Bình luận
0
Cụ thể, Bia Phước Thiện được phát hiện vào năm 1992 tại một cánh đồng thuộc thôn Phước Thiện, xã Phước Sơn, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, cách thành phố Phan Rang - Tháp Chàm 10km về phía Tây.
Bảo vật Quốc gia bia Phước Thiện hiện được trưng bày ở bảo tàng tỉnh Ninh Thuận. Ảnh: Đức Cường
Qua nghiên cứu đây là một hiện vật quý có niên đại từ cuối thế kỷ thứ VIII, giúp các nhà nghiên cứu lịch sử Champa gợi mở về lịch sử Panduranga nói chung và nơi phát hiện Bia Phước Thiện nói riêng.
Văn bia Phước Thiện có những đoạn viết quan trọng liên quan đến đời sống xã hội, tôn giáo và việc xây dựng đền tháp ở Panduranga trong những thế kỷ VIII – IX. Văn khắc Chăm thời kỳ đầu, ngôn ngữ biểu đạt luôn luôn là tiếng Phạn (Sancrit), khởi nguồn từ Ấn Độ.
Bia Phước Thiện được làm bằng đá sa thạch cao cao là 93,2cm, thân bia để khắc chữ có chiều cao là 78,8cm.
Gần với thân bia là phần khớp mộng dạng khối hộp chữ nhật thót đáy để cắm vào để bia là 14,4cm (bị tróc đôi chút), bề dày bia là 12,1cm. Bia Phước Thiện có dạng mũi lá đề, điểm lượn tròn rộng nhất của hình lá đề là 44,5cm và hơi thon xuống dưới.
Cận cảnh những chữ viết trên bia Phước Thiện. Ảnh: Đức Cường
Trên 2 mặt của bia Phước Thiện có khắc chữ dang Sanscrit (các mặt của tấm bia đặt tên với ký hiệu như sau: Mặt chính (mặt trước) của bia được gọi là Mặt A, mặt sau lưng là Mặt B).
Nội dung văn bản ghi trên bia được các nhà nghiên cứu về khảo cổ học và ngôn ngữ học xác định đã được khắc vào thời kỳ của Satyavarman, niên đại 705 thuộc kỷ nguyên Saka (năm 783 sau Công nguyên), khoảng cuối thế kỷ VIII. Về hình dạng ký tự là kiểu chữ cổ cùng một người khác. Chữ viết được khắc rất tinh xảo và bao gồm các họa tiết trang trí xuyên suốt, chữ viết trang trí công phu này là duy nhất trong kho văn bản Champa.
Bảo vật thứ 3 được công nhân đợt này là tượng thờ Vua Pô Klong Garai, hiện thờ tại Tháp Pô Klong Garai, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm (Ninh Thuận). Tượng thờ Vua Pô Klong Garai có niên đại vào khoảng cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII.
Cụm tháp Chăm Po Klong Garai nơi thờ tượng thờ Vua Pô Klong Garai ở phường Đô Vinh, TP. Phan Rang - Tháp Chàm. Ảnh: Đức Cường
Tháp Pô Klong Garai, tiếng Châm gọi là "Bimong Po Klong Garai" nằm trên đồi Trầu "Mbuen Hala" thuộc địa phận phường Đô Vinh, cách trung tâm thành phố Phan Rang - Tháp Chàm khoảng 6 km về phía Tây.
Tháp Po Klong Garai để thờ vua Po Klong Garai, đây là vị vua đa tài trị vì vương quốc Champa từ 1151-1205.
Tính đến nay, tỉnh Ninh Thuận có 4 hiện vật được công nhận là bảo vật Quốc gia gồm: Bia Phước Thiện, tượng thờ Vua Pô Klong Garai, bia Hòa Lai và phù điêu Pô Rôme.
