Bình luận
0
Cụ thể, Bia Phước Thiện được phát hiện vào năm 1992 tại một cánh đồng thuộc thôn Phước Thiện, xã Phước Sơn, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, cách thành phố Phan Rang - Tháp Chàm 10km về phía Tây.
Bảo vật Quốc gia bia Phước Thiện hiện được trưng bày ở bảo tàng tỉnh Ninh Thuận. Ảnh: Đức Cường
Qua nghiên cứu đây là một hiện vật quý có niên đại từ cuối thế kỷ thứ VIII, giúp các nhà nghiên cứu lịch sử Champa gợi mở về lịch sử Panduranga nói chung và nơi phát hiện Bia Phước Thiện nói riêng.
Văn bia Phước Thiện có những đoạn viết quan trọng liên quan đến đời sống xã hội, tôn giáo và việc xây dựng đền tháp ở Panduranga trong những thế kỷ VIII – IX. Văn khắc Chăm thời kỳ đầu, ngôn ngữ biểu đạt luôn luôn là tiếng Phạn (Sancrit), khởi nguồn từ Ấn Độ.
Bia Phước Thiện được làm bằng đá sa thạch cao cao là 93,2cm, thân bia để khắc chữ có chiều cao là 78,8cm.
Gần với thân bia là phần khớp mộng dạng khối hộp chữ nhật thót đáy để cắm vào để bia là 14,4cm (bị tróc đôi chút), bề dày bia là 12,1cm. Bia Phước Thiện có dạng mũi lá đề, điểm lượn tròn rộng nhất của hình lá đề là 44,5cm và hơi thon xuống dưới.
Cận cảnh những chữ viết trên bia Phước Thiện. Ảnh: Đức Cường
Trên 2 mặt của bia Phước Thiện có khắc chữ dang Sanscrit (các mặt của tấm bia đặt tên với ký hiệu như sau: Mặt chính (mặt trước) của bia được gọi là Mặt A, mặt sau lưng là Mặt B).
Nội dung văn bản ghi trên bia được các nhà nghiên cứu về khảo cổ học và ngôn ngữ học xác định đã được khắc vào thời kỳ của Satyavarman, niên đại 705 thuộc kỷ nguyên Saka (năm 783 sau Công nguyên), khoảng cuối thế kỷ VIII. Về hình dạng ký tự là kiểu chữ cổ cùng một người khác. Chữ viết được khắc rất tinh xảo và bao gồm các họa tiết trang trí xuyên suốt, chữ viết trang trí công phu này là duy nhất trong kho văn bản Champa.
Bảo vật thứ 3 được công nhân đợt này là tượng thờ Vua Pô Klong Garai, hiện thờ tại Tháp Pô Klong Garai, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm (Ninh Thuận). Tượng thờ Vua Pô Klong Garai có niên đại vào khoảng cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII.
Cụm tháp Chăm Po Klong Garai nơi thờ tượng thờ Vua Pô Klong Garai ở phường Đô Vinh, TP. Phan Rang - Tháp Chàm. Ảnh: Đức Cường
Tháp Pô Klong Garai, tiếng Châm gọi là "Bimong Po Klong Garai" nằm trên đồi Trầu "Mbuen Hala" thuộc địa phận phường Đô Vinh, cách trung tâm thành phố Phan Rang - Tháp Chàm khoảng 6 km về phía Tây.
Tháp Po Klong Garai để thờ vua Po Klong Garai, đây là vị vua đa tài trị vì vương quốc Champa từ 1151-1205.
Tính đến nay, tỉnh Ninh Thuận có 4 hiện vật được công nhận là bảo vật Quốc gia gồm: Bia Phước Thiện, tượng thờ Vua Pô Klong Garai, bia Hòa Lai và phù điêu Pô Rôme.
