, đổi mới sáng tạo, thể chế và chính sách hỗ trợ. Điều quan trọng là cần xem xét các giải pháp ở nhiều cấp độ, từ cấp độ nông hộ cho đến cấp quốc gia.