Phù điêu Pô Rôme ở trong tháp Chăm Pô Rôme ở huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận. Ảnh: Đức Cường
Ngoài ra, trong đợt này, ở tỉnh Bình Thuận cũng có 1 hiện vật liên quan đến văn hóa Chăm được công nhận là bảo vật Quốc gia đó là Linga vàng Po Dam, niên đại thế kỷ VIII - IX; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bình Thuận.
Cụm tháp Chăm Po Dam ở huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận. Ảnh: Đức Cường
Công nhận bảo vật quốc gia (đợt 12, năm 2023) cho các hiện vật, nhóm hiện vật sau:
1. Sưu tập mũi khoan đá Thác Hai, niên đại: 4.000 - 3.000 năm cách ngày nay; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk.
2. Thạp đồng Kính Hoa II, niên đại: Khoảng Thế kỷ III - II trước công nguyên; hiện lưu giữ tại Sưu tập tư nhân Nguyễn Văn Kính, thành phố Hà Nội.
3. Sưu tập đàn đá Khánh Sơn, niên đại: Khoảng 2.500 - 3.000 năm cách ngày nay; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Khánh Hoà.
4. Bình đồng Đông Sơn (An Biên), niên đại: Văn hóa Đông Sơn, Thế kỷ II - I trước sau Công nguyên; hiện lưu giữ tại Sưu tập tư nhân An Biên, thành phố Hải Phòng.
5. Trống đồng Sao Vàng, niên đại: Văn hóa Đông Sơn (khoảng 2.000 năm cách ngày nay); hiện lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia.
6. Sưu tập vàng lá Châu Thành, Trà Vinh, niên đại: Văn hóa Óc Eo giai đoạn muộn: Thế kỷ VII - IX; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Trà Vinh.
7. Phù điêu Đản sinh Brahma Mỹ Sơn E1, niên đại: Thế kỷ VII - VIII; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.
8. Tượng Shiva Mỹ Sơn C1, niên đại: Thế kỷ VIII; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.
9. Linga vàng Po Dam, niên đại: Thế kỷ VIII - IX; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bình Thuận.
10. Bia Phước Thiện, niên đại: Cuối thế kỷ VIII đầu thế kỷ IX; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Ninh Thuận.
11. Phù điêu Nữ thần Uma, niên đại: Khoảng thế kỷ IX - X; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bạc Liêu.
12. Phù điêu Apsara Trà Kiệu, niên đại: Thế kỷ X; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.
13. Sưu tập cột kinh Phật thời Đinh, niên đại: Thế kỷ X; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
14. Lá đề trang trí chim phượng đất nung thời Lý, Hoàng thành Thăng Long, niên đại: Thế kỷ XI; hiện lưu giữ tại Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội.
15. Hai tượng sư tử đá thành Đồ Bàn, niên đại: Cuối thế kỷ XI - đầu thế kỷ XII; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bình Định.
16. Bình gốm hoa nâu, niên đại: Thế kỷ XI - XII; hiện lưu giữ tại Sưu tập tư nhân An Biên, thành phố Hải Phòng.
17. Chum gốm hoa nâu Hiệp An thời Trần, niên đại: Thế kỷ XIII - XIV; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Hải Dương.
18. Đao cẩn tam khí, Hoàng thành Thăng Long, niên đại: Thời Trần, thế kỷ XIV; hiện lưu giữ tại Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội.
19. Bia "Đại bi Diên Minh tự bi", niên đại: Thời Trần, năm Đinh Mão, niên hiệu Khai Thái thứ 4 (1327); hiện lưu giữ tại Ủy ban nhân dân xã Lạc Đạo, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.
20. Mô hình đất nung kiến trúc thời Lê sơ, Hoàng thành Thăng Long, niên đại: Thế kỷ XV; hiện lưu giữ tại Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội.
21. Thẻ bài cung nữ ra vào nội cung thời Lê sơ, Hoàng thành Thăng Long, niên đại: Tháng 4, năm Quang Thuận thứ 7, đời vua Lê Thánh Tông (1466); hiện lưu giữ tại Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội.