Phù điêu Pô Rôme ở trong tháp Chăm Pô Rôme ở huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận. Ảnh: Đức Cường
Ngoài ra, trong đợt này, ở tỉnh Bình Thuận cũng có 1 hiện vật liên quan đến văn hóa Chăm được công nhận là bảo vật Quốc gia đó là Linga vàng Po Dam, niên đại thế kỷ VIII - IX; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bình Thuận.
Cụm tháp Chăm Po Dam ở huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận. Ảnh: Đức Cường
Công nhận bảo vật quốc gia (đợt 12, năm 2023) cho các hiện vật, nhóm hiện vật sau:
1. Sưu tập mũi khoan đá Thác Hai, niên đại: 4.000 - 3.000 năm cách ngày nay; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk.
2. Thạp đồng Kính Hoa II, niên đại: Khoảng Thế kỷ III - II trước công nguyên; hiện lưu giữ tại Sưu tập tư nhân Nguyễn Văn Kính, thành phố Hà Nội.
3. Sưu tập đàn đá Khánh Sơn, niên đại: Khoảng 2.500 - 3.000 năm cách ngày nay; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Khánh Hoà.
4. Bình đồng Đông Sơn (An Biên), niên đại: Văn hóa Đông Sơn, Thế kỷ II - I trước sau Công nguyên; hiện lưu giữ tại Sưu tập tư nhân An Biên, thành phố Hải Phòng.
5. Trống đồng Sao Vàng, niên đại: Văn hóa Đông Sơn (khoảng 2.000 năm cách ngày nay); hiện lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia.
6. Sưu tập vàng lá Châu Thành, Trà Vinh, niên đại: Văn hóa Óc Eo giai đoạn muộn: Thế kỷ VII - IX; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Trà Vinh.
7. Phù điêu Đản sinh Brahma Mỹ Sơn E1, niên đại: Thế kỷ VII - VIII; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.
8. Tượng Shiva Mỹ Sơn C1, niên đại: Thế kỷ VIII; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.
9. Linga vàng Po Dam, niên đại: Thế kỷ VIII - IX; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bình Thuận.
10. Bia Phước Thiện, niên đại: Cuối thế kỷ VIII đầu thế kỷ IX; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Ninh Thuận.
11. Phù điêu Nữ thần Uma, niên đại: Khoảng thế kỷ IX - X; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bạc Liêu.
12. Phù điêu Apsara Trà Kiệu, niên đại: Thế kỷ X; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.
13. Sưu tập cột kinh Phật thời Đinh, niên đại: Thế kỷ X; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Ninh Bình.
14. Lá đề trang trí chim phượng đất nung thời Lý, Hoàng thành Thăng Long, niên đại: Thế kỷ XI; hiện lưu giữ tại Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội.
15. Hai tượng sư tử đá thành Đồ Bàn, niên đại: Cuối thế kỷ XI - đầu thế kỷ XII; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bình Định.
16. Bình gốm hoa nâu, niên đại: Thế kỷ XI - XII; hiện lưu giữ tại Sưu tập tư nhân An Biên, thành phố Hải Phòng.
17. Chum gốm hoa nâu Hiệp An thời Trần, niên đại: Thế kỷ XIII - XIV; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Hải Dương.
18. Đao cẩn tam khí, Hoàng thành Thăng Long, niên đại: Thời Trần, thế kỷ XIV; hiện lưu giữ tại Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội.
19. Bia "Đại bi Diên Minh tự bi", niên đại: Thời Trần, năm Đinh Mão, niên hiệu Khai Thái thứ 4 (1327); hiện lưu giữ tại Ủy ban nhân dân xã Lạc Đạo, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.
20. Mô hình đất nung kiến trúc thời Lê sơ, Hoàng thành Thăng Long, niên đại: Thế kỷ XV; hiện lưu giữ tại Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội.
