Người Nùng

Nằm ẩn sâu nơi biên giới tỉnh Lạng Sơn là làng đá Thạch Khuyên thuộc xã Xuất Lễ, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn. Làng đá Thạch Khuyên không những là một pháo đài chống phỉ ở vùng biên ải hàng trăm năm qua, mà còn là ngôi làng vô cùng độc đáo, ẩn chứa nhiều điều bí ẩn.

Hàng năm, vào cuối tháng 8 đến giữa tháng 9 âm lịch, khi những sóng lúa trên các thửa ruộng bậc thang vào độ chín vàng, đồng bào dân tộc Nùng huyện Hoàng Su Phì (Hà Giang) lại nô nức chuẩn bị đón Tết “kin khẩu mấu” (Lễ mừng lúa mới). Đây là nghi lễ nông nghiệp quan trọng của người Nùng, vừa chứa đựng ý nghĩa tâm linh sâu sắc lại mang đậm nét đẹp văn hóa của người dân nơi đây.

Cái tên “bánh ngải” gợi cho người nghe chút gì đó là lạ, kiểu bí hiểm khiến nhiều người nghĩ ngay tới dân tộc ở các tỉnh miền núi. Tuy nhiên bánh ngải ở đây là món bánh đặc sản thể hiện nét văn hóa của người dân Tày, Nùng nơi mảnh đất biên giới xứ Lạng.

Cuối thu, đầu hạ tại những thửa ruộng của người Nùng ở Văn Quan (Lạng Sơn) đâu đâu cũng róc rách tiếng nước đổ và xa xa các bậc ruộng, nương ngô sáng bừng sắc xanh của chồi cây, của ngô non và mạ mới cấy. Con đường vào bản người Nùng uốn lượn quanh co nhưng dịu mùi nếp mới, thứ nếp ấy nấu xôi là tuyệt nhất. Theo phong tục ngày Tết Thanh minh(3.3 âm lịch) hàng năm người Nùng dùng loại gạo nếp mới đó để đồ xôi ngũ sắc cúng tổ tiên.

Từng tốp nam nữ người dân tộc Nùng Phàn Slình hỏi thăm, chúc tụng nhau qua câu sli, câu lượn tại lễ hội xuân Hòa Cư, huyện Cao Lộc (Lạng Sơn) chiều mùng 8 Tết khiến nhiều người tò mò, thích thú. Tiếng hát sli, hát lượn bay bổng vang cả núi rừng, cùng với màu của sắc áo, khăn choàng... tạo nên một không gian đầy màu sắc.

Ngay sáng sớm mùng 1 Tết, người Nùng ở Văn Quan, Lạng Sơn đã chọn con gà trống thiến to nhất để đi lễ thổ công ngày đầu năm. Đây là một trong những phong tục độc đáo ngay ngày đầu năm mới của người Nùng xứ Lạng.

Khi tiết trời sang thu, bà con các dân tộc Tày, Nùng ở xứ Lạng lại lên rừng hái trám. Mùa này vào các bản làng của đồng bào sẽ có dịp được thưởng thức món xôi trám, tiếng dân tộc gọi là “khẩu nua mác bây” thơm ngon, béo ngậy.

Nghề dệt vải thêu tay ở Co Cam, xã Hòa Cư, huyện Lộc Bình (Lạng Sơn) đã từng là niềm tự hào của cả làng khi có các Dự án của nước ngoài về với bản nghèo. Tuy nhiên, hiện làng nghề dệt vải này đang dần bị mai một bởi những sản phẩm thêu dệt truyền thống giờ chỉ còn lại trong hồi ức của các già làng, hoặc may mắn một vài người biết và giữ nghề.

Bánh chưng và bánh tro là hai loại bánh không thể thiếu trên bàn thờ của người Nùng ở Song Giang, huyện Văn Quan (Lạng Sơn) trong ngày Tết Đoan Ngọ (5.5 âm lịch) hàng năm.