Chuyên gia HSBC: Việt Nam có thể mong đợi nguồn đầu tư FDI rất mạnh mẽ

Theo Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), tính đến 20/9/2023, tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần, mua phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài đạt gần 20,21 tỷ USD, tăng 7,7% so với cùng kỳ.

9 tháng đầu năm, vốn đầu tư thực hiện của các dự án FDI đạt hơn 15,9 tỷ USD, cao nhất trong giai đoạn 2018-2023. Trong bối cảnh suy giảm hoạt động đầu tư quốc tế trong nhiều tháng gần đây thì kết quả thu hút, sử dụng vốn FDI nói trên khá ấn tượng.

Mới đây, ông Stephen Brade, Giám đốc khối khách hàng doanh nghiệp đa quốc gia - khối ngân hàng toàn cầu của HSBC Châu Á Thái Bình Dương đã đưa ra một số nhận định về xu thế đầu tư FDI vào Việt Nam trong thời gian tới.

Ông bình luận thế nào về diễn biến vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam trong 10 năm qua?

- Việt Nam đã chứng kiến những bước tiến lớn nhờ nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đáng kể trong thập kỷ qua, đóng vai trò then chốt như một trụ cột hỗ trợ cho sự tăng trưởng của Việt Nam.

Đến năm 2022, Việt Nam có 36.278 dự án có hiệu lực với tổng vốn FDI đăng ký lũy kế khoảng 438,7 tỷ USD, phân bổ cho 19 trong tổng số 21 ngành kinh tế, trong đó ngành công nghiệp chế biến và sản xuất tiếp tục dẫn đầu về thu hút FDI.

Năm 2022, tỷ lệ vốn thực hiện so với vốn đăng ký đạt mức cao nhất trong thập kỷ qua, ở mức ấn tượng 81%. Trong 9 tháng đầu năm 2023, tổng vốn FDI vào Việt Nam đạt xấp xỉ 20,21 tỷ USD, tăng 7,7% so với cùng kỳ. Việt Nam rõ ràng đã đạt được mức tăng trưởng vượt trội, nổi bật trong số các nền kinh tế mới nổi ở châu Á như một thị trường tiềm năng đầy hứa hẹn.

Các khoản đầu tư đáng kể đã được thu hút từ các quốc gia như Hàn Quốc, Hồng Kông, Singapore, Nhật Bản, Trung Quốc đại lục và Đài Loan. Các quốc gia này luôn thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến thị trường Việt Nam và đã đưa ra những cam kết đầu tư lớn để tiếp tục mở rộng hoạt động tại Việt Nam.

Đặc biệt, ngày càng nhiều doanh nghiệp chuyển hoạt động sản xuất sang Việt Nam hoặc đang chuyển đổi sang mô hình chuỗi cung ứng ít phụ thuộc vào sản xuất của Trung Quốc đại lục, như một phần của chiến lược "Trung Quốc + 1", đặc biệt tập trung vào lĩnh vực điện thoại, điện tử, năng lượng tái tạo, dệt may và giày dép.

Sự chuyển dịch nhanh chóng sang các quốc gia như Việt Nam đã định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu. Cho đến nay, tất cả các dữ liệu FDI nổi bật đều cho thấy Việt Nam được hưởng lợi từ xu hướng tách khỏi Trung Quốc đại lục.

Gần đây, sự có mặt của các tập đoàn nổi tiếng như Samsung Electronics, Canon, Apple tại Việt Nam đã chào đón các nhà lắp ráp thiết bị, góp phần thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của các cụm công nghiệp trong nhiều lĩnh vực như điện thoại thông minh và máy in tại Việt Nam.

Các gã khổng lồ công nghệ trên thế giới, trong đó có Infineon, LG, Foxconn, tiếp tục công bố kế hoạch mở rộng tại Việt Nam. Nhờ đó, Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu. Tất cả những điều này nhấn mạnh sức hấp dẫn của Việt Nam như một điểm đến đầu tư và tiềm năng phát triển kinh tế bền vững.

Quan hệ ngoại giao Việt Nam – Mỹ được nâng cấp. Điều này tác động thế nào tới triển vọng vốn FDI trong khoảng 10 năm tới và khi đó FDI sẽ tập trung vào những lĩnh vực nào?

- Việc nâng cấp quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam lên tầm đối tác chiến lược toàn diện đánh dấu sự cam kết sâu sắc nhằm thúc đẩy thêm quan hệ thương mại và kinh tế, tăng cường hợp tác công nghệ và thúc đẩy niềm tin chính trị giữa hai nước.