21. Thẻ bài cung nữ ra vào nội cung thời Lê sơ, Hoàng thành Thăng Long, niên đại: Tháng 4, năm Quang Thuận thứ 7, đời vua Lê Thánh Tông (1466); hiện lưu giữ tại Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội.
22. Lư hương gốm men lam xám, niên đại: Khoảng niên hiệu Hưng Trị (1588 - 1591), đời vua Mạc Mậu Hợp; hiện lưu giữ tại Sưu tập tư nhân An Biên, thành phố Hải Phòng.
23. Tượng thờ Vua Pô Klong Garai, niên đại: Thế kỷ XVI - XVII; hiện thờ tại Tháp Pô Klong Garai, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận.
24. Bộ tượng Tam Thế Phật chùa Côn Sơn, niên đại: Thời Lê trung hưng; hiện thờ tại chùa Côn Sơn, phường Cộng Hòa, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
25. Mộc bản chùa Trăm Gian, Niên đại: Thế kỷ XVII - XX; hiện lưu giữ tại chùa Trăm Gian, xã An Bình, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.
26. Cặp rồng đá thành bậc đền Thượng (Cổ Loa), Thời Lê trung hưng, niên đại: Năm Nhâm Tý, niên hiệu Long Đức nguyên niên (1732); hiện lưu giữ tại Khu di tích Cổ Loa, thuộc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội.
27. Mộc bản chùa Dâu, niên đại: Từ năm 1752 - 1859; hiện lưu giữ tại chùa Dâu, phường Thanh Khương, thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh.
28. Bảo kiếm an dân, niên đại: Niên hiệu Khải Định (1916-1925); hiện lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia.
29. Khuôn in tín phiếu mệnh giá một đồng và khuôn in tín phiếu mệnh giá năm mươi đồng, niên đại: Từ năm 1947; hiện lưu giữ tại Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi.
Để cảm xúc có thể "qua đi" thực sự, nó cần được người lớn công nhận và tôn trọng thay vì bị gạt bỏ.
Chia sẻ
Trong đêm Giáng sinh tại TP.HCM, các giáo đường tiếng thánh ca vang vọng khắp nơi để nguyện cầu một mùa Giáng sinh an lành đến mọi người.
Chia sẻ
Lực lượng Công an TP Đà Nẵng đã bắt giữ nghi phạm đâm người phụ nữ liên tiếp trên đường Trường Chinh khi đang lẩn trốn trong một hang đá tại khu vực bán đảo Sơn Trà.
Chia sẻ
Tiền vệ Nguyễn Đức Chiến “gây bão”, NHM lập tức gọi tên Văn Quyết; Neymar phẫu thuật đầu gối thành công; Chủ tịch LĐBĐVN thăm và động viên U23 Việt Nam hướng tới mục tiêu mới; Nhanh chân, Man City đặt lịch đàm phán mua Semenyo; Raphinha gây sốt với nghĩa cử đẹp nhân dịp Giáng sinh.
Chia sẻ
Các xuồng không người lái chỉ có giá khoảng 50.000 USD của Ukraine đang làm thay đổi cán cân sức mạnh trên Biển Đen, khi từng bước vô hiệu hóa ưu thế hải quân của Nga bằng những phương tiện không người lái rẻ tiền nhưng có sức sát thương cao, PBS NewsHour bình luận sau khi hiếm hoi được tiếp cận đơn vị vận hành UAV tuyệt mật của Ukraine - Nhóm 13.
Chia sẻ
Xưa nay rất nhiều người cho rằng Kỷ Hiểu Lam hay Lưu Dung chính là đối thủ đáng gờm của Hòa Thân, khi bao phen làm cho Hoà Thân điêu đứng chốn quan trường. Tuy nhiên, trên thực thì không phải như thế, mà là một nhân vật bí ẩn khác.
Chia sẻ
NHM bóng đá Việt Nam tiếp tục nhận thêm tin vui khi TP.HCM chuẩn bị khởi công Khu Liên hợp thể dục thể thao Rạch Chiếc, với sân vận động trung tâm có sức chứa 50.000 khán giả, với tổng mức đầu tư lên đến 7.000 tỷ đồng.
