Từ Hà Nội, chúng tôi dành nhiều thời gian liên lạc với Đào Đăng Nghĩa, một tay buôn các mặt hàng gỗ nghiến thứ thiệt ở trung tâm huyện Sìn Hồ. Nghĩa khoe đủ các mặt hàng từ gỗ như thớt nghiến, nu nghiến, gỗ lũa dổi, gù hương đỏ, tùng la hán, kháo đá… Loại nào cũng có.

Với thâm niên hàng chục năm thu mua, chế tác và buôn bán gỗ quý, Nghĩa khẳng định: anh ta có "rất nhiều mối quan hệ" nên mới có thể tồn tại một xưởng gỗ giữa trung tâm thị trấn đông đúc của huyện Sìn Hồ. Hơn nữa, "uy tín" của tay buôn còn được Nghĩa thể hiện với lời hứa bao vận chuyển gỗ quý trái phép… về tận nhà.

"Gửi hàng qua bưu chính đi vẫn rẻ mà an toàn, kê cao gối mà ngủ hơn. Ví dụ, anh lái xe tải lên chở gỗ về thì 6 triệu tiền xăng tiền hao tổn xe cộ, mà chỉ chở được khoảng4 tấn gỗ. Tôi đem tiền đó ra bưu cục mỗi lần gửi vài tạ hàng, mấy chốc đã "bốc" được 5 tấn. Giá cước không đắt bằng chi phí anh đánh xe lên đây", Nghĩa nói.

Qua điện thoại, chúng tôi vào vai những "gà con" mới chập chững bước vào nghề và mong muốn có quan hệ làm ăn lâu dài với đàn anh là Nghĩa, anh ta tỏ ra tận tình chỉ từng đường đi nước bước cho "mấy thằng đàn em". Nào là, trước khi làm phải "phát quang đường", "đi đêm" với lực lượng liên quan (?), nhất là lực lượng chức trách ở địa phương. Rồi Nghĩa mời chúng tôi "hôm nào đi du lịch lên Sìn Hồ chuyến cho biết nhà biết cửa, để còn làm ăn lâu dài".

Đúng hẹn, sau khoảng 10 tiếng lái xe từ Hà Nội, nhóm phóng viên (vào vai dân buôn gỗ) có mặt ở nhà Nghĩa. Đã có mối liên hệ từ trước, nên Nghĩa không ngần ngại dẫn chúng tôi đi thăm các kho chứa gỗ và xưởng chế tác.

Theo những hình ảnh chúng tôi ghi lại được, ngay trước cổng nhà Nghĩa chồng 4 chiếc thớt nghiến được trùm chăn, với đường kính mỗi chiếc từ 35 đến 50cm. Lô hàng này, Nghĩa cho biết: vừa nhập về, đều là mặt hàng xịn, chất lượng, đẹp, không nứt, không có bất kỳ lỗi nào. "Chúng nó vừa mang đến, xếp ở cổng lúc 3 giờ sáng nay, đi đêm mới an toàn! Trùm chăn vào kẻo nó… nhạy cảm", Nghĩa thẽ thọt.

Tiếp đó, Nghĩa dẫn phóng viên qua phòng khách của nhà mình, nơi trưng bày rất nhiều lục bình, nu (u cục của cây gỗ), đôn… - được chế tác từ nhiều loại gỗ khác nhau, chủ yếu là nghiến, sến, đinh, tùng. Nghĩa chỉ tay vào một bộ lục bình vừa chốt bán với giá 18 triệu đồng, đang chờ ngày chuyển và bắt đầu thao thao thuyết giảng.

Sau khi giới thiệu về các mặt hàng mình có, Nghĩa dẫn "đoàn khách" vào phòng bếp, nơi có chiếc bàn bằng gỗ nghiến rộng hơn 1m, dài khoảng 3m, dày 30cm. Trong góc bếp, bên bàn ăn lớn, là khoảng 50 chiếc thớt, mỗi chiếcđường kính 40cm được bọc bằng túi nilon trắng toát, xếp thành 5 chồng caoquá đầu người. "Đây đều là hàng thô, chưa qua xử lý, có khách mua phải gia công mới chuyển đi bán được", Nghĩa nói.

Vẫn chưa hết, Nghĩa dẫn chúng tôi vào phòng ngủ khép kín, bên trong có nhà vệ sinh rộng khoảng 2m2. Cánh cửa rất khó mở, bởi bên trong là hai chồng thớt với khoảng 40 chiếc xếp chồng lên nhau, mỗi thớt nghiến có đường kính 40cm, dày 5cm (theo đúng quy cách các con buôn hay mua trên thị trường).

