Bình luận
0
Nguyễn Đức Huy xuất thân trong một gia đình bần nông ở xã Ngu Xá, huyện Thạch Hà, nay là xã Thạch Hội, TP Hà Tĩnh. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ trí thông minh, ham học hơn người. Thấy con hay chữ nên cha mẹ đã đem gửi đến học tại nhà một thầy đồ ở huyện Can Lộc.
Người mẹ thương con, khăn gói đi theo, làm thuê làm mướn nuôi con ăn học. Hằng ngày, ngoài giờ học, ông thường cùng mẹ lên rừng đốn củi, đốt than, lấy củ nu về bán cho phường nhuộm, đêm về tranh thủ ôn bài, không có đèn dầu thì bắt đom đóm làm ánh sáng. Năm 22 tuổi, Nguyễn Đức Huy thi đỗ tú tài, kể từ đó dân làng thường gọi ông là ông Tú Nu.
Sau khi đỗ tú tài, Nguyễn Đức Huy về lại quê làng Ngu Xá, vừa làm vừa học. Trong quá trình dùi mài kinh sử, ông được bạn bè giúp đỡ, tìm cho công việc làm thêm tại nhà ông Nguyễn Tiến Thộ, một gia đình giàu có ở huyện Kỳ Anh lúc bấy giờ. Mến tài học và đức độ của chàng trai nghèo, ông Thộ đã gả con gái thứ là bà Nguyễn Thị Vân cho ông.
Khoa thi Hương năm Tân Mão (1891), ông đỗ cử nhân. Khoa thi này, tại trường thi Nghệ An có tổng cộng 20 người thi đỗ, trong đó Hà Tĩnh có 3 người là Trần Vinh (Hương Sơn), Phạm Văn Lãng (Đức Thọ) và Nguyễn Đức Huy. Đến kỳ thi Hội năm Ất Mùi (1895), ông tiếp tục thi đỗ, được vào thi Đình, ông đỗ Đệ Tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân.
Sau khi thi đỗ tiến sĩ, ông được cử giữ chức Tri phủ Triệu Phong (tỉnh Quảng Trị), hàm Tòng tứ phẩm. Trong thời gian làm quan tại đây, ông đã tỏ rõ là một vị quan có tài năng, được triều đình ghi nhận.
Sách Đại Nam thực lục Chính biên Đệ lục kỷ phụ biên ghi chép: năm 1898, ở Quảng Bình “gạo đắt, cái ăn khó khăn, nhân dân nhiều người họp bọn làm cướp”. Triều đình cử Văn Minh điện đại học sĩ Nguyễn Thân tới trù hoạch cứu giúp. Cùng với sự giúp sức của quan lại địa phương, trong đó có Tri phủ Triệu Phong Nguyễn Đức Huy, tình hình được cải thiện, “đến cuối tháng ấy tình hình hơi yên, chuẩn cho quan tỉnh bàn bạc chẩn cấp”. Sau sự việc này, Nguyễn Đức Huy đã được khen ngợi: “Lại làm rõ việc thưởng phạt các phủ huyện (Tri phủ Triệu Phong Nguyễn Đức Huy khuyến quyên đắc lực xin thưởng hai cấp trác dị (1), Tri huyện Vĩnh Linh Trần Đức Tuy làm việc tầm thường xin triệt hồi...” (2).
Trong thời gian làm quan, Nguyễn Đức Huy đã nhìn thấu nỗi khổ người dân bị áp bức, lao dịch, sưu cao, thuế nặng. Ông thương cảm và đứng về phía Nhân dân, nhiều lần ngầm chống lại lệnh trên để bảo vệ dân nên trở thành cái gai trong mắt quan Pháp.
Năm Thành Thái 13 (1901), ở huyện Dương Hợp, tỉnh Quảng Trị có người bị tội, Nguyễn Đức Huy tra xét kết án, giảm tội chết cho phạm nhân. Tuy nhiên, phạm nhân này lại chết trên đường đi đày. Ông bị tố giác lên trên, vua giao Cơ Mật viện và Đô sát viện phúc tra, rồi đem kết quả tra được cho Tòa Khâm sứ kết án. Ông phải chịu phạt 100 trượng và đày 3.000 dặm, sau được phóng thích.
