Bình luận
0
Nguyễn Đức Huy xuất thân trong một gia đình bần nông ở xã Ngu Xá, huyện Thạch Hà, nay là xã Thạch Hội, TP Hà Tĩnh. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ trí thông minh, ham học hơn người. Thấy con hay chữ nên cha mẹ đã đem gửi đến học tại nhà một thầy đồ ở huyện Can Lộc.
Người mẹ thương con, khăn gói đi theo, làm thuê làm mướn nuôi con ăn học. Hằng ngày, ngoài giờ học, ông thường cùng mẹ lên rừng đốn củi, đốt than, lấy củ nu về bán cho phường nhuộm, đêm về tranh thủ ôn bài, không có đèn dầu thì bắt đom đóm làm ánh sáng. Năm 22 tuổi, Nguyễn Đức Huy thi đỗ tú tài, kể từ đó dân làng thường gọi ông là ông Tú Nu.
Sau khi đỗ tú tài, Nguyễn Đức Huy về lại quê làng Ngu Xá, vừa làm vừa học. Trong quá trình dùi mài kinh sử, ông được bạn bè giúp đỡ, tìm cho công việc làm thêm tại nhà ông Nguyễn Tiến Thộ, một gia đình giàu có ở huyện Kỳ Anh lúc bấy giờ. Mến tài học và đức độ của chàng trai nghèo, ông Thộ đã gả con gái thứ là bà Nguyễn Thị Vân cho ông.
Khoa thi Hương năm Tân Mão (1891), ông đỗ cử nhân. Khoa thi này, tại trường thi Nghệ An có tổng cộng 20 người thi đỗ, trong đó Hà Tĩnh có 3 người là Trần Vinh (Hương Sơn), Phạm Văn Lãng (Đức Thọ) và Nguyễn Đức Huy. Đến kỳ thi Hội năm Ất Mùi (1895), ông tiếp tục thi đỗ, được vào thi Đình, ông đỗ Đệ Tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân.
Sau khi thi đỗ tiến sĩ, ông được cử giữ chức Tri phủ Triệu Phong (tỉnh Quảng Trị), hàm Tòng tứ phẩm. Trong thời gian làm quan tại đây, ông đã tỏ rõ là một vị quan có tài năng, được triều đình ghi nhận.
Sách Đại Nam thực lục Chính biên Đệ lục kỷ phụ biên ghi chép: năm 1898, ở Quảng Bình “gạo đắt, cái ăn khó khăn, nhân dân nhiều người họp bọn làm cướp”. Triều đình cử Văn Minh điện đại học sĩ Nguyễn Thân tới trù hoạch cứu giúp. Cùng với sự giúp sức của quan lại địa phương, trong đó có Tri phủ Triệu Phong Nguyễn Đức Huy, tình hình được cải thiện, “đến cuối tháng ấy tình hình hơi yên, chuẩn cho quan tỉnh bàn bạc chẩn cấp”. Sau sự việc này, Nguyễn Đức Huy đã được khen ngợi: “Lại làm rõ việc thưởng phạt các phủ huyện (Tri phủ Triệu Phong Nguyễn Đức Huy khuyến quyên đắc lực xin thưởng hai cấp trác dị (1), Tri huyện Vĩnh Linh Trần Đức Tuy làm việc tầm thường xin triệt hồi...” (2).
Trong thời gian làm quan, Nguyễn Đức Huy đã nhìn thấu nỗi khổ người dân bị áp bức, lao dịch, sưu cao, thuế nặng. Ông thương cảm và đứng về phía Nhân dân, nhiều lần ngầm chống lại lệnh trên để bảo vệ dân nên trở thành cái gai trong mắt quan Pháp.
Năm Thành Thái 13 (1901), ở huyện Dương Hợp, tỉnh Quảng Trị có người bị tội, Nguyễn Đức Huy tra xét kết án, giảm tội chết cho phạm nhân. Tuy nhiên, phạm nhân này lại chết trên đường đi đày. Ông bị tố giác lên trên, vua giao Cơ Mật viện và Đô sát viện phúc tra, rồi đem kết quả tra được cho Tòa Khâm sứ kết án. Ông phải chịu phạt 100 trượng và đày 3.000 dặm, sau được phóng thích.