Chia sẻ
Thái Lan và Campuchia ngày 24/12 xác nhận các cuộc giao tranh mới đã nổ ra dọc biên giới chung, đúng thời điểm hai bên tiến hành cuộc đàm phán đầu tiên kể từ khi làn sóng bạo lực mới bùng phát, theo Aljazeera.
Chia sẻ
Ngoài những đòn quyền cước mạnh mẽ và nhanh như chớp, huyền thoại võ thuật Lý Tiểu Long còn nổi tiếng với kỹ năng múa côn điêu luyện. Vậy nguồn gốc của tuyệt kỹ này bắt đầu từ đâu?
Chia sẻ
HLV Park Hang-seo tái xuất, dẫn dắt U22 Indonesia? M.U từ chối lời đề nghị dành cho Ugarte; Yotsakorn Burapha vắng mặt ở giải U23 châu Á 2026; Kim Dong-su sắp gia nhập Muangthong United; hé lộ mức đãi ngộ của Al-Nassr dành cho Ronaldo.
Chia sẻ
Hoa hậu Hà Kiều Anh, diễn viên Hứa Vĩ Văn, Hoa hậu Tiểu Vy, nghệ sĩ Vân Dung, ca sĩ Jun Phạm, Nghệ sĩ Ưu tú Quách Thu Phương… đã chia sẻ hình ảnh đón Giáng sinh 2025 với những lời chúc và dòng trạng thái đầy tâm trạng trên trang cá nhân.
Chia sẻ
Tối 24/12, không khí Giáng sinh rộn ràng bao trùm khu vực Nhà thờ Lớn Hà Nội khi hàng nghìn người dân, đặc biệt là các bạn trẻ và nhiều gia đình, đổ về đây vui chơi, chụp ảnh và tận hưởng khoảnh khắc an lành của đêm Noel.
Chia sẻ
Tọa đàm: "Phát triển vùng nguyên liệu nông sản - nền tảng cho nông nghiệp hiện đại và bền vững" nhằm đánh giá những kết quả bước đầu sau 3 năm thực hiện Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ chế biến và tiêu thụ giai đoạn 2022 – 2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đồng thời đề xuất các giải pháp để nhân rộng ra toàn quốc.
Chia sẻ
Tổng thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, dự kiến Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội khóa XVI diễn ra 22 ngày, sẽ xem xét, quyết định về công tác tổ chức, nhân sự.
Chia sẻ
Tằng Diễm Phân công khai tố cáo Siba Media ép buộc nghệ sĩ vị thành niên tiếp rượu trong khi Cúc Tịnh Y đối mặt với nguy cơ mất sự nghiệp vì những tranh chấp hợp đồng kéo dài.
Chia sẻ
Hai sĩ quan cảnh sát và một người khác đã thiệt mạng trong một vụ nổ xảy ra ở phía nam thủ đô Moscow của Nga hôm nay, gần khu vực nơi một tướng Nga bị giết bằng bom gài trên xe hơi hôm thứ Hai - vụ việc mà Moscow cáo buộc do tình báo Ukraine đứng sau, theo Aljazeera.
Chia sẻ
Chiều ngày 24/12, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc làm việc với Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành liên quan nhằm triển khai các nhiệm vụ quân sự, quốc phòng năm 2026, trong đó có nhiệm vụ phát triển công nghiệp quốc phòng.
Chia sẻ
Theo tử vi ngày mai, 3 con giáp sẽ bước vào giai đoạn vận đỏ rực rỡ, công việc thuận lợi, cơ hội tài chính liên tiếp đổ về, hứng khởi chào đón năm mới.