22. Lư hương gốm men lam xám, niên đại: Khoảng niên hiệu Hưng Trị (1588 - 1591), đời vua Mạc Mậu Hợp; hiện lưu giữ tại Sưu tập tư nhân An Biên, thành phố Hải Phòng.
23. Tượng thờ Vua Pô Klong Garai, niên đại: Thế kỷ XVI - XVII; hiện thờ tại Tháp Pô Klong Garai, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận.
24. Bộ tượng Tam Thế Phật chùa Côn Sơn, niên đại: Thời Lê trung hưng; hiện thờ tại chùa Côn Sơn, phường Cộng Hòa, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
25. Mộc bản chùa Trăm Gian, Niên đại: Thế kỷ XVII - XX; hiện lưu giữ tại chùa Trăm Gian, xã An Bình, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.
26. Cặp rồng đá thành bậc đền Thượng (Cổ Loa), Thời Lê trung hưng, niên đại: Năm Nhâm Tý, niên hiệu Long Đức nguyên niên (1732); hiện lưu giữ tại Khu di tích Cổ Loa, thuộc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội.
27. Mộc bản chùa Dâu, niên đại: Từ năm 1752 - 1859; hiện lưu giữ tại chùa Dâu, phường Thanh Khương, thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh.
28. Bảo kiếm an dân, niên đại: Niên hiệu Khải Định (1916-1925); hiện lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia.
29. Khuôn in tín phiếu mệnh giá một đồng và khuôn in tín phiếu mệnh giá năm mươi đồng, niên đại: Từ năm 1947; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi.
Danh ca Bảo Yến và Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh chính là hai mỹ nhân - hai nàng thơ mà lúc sinh thời nhạc sĩ Trịnh Công Sơn yêu mến, trân trọng.
Ở cuộc chạm trán tại bảng B môn bóng đá nữ SEA Games 33, HLV Mai Đức Chung quyết định cất tiền đạo Huỳnh Như trên ghế dự bị nhưng ĐT nữ Việt Nam vẫn thi đấu áp đảo và dễ dàng vượt qua ĐT nữ Malaysia với tỷ số 7-0.
Chia sẻ
Phía Mỹ đã đề xuất chia kế hoạch hòa bình cho Ukraine thành 4 phần để đàm phán riêng, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết trong cuộc phỏng vấn hôm 4/12 với một kênh truyền hình Ấn Độ. Trong khi đó, EU vẫn nhắm tới việc tịch thu hoàn toàn tài sản Nga bị phong tỏa bất chấp cảnh báo từ Mosocow.
Chia sẻ
Vũ Văn Thanh làm đám cưới với tiểu thư đài các?; HLV Tuchel có kế hoạch đặc biệt ở World Cup 2026; Ronaldo đầu tư tiền vào AI; Rodrygo muốn sang Premier League chơi bóng; Siêu máy tính dự đoán Tây Ban Nha vô địch World Cup 2026.
Chia sẻ
Tối nay (05/12), tại Trung tâm Nghệ thuật Âu Cơ (Hà Nội), T.Ư Hội Nông dân Việt Nam chủ trì phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam chỉ đạo; Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt được giao phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Việt Nam (Agribank) tổ chức Lễ trao Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025 và Thi viết tìm hiểu truyền thống 95 năm Hội Nông dân Việt Nam xây dựng và trưởng thành (1930- 2025). Lễ trao giải được truyền hình trực tiếp trên sóng VTV2 - Đài Truyền hình Việt Nam.
Chia sẻ
20 giờ tối ngày 5/12/2025, tại Trung tâm Nghệ thuật Âu Cơ (số 8, đường Huỳnh Thúc Kháng, phường Giảng Võ, Hà Nội), Trung ương Hội Nông dân Việt Nam chủ trì phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam chỉ đạo; Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt được giao phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) tổ chức Lễ trao Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025 và Thi viết tìm hiểu truyền thống 95 năm Hội Nông dân Việt Nam xây dựng và trưởng thành (1930- 2025).