Trên Văn bia tại Văn miếu Huế (trước đây những người bị tội sẽ bị đục tên trên Văn bia) và gia phả dòng họ Nguyễn Đức ở xã Thạch Hội đều ghi rõ Nguyễn Đức Huy chỉ vì liên đới trách nhiệm (để phạm nhân bị chết) nên Tri phủ bị tội. Tư liệu của dòng họ cho biết thêm: Cụ Nguyễn Đức Huy vì thương dân, chống Pháp nên khi có phạm nhân bị chết trong nhà lao của phủ, chính quyền thực dân đã tìm cách đổ tội cho ông.
Sau khi được ân chuẩn phóng thích, Nguyễn Đức Huy trở về sinh sống tại quê vợ ở xã Tuần Tượng, nay là xã Kỳ Phong, huyện Kỳ Anh. Ông “đã sống một cuộc đời thanh bạch, giáo dục con cái nên người. Trước khi mất, ông có dặn con cháu: mộ ông phải “ngụy táng” vì sợ bị thực dân Pháp trả thù” (3).
Ông Nguyễn Đức Huy có một người con trai tên Nguyễn Đức Mỹ, là thành viên tham gia cuộc họp ngày 4-5/6/1930 thành lập Đảng bộ huyện Kỳ Anh, là một trong 7 Ủy viên Ban Chấp hành đầu tiên của Đảng bộ huyện Kỳ Anh. Nguyễn Đức Mỹ sau này bị bắt giam và hy sinh trong Nhà lao Vinh vào cuối năm 1930, được truy tặng liệt sỹ, được khắc bia và cùng phối thờ tại đền Phương Giai. Bà Nguyễn Thị Nhoan (vợ kế ông Nguyễn Đức Huy) được truy tặng Mẹ Việt Nam anh hùng năm 2015.
Ngoài ra, ông Nguyễn Đức Huy còn có một người con trai là Nguyễn Đức Trạch, còn gọi là cậu Cả Trạch - một nghệ nhân dân ca ví, giặm, ca trù nổi tiếng trước đây, là bạn hát tương đắc với O Nhẫn ở xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh. Nguyễn Đức Trạch có tên trong Địa chí huyện Kỳ Anh.
Ghi nhận những công lao đóng góp của Tiến sĩ Nguyễn Đức Huy, ngày 15/4/2024, UBND tỉnh Hà Tĩnh có Quyết định số 1985/QĐ-UBND xếp hạng Nhà thờ Nguyễn Đức Huy là di tích lịch sử cấp tỉnh.
Có thể nói rằng, với Tiến sĩ Nguyễn Đức Huy, dù cuộc đời có nhiều thăng trầm, biến cố nhưng ở ông vẫn toát lên nhân cách cao đẹp của một nhà nho, học hành tài giỏi, luôn đứng về phía Nhân dân, là tấm gương sáng để hậu thế noi theo.
-------------------------
(1) Trác dị: Trác (cao xa), dị (khác thường): Cao xa khác thường.
(2) Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam thực lục chính biên Đệ lục kỷ phụ biên, Nxb Văn hóa - Văn nghệ, 2012, tr 318.
(3) Văn miếu, Văn thánh Hà Tĩnh, Nxb Đại học Vinh, 2004, tr.12.
Trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân lập nên những chiến công hiển hách trong đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Tôi luôn âm thầm biết ơn bố vì đã truyền lại cho tôi những giá trị sống tuyệt vời.
Chia sẻ
Một trong những câu chuyện liên quan đến Chu Đệ là câu đối “đăng minh nguyệt minh, đăng nguyệt trưởng minh”, vị tú tài đối được câu sau liền được phong làm Trạng Nguyên.
Chia sẻ
Tại Lễ trao giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn năm 2025, khán giả bất ngờ với tiểu phẩm "KOLs bất đắc dĩ" do các nghệ sĩ Trung Ruồi, Thái Dương, Yến My thể hiện về đời sống báo chí hiện nay.
Chia sẻ
"Hơn lúc nào hết, trong những thời khắc khó khăn do thiên tai, người nông dân cần có sự đồng hành của báo chí..." - Đó là lời khẳng định đầy tâm huyết của Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn tại Lễ trao Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025 và Thi viết tìm hiểu truyền thống 95 năm Hội Nông dân Việt Nam
Chia sẻ
Triều Kim mãi mãi được ghi nhớ như một vương triều mạnh mẽ, và người mở ra thời đại ấy chính là Kim Thái Tổ – Hoàn Nhan A Cốt Đả, vị hoàng đế đầy mưu lược, quả cảm, biết nhìn xa trông rộng và hiểu sâu lòng người.