Cuối cùng, Nghĩa hào hứng dẫn các vị khách sộp "từ Hà Nội lên"đến một điểm được cho là kho chứa gỗ mới nhập về. Kho này được quây bằng gỗ và tôn rấtđơn giản. Bên trong có gắn camera theo dõi có vẻ rất quan trọng. Chúng tôi quan sát, thấy la liệt hàng trăm chiếc nu, bừu gỗ nghiến; nhiều sản phẩm từ các loại gỗ quý: trai, sến, kháo đá, tùng la hán… Nghĩa tự hào, nói rất khẽ: Riêng các sản phẩm ở đây, bọn anh thu mua theo cân, vì nó rất đắt.

Trong căn phòng cũng la liệt các thiết bị đặc biệt, để xử lý gỗ quý mới mua về. Nghĩa mô tả, sau khi dùng vòi xịt công suất lớn xịt bay hết vỏ cây, số gỗ mua theo cân kể trên sẽ được chế tác rồi chuyển đến kho chứa khác cách nhà Nghĩa khoảng 200m để bảo quản. Tại nhà kho này, Nghĩa đứng cạnh một khúc gỗ lớn giới thiệu đây là "Tùng la hán", một loại gỗ quý hiếm có giá bán lên đến tiền tỷ trên thị trường chợ đen.

Mặc dù là một chủ xưởng gỗ ở vùng cao hẻo lánh, nhưng Đào Đăng Nghĩa rất cập nhật thời sự, đặc biệt là sành sỏi trong sử dụng mạng xã hội để bán hàng. Nghĩa thuê người trả lương hằng tháng, để mua thiết bị, lập "trường quay" khá chuyên nghiệp với bàn xoay sản phẩm, đèn chùm hắt sáng tại xưởng, livestream (phát trực tiếp âm thanh và hình ảnh) để bán hàng online.

Các sản phẩm có nguồn gốc vi phạm pháp luật, qua chế tác bởi các hiệp thợ, đều trở thành các món hàng đắt đỏ, trị giá nhiều triệu đồng, thậm chí vài trăm triệu đồng. Ba bề bốn bên là la liệt các chồng bìa các-tông, giấy lót, nilon để đóng gói sản phẩm, trước khi gọi cho đơn vị chuyển phát nhanh đánh xe tải đến tận nhà mang đi. Nghĩa cho biết, anh ta dùng app (ứng dụng lập đơn, thanh toán cước tiện lợi khi sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh) để liên lạc với các hãng bưu chính, vừa nhanh gọn, vừa được nhiều ưu đãi về giá cước, khi thường xuyên chuyển hàng với số lượng lớn.

Nghĩa thuyết phục chúng tôi: "Bình thường, ông đánh xe lên chở gỗ của tôi về Hà Nội, là phải có giấy tờ mua bán gỗ đấu giá đi kèm, để họ kiểm tra thì đưa ra. Nếu không, họ bắt phạt có mà méo mặt. Nhưng, gửi qua bưu điện không cần phải giấy tờ đi kèm xe gỗ làm gì cả… Cứ bỏ đó, vào áp (app)lên đơn một phát, là tự động xe của đơn vị vận chuyển tự đến bốc gỗ đi ngay. Bây giờ gửi, có khi chiều mai khách ở Hà Nội đãnhận được hàng, giao tận tay, giao tận cửa nhà luôn. Sướng chưa".

Rời nhà Nghĩa, chúng tôi đến kho xưởng của một ông trùm khác ở trung tâm Sìn Hồ. Người này là Vũ Duy Biên, tên anh ta liên tục xuất hiện trong giấy tờ trúng đấu giá gỗ của bộ hồ sơ (bị tố cáo là) thường dùng để làm "bùa phép" hợp thức hoá việc vận chuyển gỗ lậu qua xe bưu chính. Chúng tôi đã biết tên ông ta, qua các lời tố cáo của cánh lái xe chở hàng chuyển phát nhanh.