Chia sẻ
Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an vừa ra quyết định truy nã Nguyễn Văn Đài (56 tuổi, quê Hưng Yên) về tội tuyên truyền chống Nhà nước, sau khi khởi tố bị can theo khoản 2 Điều 117 Bộ luật Hình sự.
Chia sẻ
Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã phát lệnh truy nã Lê Trung Khoa, 54 tuổi, bị khởi tố về hành vi phát tán tài liệu chống Nhà nước, đề nghị người dân phối hợp cung cấp thông tin, hỗ trợ truy bắt.
Chia sẻ
Thủ tướng Thái Lan thừa nhận "có vấn đề" về ngân sách tổ chức và người đứng đầu ngành thể thao cho biết khai mạc SEA Games 2025 không thể "hoành tráng".
Chia sẻ
Theo tử vi ngày mai, vận may của 4 con giáp đạt đến đỉnh cao ở tuổi trung niên. Họ có thể nhận được những phần thưởng hoặc thăng chức bất ngờ trong công việc.
Chia sẻ
Theo chuyên gia pháp lý, hành vi của 2 người phụ nữ không đúng tinh thần của Nghị định 93/2021/NĐ-CP quy định về kêu gọi, tiếp nhận, quyên góp từ thiện.
Chia sẻ
Chính phủ Anh đang đề xuất giải tỏa 8 tỷ bảng Anh tài sản của Nga bị đóng băng tại nước này để giúp đỡ Ukraine - theo báo Anh The Times.
Chia sẻ
Tờ tờ Thairath (Thái Lan) cho rằng, việc ĐT bóng chuyền nữ Việt Nam không thể mang Bích Tuyền tới SEA Games 33 là nguyên nhân khiến VFV hạ chỉ tiêu từ HCV xuống thành HCB.
Chia sẻ
Khi thấy người khác hút thuốc lá điện tử, một nữ nhân viên quán ăn tại Bắc Ninh xin hút thử. Sau khi sử dụng người này bất tỉnh tại chỗ, nhập viện trong tình trạng tức ngực, khó thở, tổn thương não nặng.
Chia sẻ
Theo Tiến sỹ Phan Công Kiên, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố(Viện Nha Hố, thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đóng trên địa bàn tỉnh Khánh Hoà (địa phận tỉnh Ninh Thuận trước đây), giống táo bom TN01 quả hình trứng hoặc trứng nhọn, khi chín quả màu xanh vàng, thịt quả chắc, màu trắng, giòn, hương vị thơm nhẹ.
Chia sẻ
Lực lượng chức năng tỉnh Cao Bằng vừa phối hợp tịch thu 12 con tê tê Java quý hiếm từ một vụ vận chuyển trái phép động vật hoang dã. Toàn bộ số tê tê này đang được di chuyển về Trung tâm Cứu hộ tại Vườn quốc gia Cúc Phương (trụ sở tỉnh Ninh Bình) để chăm sóc và phục hồi.
Chia sẻ
Sái Dương là vị tướng thế nào mà dám tỷ thí với Quan Vũ và cuối cùng có kết cục ra sao?
Chia sẻ
"Chập điện gây cháy tại hệ thống dây dẫn điện của hệ thống âm thanh bên trong phòng họp tầng 14 và lan rộng", đây là kịch bản giả định trong buổi diễn tập chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ quy mô lớn tại Tòa nhà Trung tâm hành chính TP Đà Nẵng ngày 5/12.
Chia sẻ
Hơn một thập kỷ sau khi biến mất không để lại dấu vết, chuyến bay Malaysia Airlines MH370 vẫn là một trong những bí ẩn lớn nhất của ngành hàng không.
Chia sẻ
Dự án nhà ở xã hội Tràng Cát vừa được Hải Phòng công bố giá tạm tính từ 22,6 triệu đồng/m2. Dự án được yêu cầu kiểm toán, minh bạch chi phí và bảo đảm quyền lợi người mua trước khi xác định giá cuối cùng.