Trên Văn bia tại Văn miếu Huế (trước đây những người bị tội sẽ bị đục tên trên Văn bia) và gia phả dòng họ Nguyễn Đức ở xã Thạch Hội đều ghi rõ Nguyễn Đức Huy chỉ vì liên đới trách nhiệm (để phạm nhân bị chết) nên Tri phủ bị tội. Tư liệu của dòng họ cho biết thêm: Cụ Nguyễn Đức Huy vì thương dân, chống Pháp nên khi có phạm nhân bị chết trong nhà lao của phủ, chính quyền thực dân đã tìm cách đổ tội cho ông.
Sau khi được ân chuẩn phóng thích, Nguyễn Đức Huy trở về sinh sống tại quê vợ ở xã Tuần Tượng, nay là xã Kỳ Phong, huyện Kỳ Anh. Ông “đã sống một cuộc đời thanh bạch, giáo dục con cái nên người. Trước khi mất, ông có dặn con cháu: mộ ông phải “ngụy táng” vì sợ bị thực dân Pháp trả thù” (3).
Ông Nguyễn Đức Huy có một người con trai tên Nguyễn Đức Mỹ, là thành viên tham gia cuộc họp ngày 4-5/6/1930 thành lập Đảng bộ huyện Kỳ Anh, là một trong 7 Ủy viên Ban Chấp hành đầu tiên của Đảng bộ huyện Kỳ Anh. Nguyễn Đức Mỹ sau này bị bắt giam và hy sinh trong Nhà lao Vinh vào cuối năm 1930, được truy tặng liệt sỹ, được khắc bia và cùng phối thờ tại đền Phương Giai. Bà Nguyễn Thị Nhoan (vợ kế ông Nguyễn Đức Huy) được truy tặng Mẹ Việt Nam anh hùng năm 2015.
Ngoài ra, ông Nguyễn Đức Huy còn có một người con trai là Nguyễn Đức Trạch, còn gọi là cậu Cả Trạch - một nghệ nhân dân ca ví, giặm, ca trù nổi tiếng trước đây, là bạn hát tương đắc với O Nhẫn ở xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh. Nguyễn Đức Trạch có tên trong Địa chí huyện Kỳ Anh.
Ghi nhận những công lao đóng góp của Tiến sĩ Nguyễn Đức Huy, ngày 15/4/2024, UBND tỉnh Hà Tĩnh có Quyết định số 1985/QĐ-UBND xếp hạng Nhà thờ Nguyễn Đức Huy là di tích lịch sử cấp tỉnh.
Có thể nói rằng, với Tiến sĩ Nguyễn Đức Huy, dù cuộc đời có nhiều thăng trầm, biến cố nhưng ở ông vẫn toát lên nhân cách cao đẹp của một nhà nho, học hành tài giỏi, luôn đứng về phía Nhân dân, là tấm gương sáng để hậu thế noi theo.
-------------------------
(1) Trác dị: Trác (cao xa), dị (khác thường): Cao xa khác thường.
(2) Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam thực lục chính biên Đệ lục kỷ phụ biên, Nxb Văn hóa - Văn nghệ, 2012, tr 318.
(3) Văn miếu, Văn thánh Hà Tĩnh, Nxb Đại học Vinh, 2004, tr.12.
Chứng chỉ tiền gửi này được áp dụng với số tiền chỉ từ 10 triệu đồng. Chương trình dự kiến kéo dài tới 31/3/2026.
Chia sẻ
Bất động sản thương mại tọa lạc trong các đại đô thị quy hoạch bài bản đang trở thành “điểm ngắm” của giới đầu tư, khi vừa đảm bảo dòng tiền khai thác ổn định, vừa sở hữu dư địa tăng giá bền vững. Tại phía Tây Hà Nội, Boutique Collection - dòng sản phẩm giới hạn nằm trong lòng hai khu đô thị Vinhomes, được xem là hình mẫu cho xu hướng này.
Chia sẻ
Làn đường xe đạp dài gần 6km trên trục Mai Chí Thọ đang hoàn tất những công đoạn cuối cùng, dự kiến đưa vào khai thác đầu năm 2026.