Chia sẻ
Vườn quốc gia U Minh Thượng, tỉnh An Giang (trước đây rừng U Minh Thượng thuộc địa phận tỉnh Kiên Giang) đang vào thời điểm có khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp. Cá lóc đồng tự nhiên ở rừng U Minh Thượng nặng từ 4-5kg, cá lóc bông nặng 7-8kg không phải là cá hiếm thấy. Vào sâu bên trong, những vạt rừng tràm tự nhiên xanh mướt, nước kênh nâu đỏ đặc trưng.
Chia sẻ
Trao đổi với PV Dân Việt, nhiều người lao động, đại diện Công đoàn đồng tình với phương án hoán đổi ngày làm việc để nghỉ Tết Dương lịch 2026 4 ngày.
Chia sẻ
Trong bối cảnh HLV Mai Đức Chung rút lui khỏi cương vị thuyền trưởng, cái tên Hoàng Văn Phúc nổi lên như một ứng viên sáng giá cho chiếc ghế nóng của ĐT nữ Việt Nam. Vậy HLV Hoàng Văn Phúc là ai, ông có những điểm mạnh gì và vì sao được giới chuyên môn đánh giá cao trong vai trò kế nhiệm HLV Mai Đức Chung?
Chia sẻ
Ông Đỗ Văn Trường, Chánh Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND TP Hà Nội và nhiều cán bộ vừa nhận nhiệm vụ mới ở cả cấp thành phố và cơ sở.
Chia sẻ
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tiết lộ dự thảo kế hoạch hòa bình 20 điểm của Kiev. Đề xuất này hình dung nhiều nhượng bộ từ phía Nga, đồng thời trao cho Ukraine các bảo đảm an ninh kiểu NATO.
Chia sẻ
Trò chuyện với MC Nguyên Khang, Nghệ sĩ Ưu tú Phi Điểu cho rằng mình đã là "nghệ sĩ của nhân dân từ lâu rồi, không cần tới các danh hiệu".
Chia sẻ
Từ khát vọng xây dựng nền nông nghiệp sạch, bền vững, kỹ sư Lê Việt Trung cùng cộng sự đã nghiên cứu, phát triển các chế phẩm sinh học và phân bón hữu cơ, góp phần giúp nông dân giảm phụ thuộc vào hóa chất, bảo vệ đất đai và nâng cao chất lượng nông sản.
Chia sẻ
IELTS Result Support vừa đưa ra thông tin chi tiết về mức độ ảnh hưởng bởi “sự cố kỹ thuật” diễn ra trong giai đoạn tháng 8/2023 đến tháng 9/2025, khiến nhiều thí sinh nhận kết quả không chính xác.
Chia sẻ
"Ông trùm" bán lẻ Thái Lan Central Retail vừa mới chính thức đặt dấu chấm hết cho cuộc chơi tại phân khúc điện tử và điện máy Việt Nam sau 10 năm gắn bó với chuỗi Nguyễn Kim với không ít kỳ vọng.
Chia sẻ
Còn gần 2 tháng nữa là đến Tết Bính Ngọ - 2026, thời điểm này các nhà vườn cây cảnh trồng nho kiểng (nho cảnh) ở phía nam tỉnh Khánh Hòa (địa phận tỉnh Ninh Thuận cũ) đang tất bật chăm sóc nho cảnh, để cho ra những chùm nho đỏ vào đúng đêm giao thừa để phục vụ nhu cầu của người phố thị.
Chia sẻ
Vùng chuối Liên Khê, nay là phường Lưu Kiếm (Hải Phòng) đang chuẩn bị vụ Tết với dự báo giá chuối sẽ tăng cao sau một mùa mất trắng vì bão Yagi.
Chia sẻ
Mức thưởng Tết 2026 cho giáo viên là chủ đề "nóng" khi bước vào giai đoạn cuối năm. Những con số được tiết lộ từ thực tế chi trả tại các trường học khiến nhiều người không khỏi tò mò.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Đức Cường