Chia sẻ
Giải thưởng chính VinFuture 2025 trị giá 3 triệu USD được trao cho nhóm các nhà khoa học: TS Douglas R. Lowy, TS John T. Schiller, TS Aimée R. Kreimer và GS Maura L. Gillison (Mỹ) vì những khám phá và phát triển vaccine HPV nhằm phòng ngừa các khối u do vi-rút papilloma ở người (HPV) gây ra.
Chia sẻ
Trước khi bước vào trận đấu với ĐT nữ Malaysia, HLV Mai Đức Chung tỏ ra thận trọng. Thế nhưng, sự thận trọng ấy có vẻ hơi thừa khi ĐT nữ Việt Nam thể hiện đẳng cấp vượt trội và dễ dàng có chiến thắng 7-0.
Chia sẻ
Phát biểu tại Lễ trao giải VinFuture 2025, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Việt Nam mong muốn cùng các nhà khoa học thế giới đẩy mạnh hợp tác trong nghiên cứu các vấn đề chung của nhân loại, trao đổi học thuật, đào tạo nhân lực chất lượng cao.
Chia sẻ
Hoa khôi bóng chuyền Phạm Thị Hiền không có tên trong danh sách ĐT bóng chuyền nữ Việt Nam dự SEA Games 33. Tranh thủ quãng thời gian này, phụ công cao 1m72 này đã quyết định... lên xe hoa.
Chia sẻ
Các võ sĩ Boxing Việt Nam sẽ được nhận mức thưởng nóng 1.500 USD cùng 10 triệu đồng nếu giành HCV tại SEA Games 33.
Chia sẻ
Máy bay không người lái của Ukraine đã lao vào tòa tháp Grozny-City ở trung tâm Chechnya vào rạng sáng thứ Sáu, 5/12, gây ra một vụ nổ mạnh thổi tung nhiều tầng của một trong những cao ốc biểu tượng nhất vùng Bắc Caucasus này. Ngoài ra, quân đội Ukraine cũng tấn công tỉnh Belgorod của Nga bằng hơn 80 UAV trong 24 giờ qua.
Chia sẻ
Ở cuộc chạm trán tại bảng B môn bóng đá nữ SEA Games 33, HLV Mai Đức Chung quyết định cất tiền đạo Huỳnh Như trên ghế dự bị nhưng ĐT nữ Việt Nam vẫn thi đấu áp đảo và dễ dàng vượt qua ĐT nữ Malaysia với tỷ số 7-0.
Chia sẻ
Phía Mỹ đã đề xuất chia kế hoạch hòa bình cho Ukraine thành 4 phần để đàm phán riêng, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết trong cuộc phỏng vấn hôm 4/12 với một kênh truyền hình Ấn Độ. Trong khi đó, EU vẫn nhắm tới việc tịch thu hoàn toàn tài sản Nga bị phong tỏa bất chấp cảnh báo từ Mosocow.
Chia sẻ
Vũ Văn Thanh làm đám cưới với tiểu thư đài các?; HLV Tuchel có kế hoạch đặc biệt ở World Cup 2026; Ronaldo đầu tư tiền vào AI; Rodrygo muốn sang Premier League chơi bóng; Siêu máy tính dự đoán Tây Ban Nha vô địch World Cup 2026.
Chia sẻ
Tối nay (05/12), tại Trung tâm Nghệ thuật Âu Cơ (Hà Nội), T.Ư Hội Nông dân Việt Nam chủ trì phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam chỉ đạo; Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt được giao phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Việt Nam (Agribank) tổ chức Lễ trao Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025 và Thi viết tìm hiểu truyền thống 95 năm Hội Nông dân Việt Nam xây dựng và trưởng thành (1930- 2025). Lễ trao giải được truyền hình trực tiếp trên sóng VTV2 - Đài Truyền hình Việt Nam.
