Mỹ và Liên Xô đã tránh để nổ ra thế chiến 3 như thế nào?

Không có một động thái gì bất thường xảy ra tại sân bay Sukhaya Rechka của lực lượng không quân Liên Xô tại thời điểm đó, bất chấp cuộc chiến tranh Triều Tiên vẫn đang xảy ra, chỉ cách nơi đây vài trăm km.

Máy bay Lockheed P-80 Shooting Star. Ảnh: National Interest.

Giống như Mỹ, Liên Xô cũng can dự vào cuộc chiến này nhưng chỉ giới hạn ở hoạt động cung cấp vũ khí và điều cố vấn quân sự tới Triều Tiên. Cuộc đấu tay đôi giữa các phi công Liên Xô lái chiến đấu cơ MiG-15 và phi công Mỹ điều khiển chiến đấu cơ F-86 trên bầu trời Triều Tiên vẫn chưa xảy ra. Có vẻ như các binh sỹ đóng quân tại Trung đoàn máy bay chiến đấu số 821 ở Sukhaya Rechka không có gì phải lo lắng. Tuy nhiên họ đã hoàn toàn sai lầm, chiến tranh có thể xảy ra bất ngờ.

Sau khi bay sâu hơn 100 km vào lãnh thổ Liên Xô, hai máy bay chiến đấu P-80 Shooting Star của Mỹ đã xuất hiện phía trên sân bay Sukhaya Rechka và tấn công căn cứ này. Cuộc tấn công đã khiến 6 máy bay chiến đấu của Liên Xô đang nằm trên mặt đất bị hư hỏng và một chiếc bị phá hủy hoàn toàn. May mắn là không có ai thương vong. Trớ trêu thay, những chiếc máy bay bị Mỹ tấn công là dòng máy bay chiến đấu Bell P-63 Kingcobra đã được Mỹ trao cho Liên Xô trong thời kỳ Chiến tranh thế giới thứ 2 như một phần của thỏa thuận cho vay-cho thuê (lend-lease).

Giới chức quản lý sân bay này hoàn toàn không có sự chuẩn bị và cũng không đưa ra bất cứ phản ứng nào. Các máy bay chiến đấu ở đây không được cung cấp nhiên liệu. Thậm chí ngay cả trong trường được tiếp nhiên liệu thì năng lực chiến đấu của Kingcobra cũng không thể sánh được với Shooting Star. Cuối cùng, tiếng chuông cảnh báo đã vang lên và thông tin về cuộc tấn công ngay lập tức đến tai giới lãnh đạo Moscow.

Phản ứng của Liên Xô

Lãnh đạo Liên Xô lúc bấy giờ vô cùng bối rối và không thể xác định được đó là lỗi của phi công hay là sự khởi đầu của cuộc chiến tranh thế giới thứ 3. Không quân Liên Xô đã cảnh giác cao độ. Không lâu sau đó, những máy bay chiến đấu MiG-15 được coi là hiện đại nhất thời bấy giờ được triển khai đến khu vực Viễn đông.

Máy bay MiG-15 của Liên Xô. Ảnh: Military Machine.

Ông Nikolay Zabelin, một cựu phi công từng phục vụ trong Trung đoàn máy bay chiến đấu số 821 kể lại: “Sau cuộc tấn công, trung đoàn của chúng tôi được đặt trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu – lần đầu tiên kể từ khi kết thúc cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ 2. Chúng tôi ngồi trực chờ trên máy bay hoặc ở gần đó từ sáng sớm cho đến đêm. Có cảm giác chiến tranh đang đến gần …” Một ngày sau vụ tấn công, Liên Xô đã trình Liên Hợp Quốc đơn khiếu nại Mỹ về cuộc tấn công vào sân bay Sukhaya Rechka.

Sai lầm của Mỹ

Thực ra, lực lượng không quân Mỹ không có kế hoạch tấn công vào lãnh thổ Liên Xô. Mục tiêu của họ là sân bay của Triều Tiên ở gần Chongjin. Do lỗi điều hướng, hai chiếc máy bay trên của Mỹ đã đi lạc vào không phận Liên Xô. Họ đã tình cờ phát hiện ra sân bay Sukhaya Rechka và coi đó là mục tiêu. Sở dĩ có chuyện như vậy là bởi những ngôi sao lớn xuất hiện trên thân máy bay đỗ tại sân bay này đã khiến người Mỹ tin rằng đây là phù hiệu của Không quân Triều Tiên.

Tuy nhiên điều đầu tiên khiến họ ngạc nhiên là máy bay của đối phương lại không bốc cháy. Điều này có nghĩa là chúng không có nhiên liệu và không sẵn sàng chiến đấu. Trong thời điểm này nếu là máy bay tại sân bay quân sự của Triều Tiên thì chúng sẽ luôn được tiếp nhiên liệu. Trên đường trở về, các phi công phát hiện ra một hòn đảo mà họ có lẽ không mong muốn nhìn thấy. Trong bài viết đăng tải trên tờ Bưu điện Washington với tiêu đề “Ký ức của tôi về cuộc chiến chớp nhoáng với Nga”, ông Alton Quanbeck, một trong số các phi công cho biết: “Ồ, tôi nghĩ không có hòn đảo nào ở gần Chongjin”.

Sau khi trở về và tiến hành phân tích các dữ liệu tại căn cứ không quân, những hoài nghi của họ đã được làm rõ: Máy bay Mỹ đã tấn công một sân bay của Liên Xô. Tướng Earle E. Partridge, tư lệnh Không quân Mỹ ở Viễn Đông thời bấy giờ nói với hai phi công nêu trên rằng: “Các cậu hoặc là sẽ nhận Huân Chương Thập Tự hoặc là sẽ ra tòa án binh”.

Lời xin lỗi của Mỹ

Phát biểu tại Liên Hợp Quốc ngày 20/10/1950, Tổng thống Mỹ Harry Truman đã thừa nhận sai lầm và giải thích rằng cuộc tấn công vào lãnh thổ Liên Xô là một sự nhầm lẫn do “lỗi điều hướng và sự tính toán sai lệch” của phi công.  Hai phi công Alton Quanbeck và Allen Diefendorf, lẽ ra phải đối mặt với việc bị xét xử tại tòa án quân sự, nhưng chỉ nhận hình phạt nhẹ. Họ được chỉ định tới phục vụ tại các căn cứ của Mỹ ở Nhật Bản và Philippines. Phía Liên Xô chấp nhận lời bào chữa, nhưng không hoàn toàn tin tưởng Mỹ, và coi cuộc tấn công là một sự khiêu khích.

“Người Mỹ biết rất rõ nơi họ đang bay. Họ đã bay cách biên giới của chúng tôi với Triều Tiên 100km. Họ hiểu điều đó rất rõ. Câu chuyện về những phi công trẻ lạc đường là điều được dàn dựng”, ông Nikolay Zabelin nói.