Chúng tôi kỳ vọng sẽ có một phần tăng trưởng đáng kể của FDI từ Mỹ trong tương lai gần, cho thấy cam kết này là cụ thể và sự tin tưởng gia tăng của Mỹ đối với môi trường kinh doanh của Việt Nam và tiềm năng tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Khoa học, công nghệ và đổi mới kỹ thuật số, sản xuất chất bán dẫn, v.v. sẽ là trọng tâm trong những năm tới.

Với sự quan tâm đặc biệt đến triển vọng thu hút FDI chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ, năng lượng và đổi mới sáng tạo, đây được coi là bước đột phá mới của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện.

Do nền kinh tế Mỹ dựa trên sự đổi mới và được nhiều người coi là quốc gia dẫn đầu trong các ngành công nghệ cao, Việt Nam có thể mong đợi nguồn đầu tư FDI rất mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi các chính sách thuận lợi từ chính phủ.

Ông có nhiều cơ hội làm việc với các doanh nghiệp trên toàn thế giới, vậy dựa trên những gì ông đã được tiếp xúc, ông thấy nhà đầu tư nước ngoài nhận xét ra sao về môi trường đầu tư Việt Nam, những thành công và vấn đề còn tồn tại là gì? Họ tìm kiếm điều gì khi đưa ra những quyết định đầu tư?

- So với các quốc gia khác, Việt Nam vẫn là nước nhận lượng FDI lớn thứ hai trong ASEAN chỉ sau Malaysia, tính theo phần trăm GDP. Các chính sách và quy định thân thiện với nhà đầu tư của Việt Nam nhằm khuyến khích dòng vốn FDI, cùng với môi trường kinh tế và chính trị ổn định, vị trí địa lý chiến lược, hiệu quả về chi phí, lực lượng lao động dồi dào và triển vọng nhu cầu tiêu dùng đầy hứa hẹn, đã mang lại những lợi thế to lớn cho các nhà đầu tư nước ngoài và đặt Việt Nam ở vị trí thuận lợi để hưởng lợi từ việc tái cơ cấu chuỗi cung ứng đang diễn ra ở châu Á.

Trong khi đó, Việt Nam đã đạt được tiến bộ quan trọng trong việc cải thiện thủ tục hành chính và đưa ra nhiều ưu đãi khác nhau, bao gồm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn một số thuế nhập khẩu và giá thuê đất tốt.

Trong thập kỷ qua, các khu vực thương mại tự do (FTZ) khác nhau đã được phát triển. Chính phủ đã tập trung vào các ngành công nghiệp hỗ trợ ở một số vùng để nâng cao hiệu suất chuỗi cung ứng và triển khai các chính sách có lợi cho FDI, đặc biệt đối với các doanh nghiệp tham gia sản xuất xuất khẩu.

Hơn nữa, mức độ hội nhập kinh tế cao của Việt Nam là rất quan trọng. Đến nay, Việt Nam đã thiết lập quan hệ kinh tế, thương mại với khoảng 224 đối tác đến từ nhiều quốc gia và khu vực trên toàn thế giới. Những động thái gần đây của Việt Nam về các hiệp định thương mại tự do (FTA), nổi bật là Hiệp định Thương mại tự do EU-Việt Nam (EVFTA), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), tạo cơ hội thuận lợi cho các doanh nghiệp tại Việt Nam mở rộng sự hiện diện trên thị trường.

Với những yếu tố cơ bản nêu trên, Việt Nam sẵn sàng cho hành trình tăng trưởng như một điểm đến đầu tư hấp dẫn, nắm bắt các cơ hội từ sự ưu ái của các nhà đầu tư.

Bên cạnh những lợi ích này, vẫn có một số khía cạnh quan trọng mà các nhà đầu tư nước ngoài cần xem xét, bao gồm (nhưng không giới hạn) sự ổn định chính trị, tăng trưởng kinh tế, khả năng thâm nhập các thị trường thông qua các hiệp định thương mại, cơ sở hạ tầng với quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả, chi phí cạnh tranh và khung pháp lý minh bạch.

Việt Nam cũng gặp phải những bất lợi nhất định, đặc biệt là khung pháp lý phức tạp, cơ sở hạ tầng chưa phát triển so với các nước trong khu vực Đông Nam Á.

Ngoài ra, chuỗi cung ứng chưa hoàn thiện cũng là một trong những rào cản khi đầu tư vào Việt Nam. Một số doanh nghiệp lớn nước ngoài sẽ cần đầu tư cùng với các đối tác liên quan đến giai đoạn sản xuất đầu và giai đoạn sản xuất cuối. Điều này nhằm đảm bảo rằng họ có thể thiết lập một hệ sinh thái tại địa phương. Nhưng với vị trí địa lý gần Trung Quốc đại lục của ASEAN, những vấn đề này có thể được giảm bớt ở một mức độ nào đó.

Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng Việt Nam vẫn tích cực giải quyết những thách thức này để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và giảm bớt rào cản cho các nhà đầu tư. Để khai thác tối đa tiềm năng của FDI, Việt Nam phải kiên trì nỗ lực thu hút và quản lý đầu tư hiệu quả. Bằng cách đó, Việt Nam có thể nâng cao năng lực thúc đẩy phát triển bền vững và toàn diện, góp phần vào sự tăng trưởng và chuyển đổi kinh tế của đất nước.

Việt Nam nên thu hút đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao bằng cách nào?

- Tôi có thể thấy rằng Chính phủ Việt Nam đã nhận thức rõ những trở ngại đối với tăng trưởng kinh tế của đất nước và họ đã nỗ lực cải thiện. Để nâng cao năng lực cạnh tranh và nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế kinh tế thị trường, đơn giản hóa thủ tục hành chính, phát triển cơ sở hạ tầng và xây dựng lực lượng lao động vững mạnh.

Đặc biệt, Chính phủ cũng cần xem xét các ưu đãi khác ngoài thuế để thu hút nhà đầu tư FDI vào lĩnh vực công nghệ cao, đặc biệt sau khi Chính sách thuế tối thiểu toàn cầu sẽ được áp dụng tại Việt Nam từ ngày 1/1/2024.

Giáo dục và đào tạo đóng vai trò quan trọng hơn bao giờ hết. Đại học FPT mới đây đã công bố thành lập Khoa Vi mạch và Bán dẫn, đây là một ví dụ điển hình về sự hội nhập tích cực của nền kinh tế địa phương vào chuỗi giá trị toàn cầu. Đất nước cần nhiều cơ sở giáo dục có khả năng cung cấp lực lượng lao động có tay nghề cao cho thị trường.

Việt Nam là đối tác chiến lược toàn diện của Mỹ, Nga và Trung Quốc. Như vậy Việt Nam có những lợi thế gì và bằng cách nào để tận dụng tốt nhất những lợi thế đó?

- Việt Nam có thể tận dụng một cách chiến lược quan hệ đối tác với Hoa Kỳ và Trung Quốc đại lục để thúc đẩy dòng chảy thương mại và đầu tư. Hoa Kỳ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực như dệt may, điện tử, thủy sản, đồng thời đứng thứ 8 về đầu tư nước ngoài.

Bằng cách tăng cường khả năng tiếp cận thị trường Hoa Kỳ, được tạo điều kiện thuận lợi thông qua các hiệp định thương mại như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Việt Nam có tiềm năng tăng cường đáng kể năng lực xuất khẩu của mình. Tương tự như vậy, với tư cách là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, Trung Quốc đại lục mang đến nhiều cơ hội mở rộng thương mại và đầu tư.

Chúng tôi nhận thấy nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đã mở hoặc đang mở rộng đầu tư ồ ạt vào Việt Nam trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm dệt may, quang học và viễn thông. Do đó, Việt Nam nên chủ động theo đuổi các hiệp định và sáng kiến thương mại hỗ trợ tăng cường tiếp cận thị trường. Điều này đòi hỏi phải tích cực tham gia vào việc loại bỏ các rào cản thương mại và hài hòa hóa quy định để đảm bảo dòng chảy thương mại và dòng vốn FDI thông suốt với các đối tác chiến lược.

Chưa hết, cả Hoa Kỳ và Trung Quốc đại lục đều là những quốc gia dẫn đầu thế giới về công nghệ và đổi mới sáng tạo. Sự hợp tác này cũng sẽ cho phép chuyển giao công nghệ tiên tiến, từ đó có thể nâng cao năng lực công nghiệp và thúc đẩy R&D của Việt Nam. Việc thiết lập một hệ sinh thái thuận lợi hỗ trợ sự đổi mới và ứng dụng công nghệ đòi hỏi phải đầu tư đáng kể vào nghiên cứu và phát triển, cũng như tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp định hướng đổi mới.

Việt Nam cũng có thể tận dụng kiến thức chuyên môn của Hoa Kỳ và Trung Quốc đại lục về phát triển cơ sở hạ tầng để cải thiện kết nối tích hợp và tạo thuận lợi cho thương mại. Để làm được điều này, việc đầu tư vào mạng lưới giao thông, trung tâm logistic và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số là điều đặc biệt cần chú ý.

Trong tương lai, thông qua việc thực hiện các biện pháp trên, Việt Nam có thể tận dụng tối đa các cơ hội trong quan hệ đối tác chiến lược với Hoa Kỳ và Trung Quốc đại lục để tối ưu hóa lợi thế cho tăng trưởng kinh tế và phát triển toàn diện.

Xin cám ơn ông!