Đây là cách "gói" văn hóa truyền thống vào các sản phẩm OCOP của nông dân miền núi phía Bắc tỉnh Thái Nguyên

Đưa văn hóa truyền thống vào trong từng sản phẩm OCOP-điểm mới trong xây dựng nông thôn mới phía Bắc tỉnh Thái Nguyên

Thôn Nà Ít, xã Phủ Thông, tỉnh Thái Nguyên có một người phụ nữ đã dành tâm huyết của mình để gìn giữ và phát huy những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Dao. Đó là chị Lý Thị Quyên, Giám đốc Hợp tác xã Thiên An.

Với mong muốn quảng bá văn hóa của người Dao, đưa văn hóa thành sản phẩm hoàng hóa, chị Quyên đã đi sâu vào từng ngõ ngách của các bản làng, tuyên truyền và vận động bà con cùng phát triển các sản phẩm đặc trưng của địa phương. Không chỉ dừng lại ở các bài thuốc dân gian đã được truyền thừa từ bao đời, chị Quyên còn chú trọng đến những sản phẩm thủ công tinh xảo từ vải thổ cẩm - biểu tượng của sự cần cù, khéo léo của người phụ nữ Dao.

Chị Quyên nhận định, để các giá trị văn hóa truyền thống không bị mai một, cần phải có sự kết hợp giữa truyền thống và các yếu tố hiện đại. Chính vì thế, HTX Thiên An của những phụ nữ Dao ở xã Phủ Thông đã không ngừng cải tiến mẫu mã, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào quy trình sản xuất mà nhưng vẫn giữ được nguyên vẹn hồn dân tộc.

Chị Lý Thị Quyên cho biết, ngay từ khi mới thành lập, chúng tôi đã chú trọng đến việc phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc mình. Đây là thế mạnh và chúng tôi có điều kiện thuận lợi để phát triển. Cùng với đó, với sự hỗ trợ từ các chính sách, các cơ quan chuyên môn và chính quyền địa phương, chúng tôi dần hoàn thiện sản phẩm. Đến nay, sản phẩm của HTX đã đến được với khách hàng trên hầu khắp các tỉnh, thành trong cả nước…”.

Sau 7 năm xây dựng và phát triển, đến nay HTX Thiên An đã có 9 sản phẩm được công nhận đạt chuẩn OCOP điển hình như: Thuốc tắm, thuốc ngâm chân người Dao; Túi, gối, khăn trải bàn, bộ lót ấm chén thổ cẩm Thiên An… Những sản phẩm OCOP này không chỉ là mang lại thu nhập, mà còn là niềm tự hào, là minh chứng sống động cho bản sắc văn hóa của dân tộc Dao trong việc bảo tồn và phát triển.

Rời xã Phủ Thông, chúng tôi đến với làng nghề miến dong Côn Minh (xã Côn Minh, tỉnh Thái Nguyên), một làng nghề đã có từ lâu đời. Nơi đây, nghề làm miến dong không chỉ là sinh kế mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của cộng đồng.

Kế thừa tinh hoa từ cha ông, Hợp tác xã Tài Hoan, xã Côn Minh, tỉnh Thái Nguyên đã mạnh dạn đầu tư máy móc hiện đại để sản xuất miến dong truyền thống. Mục tiêu của HTX không chỉ là phục vụ thị trường trong nước mà còn vươn ra thế giới, mang hương vị miến dong đặc trưng của địa phương đến với bạn bè quốc tế.

Bà Nguyễn Thị Hoan, Giám đốc HTX Tài Hoan chia sẻ: “Khi còn bé tôi đã được biết đến miến dong, ông bà, bố mẹ đều có nghề làm miến dong. Ngày xưa miến dong chỉ được xem là món ăn cứu đói mỗi khi giáp hạt. Thế nhưng, với chất lượng, mùi vị đặc trưng riêng có, miến dong nơi đây dần được ưa chuộng và trở thành hàng hóa. Với mong muốn phát huy thế mạnh địa phương, đưa miến dong đến với người tiêu dùng và tạo việc làm cho người dân, chúng tôi đã thành lập hợp tác xã và có được thành công như hôm nay”.

Năm 2021 là một cột mốc quan trọng đối với HTX Tài Hoan khi sản phẩm miến dong của HTX này được công nhận là sản phẩm OCOP 5 sao và được xuất khẩu sang thị trường Châu Âu. Với công suất sản xuất khoảng 500 tấn miến mỗi năm, HTX Tài Hoan không chỉ bao tiêu nguyên liệu đầu vào cho hơn 1.000 hộ dân mà còn tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 20 lao động địa phương. Câu chuyện của HTX Tài Hoan là điển cho việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất truyền thống, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và cải thiện đời sống cho người dân mà vẫn giữ được nét tinh túy của làng nghề.

Góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa bản địa

Không chỉ dừng lại ở những câu chuyện cá nhân hay làng nghề, chương trình OCOP đã thực sự tiếp thêm sức mạnh cho rất nhiều sản phẩm đặc trưng của các xã miền núi phía Bắc tỉnh Thái Nguyên như miến dong, lạp sườn, thịt treo gác bếp, bí xanh thơm, chè shan tuyết, gạo bao thai, khẩu nua lếch, vải thổ cẩm.

Khi tham gia vào Chương trình OCOP, các sản phẩm này không chỉ tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường mà còn đóng vai trò như những "sứ giả văn hóa", góp phần quảng bá văn hóa vùng miền và chứa đựng, gìn giữ những giá trị nhân văn sâu sắc.

Để đạt được thành công này, chính quyền địa phương đã tập trung phát triển các sản phẩm đặc sản, sản phẩm làng nghề truyền thống gắn liền với nguồn nguyên liệu địa phương, tri thức bản địa và các sản phẩm du lịch. Điều này đã tạo nên sự đa dạng và phong phú cho các sản phẩm OCOP tại địa phương.

Trao đổi với Dân Việt, ông Nông Ngọc Huấn, Chủ tịch UBND xã Phủ Thông, tỉnh Thái Nguyên cho biết: “Thực hiện chương trình OCOP, chúng tôi xác định việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc phải gắn liền với phát triển kinh tế. Do đó, địa phương đã tích cực hỗ trợ các chủ thể OCOP bằng các hoạt động như: mở các lớp đào tạo, tập huấn, tổ chức, tạo điều kiện cho các hợp tác xã, tổ hợp tác, hộ kinh doanh quảng bá sản phẩm qua đó góp phần nâng cao thu nhập, tạo việc làm cho người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững tại địa phương”.

Có thể nói, Chương trình OCOP khẳng định được vai trò quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa thông qua phát triển sản phẩm đặc trưng. Mỗi sản phẩm OCOP không chỉ là một hàng hóa mà còn là một câu chuyện, một di sản văn hóa sống động.

Để chương trình OCOP tiếp tục phát huy hiệu quả, rất cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các cấp chính quyền, doanh nghiệp, hợp tác xã và cộng đồng dân cư; nhất là việc đầu tư cho nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ để cải thiện chất lượng, mẫu mã sản phẩm mà vẫn giữ được nét truyền thống là rất cần thiết. Bên cạnh đó, việc quảng bá, xúc tiến thương mại mạnh mẽ hơn, kết hợp với phát triển du lịch văn hóa sẽ giúp các sản phẩm OCOP và những giá trị văn hóa được vươn xa hơn nữa, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của kinh tế nông thôn và bảo tồn di sản văn hóa dân tộc.

×