Chia sẻ
TP.HCM sắp bổ sung nguồn cung lớn cho phân khúc nhà ở xã hội khi hơn 3.000 căn hộ chuẩn bị mở bán, giá từ 16,7 triệu đồng/m². Động thái này được kỳ vọng giải tỏa một phần áp lực nhu cầu nhà giá rẻ đang tăng mạnh.
Chia sẻ
Đặt chân vào Vườn quốc gia (VQG) Bạch Mã (TP Huế), tiếng hót líu lo của hàng trăm loài chim hoang dã đưa người nghe lạc vào chốn hoang sơ, kỳ thú. Mỗi tiếng màn trập vang lên là một khoảnh khắc đẹp của thiên nhiên được lưu giữ, và hơn hết cũng gợi nhắc về giá trị bảo tồn sinh cảnh chim rừng nơi đây.
Chia sẻ
Công tác tổng duyệt Lễ trao Giải báo chí về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III – năm 2025 được tiến hành, rà soát kỹ lưỡng. Buổi tổng duyệt không chỉ kiểm tra các phần mục quan trọng mà còn khẳng định sự chuẩn bị nghiêm túc, hướng tới một lễ trao giải trang trọng, chuyên nghiệp và lan tỏa mạnh mẽ những giá trị tốt đẹp của báo chí viết về tam nông.
Chia sẻ
Nguyễn Thị Oanh đã 4 kỳ SEA Games liên tiếp thống trị các đường chạy trung bình – dài với tổng cộng 12 tấm HCV. Nhưng cô gái quê Bắc Giang (cũ) vẫn chưa muốn dừng lại.
Chia sẻ
Vở ballet Anna Karenina – kiệt tác đỉnh cao của Nhà hát Ballet Hàn lâm Quốc gia Saint Petersburg mang tên Boris Eifman – đã ra mắt khán giả Hà Nội tối 3/12. Những người yêu văn hóa Nga được thưởng thức một tác phẩm tầm cỡ, từng chinh phục công chúng tại hơn 40 quốc gia. Chuyến lưu diễn của Nhà hát Ballet Eifman cũng tạo dấu ấn nổi bật trong hợp tác văn hóa giữa Việt Nam và Nga.
Chia sẻ
Một người đàn ông Malaysia nói với vợ rằng đi công tác cùng đồng nghiệp, nhưng thực tế bị phát hiện đang mắc kẹt cùng nhân tình giữa trận lũ nghiêm trọng tại Thái Lan.
Chia sẻ
"Mỹ nhân không tuổi" Lưu Hiểu Khánh gặp tai nạn khi ghi hình và khoảnh khắc “không nhận ra người quen” của bà đã khiến người hâm mộ lo lắng.
Chia sẻ
ĐT nữ Việt Nam đã hoàn thành giai đoạn chuẩn bị và chiều nay, đội sẽ bước vào chiến dịch SEA Games 33. Đối thủ đầu tiên của thầy trò HLV Mai Đức Chung sẽ là ĐT nữ Malaysia.
Chia sẻ
Thượng tướng Vladimir Chirkin - cựu Tư lệnh Lục quân Nga mới đây đưa ra bình luận thẳng thắn hiếm hoi về cuộc chiến Ukraine, chỉ trích gay gắt năng lực tình báo của Moscow trong giai đoạn đầu xung đột.
Chia sẻ
Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt đền Cửa Ông là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng, nơi tổ chức lễ hội truyền thống và điểm du lịch có giá trị của Quảng Ninh.
Chia sẻ
Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM vừa có động thái mới, chuyển hướng điều tra vụ hỏa hoạn nghiêm trọng tại căn nhà cho thuê ở đường Xuân Hồng, phường Bảy Hiền (quận Tân Bình cũ) làm 2 người chết và hơn 10 người bị thương hồi cuối năm ngoái. Vụ việc đang được điều tra theo dấu hiệu tội phạm "Vô ý làm chết người".
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Đức Cường 
