Hạt ươi quý tới mức nào, khiến máu phải đổ vì săn lùng ươi?

Trao đổi với phóng viên Dân Việt, ông Phan Tuấn, Chi cục trưởng, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam cho biết, địa bàn tỉnh Quảng Nam được xem là có cây ươi nhiều nhất khu vực Miền Trung-Tây Nguyên, cây ươi đa số mọc ở rừng nghèo chiếm tỷ lệ lớn, cây ươi khoảng chục năm mới gọi là phát triển, cây có chiều cao hơn 20m, đường kính tối thiểu 30cm.

Khi ươi phát triển ra trái, thì 3 năm sau mới ra lại. Giá trị của cây ươi rất cao, mỗi cây như vậy cho hạt khoảng vài chục kg hạt ươi bay (sau khi già hạt ươi bay rụng xuống dưới đât-PV), hạt ươi bay được các thương lái các nơi hét giá thành rất cao, dao động từ 250.000 đồng đến 300.000 đồng/kg.

 
Hạt ươi non được thương lái thu mua phơi đầy rẫy ngoài đường.

Thời gian qua, ươi ra hạt đã tạo điều kiện cho đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh có thêm nguồn thu nhập từ việc đi nhặt ươi bay. Tuy nhiên, do giá thành hạt ươi tăng cao và năm nay ươi được mùa nên nhiều người bất chấp để vào rừng chặt hạ cây ươi lấy hạt. Nếu không biết bảo vệ tốt cây ươi, nguy cơ vài năm nữa tại Quảng Nam, ươi sẽ cạn kiệt và khan hiếm…” - ông Tuấn nói.

Để khai thác hạt ươi, người dân bất chấp tất cả chặt bỏ cả cây ươi hàng chục năm tuổi. 

Theo quan sát của phóng viên, cây ươi khi ra trái rất dễ phát hiện, bông ươi đỏ cả một khu rừng, hạt ươi phơi khô nhỏ bằng ngón tay, có màu nâu đen, lớp vỏ nhăn nhún, đầu nhọn, đầu tròn, sau khi bóc tách hai đầu hạt rồi cho vào ngâm nước lạnh, khoảng chừng 5 đến 10 phút, hạt ươi nở bung ra bằng cái chén, rất to, cơm trong hạt mềm mịn, rất thơm và ngọt ngào, tựa giống như đông sương.

Sau khi bóc tách vỏ, nếu dùng ngay thì pha thêm đường là có thể dùng được. Theo người dân, hạt ươi ăn rất mát, giải nhiệt và còn có thể trị bệnh…

Nhưng theo quan sát của chúng tôi, tại tỉnh Quảng Nam chưa có cơ sở hay doanh nghiệp nào chế biến hạt ươi làm nước giải khát, mà chỉ có vài đơn vị thương lái thu mua tập trung rồi chuyển đi ra cánh phái Bắc bán lại cho đầu mối rồi xuất bán sang Trung Quốc.

Còn theo tài liệu trên mạng chúng tôi tìm hiểu cho rằng: “Hạt ươi gồm hai phần, phần nhân chiếm khoảng 35% và phần vỏ chiếm 65%. Trong nhân có chất béo (2,98%), tinh bột và sterculin, bassorin. Trong vỏ có khoảng 1% chất béo, 59% bassorin, chất nhầy và tanin. Phần đường trong hạt gồm chủ yếu là galactose, pentose và arabinose. Tính vị, tác dụng: Vị ngọt, nhạt, tính hàn; có tác dụng thanh phế nhiệt, lợi yếu hầu, thanh trường thông tiện.

Hạt ươi được coi là một loại thuốc bổ mát, thêm tân dịch có thể dùng nhiều hay dùng luôn, không hại. Thường ngày có thể dùng vài ba hạt cho vào cốc nước nóng ngâm một lúc cho hạt nở ra rồi thêm đường vào cho đủ ngọt uống giải khát và trừ các bệnh nhiệt, trị các chứng đau ruột và các bệnh về đường tiêu hoá…”

 Sau khi ngâm hai đến ba hạt ươi vào nước khoảng 5 đến 10 phút, nó nở bung ra đầy cả đĩa ăn rất ngon và mát giải nhiệt cho mùa nắng.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Hai, Giám đốc Sở y tế tỉnh Quảng Nam nhận định: “Lâu nay chưa nghe nói hạt ươi nằm trong danh mục của thuốc chữa bệnh. Hạt ươi là một sản phẩm nông nghiệp, thực phẩm chức năng. Nhưng theo quan sát thời gian gần đây, hạt ươi rất có giá trị và cây ươi cũng thế, vì cây ươi phát triển phải mất hàng chục năm, nên cần phải bảo vệ hợp lý, không vì mục đích thu hạt mà chặt bỏ cả cây ươi, rồi rừng mai sau sẽ cạn kiệt cây ươi…”

Hạt ươi có giá thành rất cao nếu người dân phải biết bảo vệ, quản lý tốt thì sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao. Còn bất chấp vì lợi nhuận trước mắt, nguy cơ thời gian tới rừng sẽ cạn kiệt ươi.