Những nông dân xây dựng bản sắc du lịch cộng đồng ở Thanh Hóa

Bản nghèo 'lột xác' nhờ du lịch

Cách TP Thanh Hóa khoảng 60 km về phía Tây, bản Mạ (thị trấn Thường Xuân) gần đây nổi lên như một 'làn gió mới' với phương thức du lịch độc đáo, góp phần thay đổi bộ mặt kinh tế vùng sơn cước xứ Thanh.

Theo người dân địa phương, trước kia, bản Mạ nằm biệt lập bên dòng sông Chu, người dân sống chủ yếu bằng việc cuốc nương, làm rẫy. Để giao thương với bên ngoài, mọi người phải dùng bè mảng, thuyền để vượt sông. Do địa hình rất đặc thù nên người dân ở đây sống theo lối tự cung, tự cấp với vô vàn sự thiếu thốn.

Năm 2016, cây cầu treo bắc qua sông Chu được hoàn thành và đưa vào sử dụng. Điều này đã tạo ra một bước "đột phá", đưa cuộc sống của người dân nơi đây sang trang mới. Là một trong những hộ dân đầu tiên làm du lịch ở bản Mạ, chị Hà Thị Tuyến cho biết: Trong 2 năm qua, bản được nhiều người biết đến, du khách về ngày một đông, có thời điểm gia đình chị đón 400 lượt khách/ngày, các phòng lưu trú kín đơn đặt.

"Chúng tôi cũng rất vui mừng vì bản làng ngày một đổi thay. Vừa qua, gia đình vừa vay thêm 200 triệu đồng để đầu tư mở rộng hệ thống homestay và các phòng ở để phục vụ du khách", chị Tuyến nói. Theo chị Tuyến, khi đến bản Mạ, du khách sẽ được hòa mình vào cuộc sống của đồng bào Thái, tham quan và tìm hiểu phong tục tập quán qua nếp nhà sàn cổ, tự trải nghiệm dệt vải, xe tơ, trồng lúa, ngắm ruộng bậc thang...

Ông Hoàng Sỹ Hùng - Chủ tịch UBND thị trấn Thường Xuân cho biết: Bản Mạ có 55 hộ dân với 238 nhân khẩu, trong đó, 100% là đồng bào dân tộc Thái. Từ một bản nghèo đơn sơ, bản Mạ bây giờ trở thành bản du lịch cộng đồng thu hút khách du lịch ghé thăm. Theo ông Hùng, hiện bản Mạ có 11 hộ đang kinh doanh các dịch vụ du lịch, đóng góp lớn vào kinh tế địa phương, giúp thu nhập bình quân đầu người toàn bản đạt mức 2 triệu đồng/người/tháng.

"Bản Mạ là điểm du lịch cộng đồng đầu tiên, cũng là điểm du lịch có tiềm năng và thế mạnh nên được lãnh đạo huyện rất quan tâm, xác định phải tập trung đầu tư để biến nơi này thành điểm du lịch nổi tiếng ở trong và ngoài tỉnh", ông Hùng cho biết.

Thu hút đông khách quốc tế

Nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế vốn có, ngay từ khi thành lập Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, nhiều giải pháp bảo vệ rừng gắn với phát triển đời sống, nâng cao thu nhập cho người dân được đề ra, trong đó có việc quy hoạch, phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng.

Chị Lương Thị Hạnh, một người dân tộc Thái trú tại bản Đôn (xã Thành Lâm) cho biết: Trước đây, người dân chỉ biết sống bằng nghề trồng lúa, nuôi gà. Mỗi khi đến mùa, cả nhà phải dốc sức làm việc nhưng thu nhập vẫn không đủ để trang trải cuộc sống. Tuy nhiên, từ khi du lịch phát triển, người dân đã mở homestay và bắt đầu đón khách đến trải nghiệm cuộc sống thường nhật của người dân tộc Thái. Từ đó, du khách được tham gia vào các hoạt động như nấu ăn, dệt vải, tham gia các lễ hội truyền thống của bản làng.

"Khi đến đây, tôi thấy du khách rất thích thú vì được trải nghiệm các hoạt động thường ngày của đông bào Thái. Không chỉ khách trong nước tò mò, mà nhiều du khách quốc tế cũng vậy. Với nguồn thu nhập ổn định từ việc cho thuê phòng, gia đình tôi có thu nhập tốt, khấm khá hơn trước rất nhiều", chị Hạnh chia sẻ.

Vào tháng 4 và tháng 9, Pù Luông nổi bật giữa núi rừng Bá Thước với những thửa ruộng bậc thang trùng điệp bắt mắt. Thời điểm này, cũng là lúc có đông khách quốc tế nhất đến nơi nơi đây. Anh Auguste Malpel, du khách Pháp cho biết: Anh rất ấn tượng với khung cảnh hùng vĩ và lãng mạn tại địa phương. "Người dân bản địa đã tạo dựng nên kiệt tác thiên nhiên mà đất nước chúng tôi không có được, nó thật hoang sơ nhưng cũng thật gần gũi và giàu bản sắc văn hóa. Cách mà người Việt Nam tạo ra cảnh đẹp ruộng bậc thang thật tuyệt vời", anh Auguste Malpel chia sẻ.

Năm 2023, Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông đón tới hơn 130.000 lượt khách, trong đó, riêng khách quốc tế đạt 18.000 lượt, trở thành điểm đến hút khách quốc tế nhất tại Thanh Hóa. Ban đầu, lượng khách này đến từ các nước như Anh, Pháp, Mỹ..., tới nay thì đã có thêm nhiều khách đến từ các nước châu Âu khác.

Ông Lò Văn Thắng, Phó Chủ tịch UBND huyện Bá Thước cho biết: Du lịch cộng đồng tại Pù Luông không chỉ dừng lại ở việc khai thác tài nguyên thiên nhiên và văn hóa để phục vụ du khách, mà còn mở ra cơ hội quan trọng để gìn giữ và phát huy những giá trị quý báu của vùng đất này. Đây là một mô hình du lịch bền vững, nơi người dân bản địa đóng vai trò trung tâm, không chỉ tham gia vào việc phát triển mà còn hưởng lợi từ chính những nỗ lực bảo vệ và bảo tồn.

"Xác định phát triển du lịch cộng đồng sẽ tạo ra nguồn sinh kế bền vững cho người dân nên UBND huyện luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi để thu hút, kêu gọi các nhà đầu tư, cũng như khuyến khích các hộ ở bản Đôn đầu tư cho các mô hình phát triển du lịch cộng đồng gắn với việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Đến nay, một số kết quả đạt được là rất khả quan, và chúng tôi sẽ cố gắng phấn đấu làm tốt hơn nữa trong thời gian tới", ông Thắng khẳng định.