Chia sẻ
Ngày 23/12, Báo Nông thôn Ngày nay/Điện tử Dân Việt phối hợp cùng Công ty DVL Ventures – Hà Vy đã mang Tết sớm đến với đồng bào bằng chương trình “Chợ yêu thương vùng cao Mường É”. Không chỉ là những món quà vật chất, đây là tấm lòng của những người làm báo và các nhà hảo tâm dành cho vùng đất còn nhiều gian khó này.
Chia sẻ
UBND TP.HCM yêu cầu kiên quyết thay thế cán bộ, công chức, viên chức yếu kém, trì trệ, gây nhũng nhiễu; đồng thời xử lý nghiêm các hành vi tiêu cực trong quản lý đầu tư công nhằm hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% vốn năm 2025.
Chia sẻ
Thành ủy Hà Nội vừa điều động, phân công, chỉ định một loạt các lãnh đạo chủ chốt sở, ngành, phường xã và Chánh Văn phòng UBND TP.
Chia sẻ
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ tại SEA Games, Nguyễn Thị Oanh khẳng định thành công không đến từ may mắn. Với cô, mỗi tấm huy chương là kết quả của tình yêu bền bỉ dành cho điền kinh, được nuôi dưỡng qua từng bước chạy và từng buổi tập miệt mài.
Chia sẻ
Loại cá này có chứa chất béo, chất đạm, axit béo omega, vitamin A rất tốt cho sự phát triển của trẻ nhỏ, hỗ trợ điều trị tim mạch ở người trưởng thành.
Chia sẻ
Giữa nhịp sống hiện đại, khi các trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện lợi mọc lên ngày càng nhiều thì đâu đó vẫn có không ít người tìm về chợ phiên - nơi lưu giữ những nét đẹp mộc mạc, đậm hồn quê. Ở xã Trung Nghĩa trước đây (nay là phường Phố Hiến, tỉnh Hưng Yên), người dân vẫn truyền nhau câu ca thân thuộc: “Chợ Đầu một tháng sáu phiên - Ai ơi nên nhớ chớ quên chợ Đầu”.
Chia sẻ
Chính phủ Anh đã đề ra kế hoạch cấm luộc tôm hùm và cua sống theo chiến lược phúc lợi động vật mới nhất của mình.
Chia sẻ
Năm 1995, khi tham gia tổ biên soạn cuốn sách “Sắt son với non xanh, nước biếc”, gồm những câu chuyện, kỷ niệm sâu sắc của các cựu chiến binh Bộ đội Biên phòng sinh sống tại TP Hồ Chí Minh, tôi có dịp gặp đồng chí Đinh Bá Chí, nguyên cán bộ Cục Chính trị, Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng, nghỉ hưu năm 1987.
Chia sẻ
TP.HCM yêu cầu các địa phương phải hoàn thành việc lập hồ sơ quản lý các vị trí lối đi tự mở nguy hiểm ngay trong tháng 12 để đảm bảo an toàn chạy tàu.
Chia sẻ
Yêu thích đặc biệt vẻ đẹp của loài hoa lan, anh Trần Văn Tuấn, sinh năm 1984, khóm Thanh Niên, thị trấn Phú Hòa, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang (thời điểm trước sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, bỏ cấp huyện, sáp nhập tỉnh/thành phố) trở thành nghệ nhân và làm giàu từ loài hoa đẹp này.
Chia sẻ
Lãnh đạo Quốc hội và các Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đề nghị có giải pháp khắc phục tình trạng tình trạng ô nhiễm môi trường, ngập lụt, giá cả tăng cao gây ảnh hưởng đến đời sống nhân dân.
Chia sẻ
Hàng tấn rác thải, xà bần chất cao 4-5m tràn từ kênh lên lan can cầu Ông Bé, bốc mùi hôi thối khiến người dân xã Bình Hưng khốn khổ.
Chia sẻ
Nam sinh Nguyễn Văn H., sinh viên năm thứ hai Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, rời nhà đi học từ sáng 15/12 nhưng không trở về. Thi thể của H. vừa được phát hiện tại bãi bồi sông Hồng.
Chia sẻ
HLV Kim Sang-sik và ban huấn luyện U22 Việt Nam được đề xuất bằng khen Thủ tướng sau HCV SEA Games 33, khép lại năm 2025 đại thành công của bóng đá Việt Nam.