Có mặt tại nhà Biên, chúng tôi chứng kiến lượng gỗ còn lớn hơn ở xưởng của Nghĩa rất nhiều, trong xưởng lúc nào cũng có nhiều công nhân đục đẽo, chạm khắc gỗ lũa ầm ĩ. Mùi gỗ nồng nặc trong không gian. Anh ta, thậm chí làm ăn còn quy mô hơn Nghĩa: có tới 2 nhân viên thường xuyên làm video phát trực tiếp, bán hàng trên mạng xã hội. Các đơn hàng được chốt xong, nhân viên rất chuyên nghiệp của Biên sẽ tiến hành dùng các thanh gỗ, cây gỗ để gông những món hàng đã qua chế tác vào lại trong một cái cũi (tránh bị xô lệch, xước vỡ, gãy hỏng). Rồi xe tải của các hãng chuyển phát nhanh đến mang đi.

Biên rất tự tin nói với khách: "Ở đây, bọn tôi công phu lấy cây rừng đóng khung từng món hàng lại, gửi qua bưu điện, đi khắp nơi. Ai nhận hàng, bị gẫy vỡ gì chúng tôi chịu trách nhiệm, đền bù tử tế".

Vũ Duy Biên cũng không quên, tiếp tục quảng cáo chất lượng của thớt nghiến vùng Sìn Hồ là "chuẩn, địa bàn toàn núi đá, nghiến ở đây cứng kinh khủng lắm, cắt khúc dày 5cm, đổ nước vào, gỗ trở nên đỏ au miễn chê".

Để tồn tại nhiều năm mà chưa bị lực lượng chức năng xử lý, Biên tiết lộ không gửi hàng gỗ qua xe khách. Biên giải thích: "Đa số tôi chuyển qua bưu điện họ mang đến tận nhà, chứ gửi xe khách về đến Bến xe Mỹ Đình ở Hà Nội, thì người mua phải mất công ra lấy rất cách rách. Hơn nữa, hàng "nhạy cảm" này gửi xe ít nhà xe dám nhận lắm. Tôi toàn đóng kiện hẳn hoi, rồi gửi qua chuyển phát nhanh, tiện cả đôi ba đường".

Phóng viên ngỏ ý tiện chuyến lên chơi chở bằng xe cá nhân luôn, Biên liền cản lại và nói nước đôi rằng: gửi bưu điện giá tầm 6.000đồng/kg hàng, gỗ càng nặng giá càng rẻ và nhận hàng tận nơi. Chứ dại gì mà tự chở, không may bị phát hiện, người ta xì (báo tin cho lực lượng chức năng) là mất cả gỗ lẫn tiền.

"Xe tự chuyển thì tôi cũng có giấy tờ đảm bảo cho việc chuyển đấy (giấy mua gỗ bán đấu giá từ các kho gỗ vi phạm), không vấn đề gì đâu, tôi sắp xếp cho. Còn nếu cần giấy tờ kiểu đó… thì tôi lo cho" - Biên nói về hồ sơ trúng đấu giá gỗ tang vật vi phạm mà cơ quan chức năng "phát mại". Sau khi mua một lần, họ sẽ dùng hồ sơ đó hợp thức hoá cho việc tàng trữ, sử dụng, chế tác, vận chuyển gỗ mãi mãi về sau. Với họ, giấy tờ nàychính là bùa hộ mệnh cho các chuyến xe chở gỗ lậu về xuôi.

Đây cũng chính là mánh khóe được Nghĩa nhắc với chúng tôi: bộ hồ sơ trúng đấu giá gỗ là bức bình phong để lợi dụng buôn bán vận chuyển các lô hàng khác nhau, năm này qua năm khác.

Đó là "công tác" vận chuyển hàng cấm đến tay người tiêu dung ở xa. Còn việc tàng trữ gỗ lậu với số lượng lớn, nhiều năm mà không bị xử lý thì sao? Nghĩa cho biết, anh ta dùng chiêu: không có nhàkho, nhập gỗ, chế tác cuốn chiếu rồi gọi xe bưu chính chở đi luôn. Chứ để ở kho khác gì "ôm bom" chờ nổ.

Trong quá trình "hướng dẫn" chúng tôi, Nghĩa không ít lần nói phải có cách "quan hệ" mới tồn tại được. Những câu chuyện "đóng luật" mà Nghĩa nói, chúng tôi đang tiếp tục xác minh thêm nhưng chúng tôi cũng tận mắt chứng kiến chuyện Nghĩa "điều" lực lượng của một cơ quan nhà nước khác đến hỗ trợ vận chuyển gỗ cho mình. Video chúng tôi quay các cảnh này, là bằng chứng quan trọng về "tầm" quan hệ và về "tiền" làm luật của Nghĩa!