Ngành công nghiệp vũ khí bùng nổ trong bối cảnh chiến sự Ukraine

Các đồng minh phương Tây đã cung cấp vũ khí và thiết bị quân sự cho Kiev kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt ngày 24/2.

Theo báo cáo của Viện Kiel, Mỹ và Anh cam kết viện trợ quân sự trực tiếp nhất cho Ukraine trong khoảng thời gian từ ngày 24/1 đến ngày 3/10, trong khi Ba Lan ở vị trí thứ ba và Cộng hòa Séc thứ chín.

Vẫn cảnh giác với Nga, một số quốc gia thuộc Hiệp ước Warsaw trước đây coi việc giúp đỡ Ukraine là vấn đề an ninh khu vực.

Bên cạnh đó, gần một chục quan chức chính phủ và công ty cũng như các nhà phân tích đã nói chuyện với Reuters cho biết cuộc xung đột mang đến những cơ hội mới cho ngành công nghiệp vũ khí của khu vực.

"Tính đến thực tế của cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine và thái độ rõ ràng của nhiều quốc gia nhằm tăng chi tiêu quốc phòng, chúng tôi có cơ hội thực sự để thâm nhập thị trường mới và tăng doanh thu xuất khẩu trong những năm tới", Giám đốc điều hành tập đoàn quốc phòng PGZ của Ba Lan, ông Sebastian Chwalek cho biết.

PGZ thuộc sở hữu nhà nước và kiểm soát hơn 50 công ty sản xuất vũ khí đạn dược - từ xe vận chuyển bọc thép đến hệ thống máy bay không người lái - đồng thời nắm giữ cổ phần trong hàng chục công ty khác.

Ông Chwalek nói với Reuters rằng họ hiện có kế hoạch đầu tư tới 8 tỷ zloty (1,8 tỷ USD) trong thập kỷ tới, cao hơn gấp đôi so với mục tiêu trước khi xung đột diễn ra. 

Các nhà sản xuất khác cũng đang tăng năng lực sản xuất và chạy đua để thuê công nhân, theo các công ty và quan chức chính phủ từ Ba Lan, Slovakia và Cộng hòa Séc.

Ngay sau cuộc tấn công của Nga, một số quân đội và nhà sản xuất ở Đông Âu đã bắt đầu cung cấp kho vũ khí và đạn dược thời Liên Xô cho Ukraine. Khi những kho dự trữ đó cạn kiệt, các nhà sản xuất vũ khí đã tăng cường sản xuất cả thiết bị cũ và thiết bị hiện đại để duy trì nguồn cung. Dòng vũ khí đã giúp Ukraine đẩy lùi lực lượng Nga và giành lại nhiều vùng lãnh thổ.

Ông Chwalek lưu ý PGZ hiện sẽ sản xuất 1.000 hệ thống phòng không Piorun manpad di động vào năm 2023, so với 600 vào năm 2022 và 300 đến 350 trong những năm trước.

Công ty cũng đã cung cấp hệ thống pháo và súng cối, lựu pháo, áo chống đạn, vũ khí nhỏ và đạn dược cho Ukraine, từ đó khả năng vượt qua mục tiêu doanh thu trước chiến tranh vào năm 2022 là 6,74 tỷ zloty.

Các công ty và quan chức đã nói chuyện với Reuters từ chối cung cấp chi tiết cụ thể về nguồn cung cấp quân sự cho Ukraine, và một số không muốn được xác định danh tính, với lý do nhạy cảm về an ninh và thương mại.

Lịch sử ngành công nghiệp vũ khí khu vực

Ngành công nghiệp vũ khí của Đông Âu có từ thế kỷ 19, khi Emil Skoda người Séc bắt đầu sản xuất vũ khí cho Đế quốc Áo-Hung.

Các nhà máy khổng lồ ở Tiệp Khắc, nhà sản xuất vũ khí lớn thứ hai của Hiệp ước Warsaw, Ba Lan và các nơi khác trong khu vực đã giúp người dân có việc làm, sản xuất vũ khí cho các cuộc xung đột Chiến tranh Lạnh mà Moscow châm ngòi trên khắp thế giới.

"Cộng hòa Séc là một trong những cường quốc xuất khẩu vũ khí và chúng tôi có nhân sự, cơ sở vật chất cũng như dây chuyền sản xuất cần thiết để tăng công suất", Đại sứ NATO Jakub Landovsky nói với Reuters. "Đây là cơ hội tuyệt vời cho Séc. Điều này có thể cho các quốc gia khác thấy rằng chúng tôi có thể là một đối tác đáng tin cậy trong ngành công nghiệp vũ khí".

Siemon Wezeman, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm, nói: "Sự tan rã của Liên Xô năm 1991 và sự mở rộng của NATO vào khu vực đã thúc đẩy các công ty hiện đại hóa, tuy nhiên họ vẫn có thể nhanh chóng sản xuất đạn dược phù hợp với hệ thống của Liên Xô".

Các quan chức lưu ý thêm rằng Ukraine đã mua vũ khí và thiết bị thông qua quyên góp từ các chính phủ và hợp đồng thương mại trực tiếp giữa Kiev với các nhà sản xuất.

Không chỉ là vấn đề kinh doanh

Christoph Trebesch, giáo sư tại Viện Kiel, tuyên bố: "Các nước Đông Âu hỗ trợ Ukraine một cách đáng kể. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để họ xây dựng ngành công nghiệp sản xuất quân sự của mình".

Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Séc Tomas Kopecny nói với Reuters rằng Ukraine đã nhận được gần 2,1 tỷ USD vũ khí và thiết bị từ các công ty của Séc, khoảng 95% trong số đó là giao hàng thương mại. Theo ông, xuất khẩu vũ khí của Séc năm nay sẽ cao nhất kể từ năm 1989.

"Đối với ngành công nghiệp quốc phòng Séc, cuộc xung đột ở Ukraine và những hỗ trợ mà nó mang lại rõ ràng là một sự thúc đẩy mà chúng tôi chưa từng thấy trong 30 năm qua", ông Kopecny nói.

David Hac, giám đốc điều hành của Tập đoàn STV của Séc, đã vạch ra cho Reuters kế hoạch bổ sung dây chuyền sản xuất đạn cỡ nhỏ mới và cho biết họ đang xem xét mở rộng năng lực cỡ nòng lớn. Ông nói, trong một thị trường lao động khan hiếm, công ty đang cố gắng lôi kéo công nhân từ ngành công nghiệp ô tô.

Doanh số bán hàng quốc phòng đã giúp Tập đoàn sở hữu các công ty bao gồm Quân đội Excalibur, Xe tải Tatra và Phòng thủ Tatra, tăng gần gấp đôi doanh thu nửa đầu năm so với một năm trước đó, lên gần 600 triệu USD.

Người phát ngôn Andrej Cirtek nói với Reuters rằng công ty đang tăng cường sản xuất cả đạn cỡ nòng 155mm NATO và 152mm phương Đông, đồng thời tân trang lại các phương tiện chiến đấu bộ binh và xe tăng T-72 thời Liên Xô.

Ông nhấn mạnh việc cung cấp vũ khí cho Ukraine không chỉ là một hoạt động kinh doanh.

Ông Cirtek nói: "Sau khi chiến dịch của Nga bắt đầu, việc giao hàng của chúng tôi cho quân đội Ukraine đã tăng lên gấp bội. Phần lớn người dân Séc vẫn nhớ thời kỳ Nga đến đất nước chúng tôi trước năm 1990 và chúng tôi không muốn quân đội Nga tới gần biên giới của chúng tôi hơn nữa".