Vàng tặc lộng hành ở Quảng Nam

Núi, đồi nham nhở…

Những ngày cuối tháng 12.2015, trong cơn mưa lạnh, chúng tôi ngược lên xã Tam Lãnh - nơi vàng tặc lộng hành. Từ trung tâm xã men theo con đường mòn nhỏ hẹp, dốc đá, trơn trượt vào khu vực khai thác vàng trái phép. Sau gần 2 tiếng đồng hồ lội bộ, chúng tôi đã đến được chân núi Kẽm, đồi Sim.

Tại đây, chúng tôi nhìn thấy nhiều lán trại san sát nhau. Trong rừng, tiếng máy nổ, tiếng máy xay quặng vang động cả một khu vực. Khi tiến lại gần nơi khai thác trái phép, chúng tôi chứng kiến một khu vực khá lớn đất đá bị cày xới, những “hố bom” lớn nhỏ sát nhau do vàng tặc đào nên, các khe núi nước chảy đục ngầu.

Một bãi vàng và các thiết bị tuyển lọc vàng  trái phép ở xã Tam Lãnh. Ảnh: T.H

Phu vàng ở nơi đây chủ yếu là dân lao động địa phương và các vùng lân cận. Hàng chục người đang ra sức đào xới cạnh những hầm hố sâu bên những vách núi rất nguy hiểm. Cứ thấy người lạ xuất hiện, các phu vàng đồng loạt bỏ lều chạy lên phía trên đỉnh núi hoặc chui vào hầm trốn, bỏ lại tại hiện trường, nhiều hầm chứa quặng và nhiều vật dụng khai thác.

Việc khai thác quặng ở đây rất đơn giản, dùng sức thủ công. Đất đá được đưa vào máy nổ để xay nhuyễn và chuyển về các thòn (ngâm hóa chất để lọc tuyển vàng). Các phu vàng sử dụng cyanua hay thủy ngân để lọc tuyển vàng. Sau khi lọc tuyển vàng, toàn bộ hóa chất độc hại đó được thải trực tiếp ra môi trường…

Ông Nguyễn Văn Thanh - Trưởng Công an xã Tam Lãnh cho biết, hiện tại các bãi vàng trên núi mỗi ngày có gần 200 người làm vàng trái phép. Công an xã đã phối hợp Đồn công an Tam Lãnh tổ chức nhiều đợt truy quét vàng tại nhiều khu vực, như đồi Sim, núi Kẽm, thác Trắng và các vùng giáp ranh, trong địa bàn khu dân cư. Xã còn phải lập đội chốt chặt 24/24 giờ tại các ngõ đường dẫn lên mỏ vàng Bồng Miêu... Vậy nhưng, tình trạng vàng tặc vẫn chưa thể giải quyết dứt điểm.

Hóa chất cực độc

Trưởng Công an xã Nguyễn Văn Thanh nói thêm: Khu vực khai thác vàng trái phép rộng 365ha, đã giao cho Công ty Vàng Bồng Miêu tổ chức khai thác. Tuy nhiên công ty này không quản lý hết, nhưng cũng không giao lại cho địa phương, cũng không giao cho tỉnh, nên vàng tặc lợi dụng sơ hở này đổ xô vào khai thác. Lực lượng của xã mỏng nên không thể ngày đêm ở trên núi rừng truy quét, đẩy đuổi vàng tặc được.

Còn ông Nguyễn Văn Thọ - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Quảng Nam cho biết, về nạn khai thác vàng trái phép trong khu vực vàng Bồng Miêu, UBND tỉnh đã nhiều lần có văn bản yêu cầu Công ty Vàng Bồng Miêu thực hiện các biện pháp bảo vệ khoáng sản trong khu vực mỏ đã được cấp phép thai khác. Tuy nhiên, công ty đã thực hiện yêu cầu này không quyết liệt. Bên cạnh đó, có nguyên nhân khách quan là địa bàn rộng và giáp ranh với nhiều huyện, nhiều lối ra vào nên công tác bảo vệ, quản lý khu vực mỏ vàng có những khó khăn nhất định.

“Điều mà tôi lo nhất là hóa chất độc hại (cyanua, thủy ngân) đang được vàng tặc thải trực tiếp ra môi trường. Nếu không xử lý dứt điểm, tình trạng này sẽ rất nguy hại cho đời sống dân sinh quanh khu vực” - ông Thọ lo lắng.