Thế giới tuần qua: Sâm banh ở Jerusalem, máu ở Gaza

Ngày 16.5, ông Salah Bardawil, một thành viên cấp cao của phong trào Hồi giáo vũ trang Hamas của Palestine đang kiểm soát Dải Gaza cho biết, có 62 người Palestine đã bị Israel sát hại trong các cuộc biểu tình tại khu vực biên giới Gaza -Israel và những cuộc đụng độ xảy ra giữa lực lượng an ninh Israel và người Palestine hôm 14.5. Vụ tàn sát xảy ra khi những người này tham gia biểu tình phản đối việc Mỹ mở đại sứ quán ở Jerusalem. Hơn 2000 người khác cũng được báo cáo là bị thương.  

Người phát ngôn chính quyền Palestine, ông Yusuf al-Mahmoud cho biết, chính quyền Palestine đã chỉ trích Israel thực hiện “vụ thảm sát kinh hoàng” sau khi lực lượng an ninh nước này nổ súng vào đám đông người biểu tình Palestine khiến 37 người thiệt mạng, trong các cuộc biểu tình và đụng độ dọc biên giới Dải Gaza, trước thềm lễ khai trương Đại sứ quán của Mỹ ở Jerusalem. 

Trong một thông báo, quan chức trên yêu cầu “sự can thiệp ngay lập tức của cộng đồng quốc tế nhằm chấm dứt cuộc thảm sát kinh hoàng ở Gaza do các lực lượng Israel tiến hành nhằm vào những người dân anh hùng của chúng ta”. 

Theo các thông tin từ phía Palestine, các máy bay chiến đấu của Israel đang ném bom vào khu vực Gaza.

Người biểu tình phản đối Mỹ chuyển sứ quán về Jerusalem.

Hàng nghìn người Palestine trước đó đã tập trung gần biên giới để tham gia cuộc biểu tình lớn mang tên "Trở về tháng 3 vĩ đại". Một số lượng người Palestine ném đá ít hơn đã tiếp cận hàng rào, trong khi các lính bắn tỉa Israel đang đóng ở phía bên kia biên giới.

Cao ủy LHQ về Nhân quyền Zeid Ra'ad al-Hussein đã kêu gọi Israel ngừng ngay lập tức chiến dịch trấn áp người Palestine tại Dải Gaza, vốn đã khiến hàng chục người Palestine thiệt mạng và hàng trăm người khác bị thương. Phát biểu trên mạng xã hội Twitter, Cao ủy LHQ nhấn mạnh: “Quyền được sống của con người cần phải được tôn trọng. Những người chịu trách nhiệm cho các hành động vi phạm nhân quyền tàn bạo cần phải giải trình. Cộng đồng quốc tế cần đảm bảo công lý cho các nạn nhân.

Cùng thời điểm ngày 14.5, một buổi lễ đã diễn ra tại Jerusalem khi Đại sứ quán Mỹ khai trương. Trước đó cùng ngày, trả lời hãng Fox News, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin cho biết đây là một ngày vô cùng quan trọng, đồng thời bày tỏ vinh dự khi được dẫn đầu phái đoàn Mỹ dự lễ khai trương. Ông Mnuchin khẳng định "Jerusalem là thủ đô của Israel".  Việc Mỹ dời Đại sứ quán từ Tel Aviv đến Jerusalem đã khiến người dân vô cùng bất bình.

Điện Kremlin ngày 14.5 cũng đã bày tỏ lo ngại về việc Mỹ khánh thành Đại sứ quán ở Jerusalem sẽ làm gia tăng căng thẳng tại khu vực Trung Đông. Trả lời câu hỏi của phóng viên về việc liệu Điện Kremlin có quan ngại rằng động thái của Mỹ sẽ làm gia tăng căng thẳng tại khu vực rộng lớn này không, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố: "Có, chúng tôi có lo ngại về việc này".  Quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng 12.2017 về việc dời Đại sứ quán từ Tel Aviv tới Jerusalem đã phá vỡ chính sách kéo dài nhiều thập kỷ qua của Mỹ và công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.

Cựu Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), ông John Brennan đã lên tiếng chỉ trích Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, sau khi hàng chục người Palestine thiệt mạng trong vụ đụng độ với các binh lính Israel tại biên giới Gaza-Israel liên quan tới quyết định của Tổng thống Trump chuyển đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv tới Jerusalem. 

Trên trang Twitter, ông Brennan cho biết: “Thương vong tại Gaza bắt nguồn từ sự thiếu tôn trọng của Tổng thống Trump và Thủ tướng Netanyahu đối với quyền lợi và quê hương của người Palestine. Bằng cách chuyển đại sứ quán tới Jerusalem, ông Trump đã ‘chơi trò chính trị’, phá hoại vai trò sứ giả hòa bình của Mỹ. Thế hệ mới của người Israel/Palestine cần cô lập các phần tử cực đoan để tìm ra con đường hòa bình”.

Cùng ngày, Phó Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Bekir Bozdag cáo buộc Mỹ cùng với Israel là các nước chịu trách nhiệm trong vụ thảm sát nói trên, đồng thời nhấn mạnh các vụ đụng độ xảy ra bắt nguồn từ “các quyết định thiếu công bằng và trái phép” của Mỹ nhằm dời Đại sứ quán từ Tel Aviv tới Jerusalem. 

Trong khi đó, các ngoại trưởng thuộc các nước châu Âu cũng chỉ trích quyết định của Mỹ là thiếu khôn ngoan và có khả năng làm gia tăng căng thẳng. 

Tuy nhiên, phản ứng trước vụ đụng độ giữa người Palestine và lực lượng an ninh Israel tại biên giới Dải Gaza hôm 14.5, Phó thư ký báo chí Nhà Trắng Raj Shah cho rằng: “Trách nhiệm về thảm kịch này chắc chắn thuộc về Hamas”.