Chia sẻ
20 giờ tối ngày 5/12/2025, tại Trung tâm Nghệ thuật Âu Cơ (số 8, đường Huỳnh Thúc Kháng, phường Giảng Võ, Hà Nội), Trung ương Hội Nông dân Việt Nam chủ trì phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam chỉ đạo; Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt được giao phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) tổ chức Lễ trao Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025 và Thi viết tìm hiểu truyền thống 95 năm Hội Nông dân Việt Nam xây dựng và trưởng thành (1930- 2025).
Chia sẻ
Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an vừa ra quyết định truy nã Nguyễn Văn Đài (56 tuổi, quê Hưng Yên) về tội tuyên truyền chống Nhà nước, sau khi khởi tố bị can theo khoản 2 Điều 117 Bộ luật Hình sự.
Chia sẻ
Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã phát lệnh truy nã Lê Trung Khoa, 54 tuổi, bị khởi tố về hành vi phát tán tài liệu chống Nhà nước, đề nghị người dân phối hợp cung cấp thông tin, hỗ trợ truy bắt.
Chia sẻ
Thủ tướng Thái Lan thừa nhận "có vấn đề" về ngân sách tổ chức và người đứng đầu ngành thể thao cho biết khai mạc SEA Games 2025 không thể "hoành tráng".
Chia sẻ
Theo tử vi ngày mai, vận may của 4 con giáp đạt đến đỉnh cao ở tuổi trung niên. Họ có thể nhận được những phần thưởng hoặc thăng chức bất ngờ trong công việc.
Chia sẻ
Theo chuyên gia pháp lý, hành vi của 2 người phụ nữ không đúng tinh thần của Nghị định 93/2021/NĐ-CP quy định về kêu gọi, tiếp nhận, quyên góp từ thiện.
Chia sẻ
Chính phủ Anh đang đề xuất giải tỏa 8 tỷ bảng Anh tài sản của Nga bị đóng băng tại nước này để giúp đỡ Ukraine - theo báo Anh The Times.
Chia sẻ
Tờ tờ Thairath (Thái Lan) cho rằng, việc ĐT bóng chuyền nữ Việt Nam không thể mang Bích Tuyền tới SEA Games 33 là nguyên nhân khiến VFV hạ chỉ tiêu từ HCV xuống thành HCB.
Chia sẻ
Khi thấy người khác hút thuốc lá điện tử, một nữ nhân viên quán ăn tại Bắc Ninh xin hút thử. Sau khi sử dụng người này bất tỉnh tại chỗ, nhập viện trong tình trạng tức ngực, khó thở, tổn thương não nặng.
Chia sẻ
Theo Tiến sỹ Phan Công Kiên, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố(Viện Nha Hố, thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đóng trên địa bàn tỉnh Khánh Hoà (địa phận tỉnh Ninh Thuận trước đây), giống táo bom TN01 quả hình trứng hoặc trứng nhọn, khi chín quả màu xanh vàng, thịt quả chắc, màu trắng, giòn, hương vị thơm nhẹ.
Chia sẻ
Lực lượng chức năng tỉnh Cao Bằng vừa phối hợp tịch thu 12 con tê tê Java quý hiếm từ một vụ vận chuyển trái phép động vật hoang dã. Toàn bộ số tê tê này đang được di chuyển về Trung tâm Cứu hộ tại Vườn quốc gia Cúc Phương (trụ sở tỉnh Ninh Bình) để chăm sóc và phục hồi.
Chia sẻ
Sái Dương là vị tướng thế nào mà dám tỷ thí với Quan Vũ và cuối cùng có kết cục ra sao?
Chia sẻ
"Chập điện gây cháy tại hệ thống dây dẫn điện của hệ thống âm thanh bên trong phòng họp tầng 14 và lan rộng", đây là kịch bản giả định trong buổi diễn tập chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ quy mô lớn tại Tòa nhà Trung tâm hành chính TP Đà Nẵng ngày 5/12.
Chia sẻ
Hơn một thập kỷ sau khi biến mất không để lại dấu vết, chuyến bay Malaysia Airlines MH370 vẫn là một trong những bí ẩn lớn nhất của ngành hàng không.
Chia sẻ
Dự án nhà ở xã hội Tràng Cát vừa được Hải Phòng công bố giá tạm tính từ 22,6 triệu đồng/m2. Dự án được yêu cầu kiểm toán, minh bạch chi phí và bảo đảm quyền lợi người mua trước khi xác định giá cuối cùng.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nguyễn Tùng Lĩnh (Theo Báo Hà Tĩnh) 