Chia sẻ
Sở Xây dựng TP.HCM vừa ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết cách xác định khoảng cách từ nhà ở đến nơi làm việc làm căn cứ xét điều kiện hưởng chính sách hỗ trợ mua, thuê mua nhà ở xã hội.
Chia sẻ
Thay vì đốt bỏ rơm sau khi thu hoạch lúa như thói quen trước đây, vài năm gần đây, nông dân Đồng Tháp có thêm một khoản thu nhập từ việc bán rơm, trồng nấm rơm, sản xuất phân hữu cơ từ rơm…
Chia sẻ
Chiếc vương miện vàng hình phượng hoàng - món quà cưới do người chồng là nghệ sĩ tự tay thiết kế và chế tác tặng vợ - đã bị hư hại nghiêm trọng sau khi tủ trưng bày bất ngờ đổ sập tại một triển lãm ở Bắc Kinh, Trung Quốc.
Chia sẻ
Công an TP.HCM bước đầu đã làm rõ một số phi vụ đòi nợ theo kiểu “xã hội đen” mà Được “Đất Bắc” cùng đàn em thực hiện, ngoài ra cảnh sát đang tiếp tục điều tra, làm rõ các phi vụ khác.
Chia sẻ
Với tổng mức đầu tư hơn 120.400 tỷ đồng, dự án Vành đai 4 không chỉ là công trình giao thông trọng điểm mà còn là "mạch máu" chiến lược, dự kiến sẽ khởi công đồng loạt vào giữa năm 2026.
Chia sẻ
Chỉ ít tháng sau khi được đầu tư hơn 290 tỷ đồng cải tạo cảnh quan, đường đi bộ ven hồ Đống Đa (Hà Nội) xuất hiện nhiều điểm bị đục, gạch lát hư hỏng, tiềm ẩn nguy hiểm và làm dấy lên lo ngại về chất lượng thi công, quản lý không gian công cộng.
Chia sẻ
Công an tỉnh Đắk Lắk vừa triệt phá đường dây ma túy xuyên quốc gia, bắt giữ nhiều đối tượng, thu giữ lượng lớn ma túy cùng súng, đạn.
Chia sẻ
UBND tỉnh Hưng Yên vừa yêu cầu tăng cường công tác phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ trên địa bàn tỉnh sau nhiều vụ cháy gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về người, tài sản trên địa bàn tỉnh và trên cả nước.
Chia sẻ
Tỉnh Khánh Hòa đã cho phép người và phương tiện có trọng tải dưới 5 tấn, cùng ôtô chở người từ 16 chỗ trở xuống, được lưu thông trở lại qua đèo Khánh Lê.
Chia sẻ
Việc khởi công SVĐ Trống Đồng đánh dấu bước chuyển lớn của thể thao Việt Nam. Đặt cạnh SVĐ Quốc gia Mỹ Đình cho thấy sự khác biệt về quy mô, vốn đầu tư và công nghệ cho thấy tham vọng hoàn toàn mới của thể thao Việt Nam.
Chia sẻ
Đang đi thi hành án và không kháng cáo trong vụ Thuận An nhưng ông Phạm Thái Hà, cựu Trợ lý nguyên Chủ tịch Quốc hội, được tòa phúc thẩm giảm cho 9 tháng tù, xuống còn 4 năm 9 tháng. Ngược lại, vị này bị tòa phạt bổ sung 100 triệu đồng.
Chia sẻ
Bệnh nhi bị mắc cúm A với hàng loạt biến chứng nặng hiếm gặp như: nhiễm khuẩn huyết, cơn bão cytokine, viêm cơ tim cấp, tiêu cơ vân cấp, tổn thương đa cơ quan.
Chia sẻ
Dự án hỗ trợ việc làm cho người khuyết tật được kỳ vọng sẽ tiếp tục nhân rộng trong thời gian tới, góp phần giảm bất bình đẳng xã hội và xây dựng một cộng đồng hòa nhập, nơi không ai bị bỏ lại phía sau.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nguyễn Tùng Lĩnh (Theo Báo Hà Tĩnh)
