'Vua trái cây' Ấn Độ bị bức tử

“Chúng tôi bất lực. Lần đầu tiên thời tiết nóng bức đến thế này", Deepak Kumar, 33 tuổi, một nông dân Ấn Độ, nói với Wall Street Journal.

Kumar là chủ một vườn xoài đã gắn bó với gia đình anh suốt 3 thế hệ, nằm nép mình ở bang Uttar Pradesh, miền Bắc Ấn Độ. Ông nội Kumar bắt đầu trồng những cây con đầu tiên cách đây 35 năm và đến tháng 6 hàng năm, cây thường sẽ trĩu quả.

Tuy nhiên, thời tiết nắng nóng kỷ lục trong năm nay, bắt đầu từ tháng 3, đã tàn phá vườn cây của Kumar. Anh ước tính sản lượng thu hoạch xoài sẽ giảm ít nhất 70%.

Ấn Độ đã trải qua tháng 3 nóng nhất trong vòng 122 năm, với mức nhiệt trung bình khoảng 33 độ C, đôi khi lên tới 40 độ. Nhiều khu vực tại đây cũng trải qua nhiệt độ cao kỷ lục vào tháng 5, chẳng hạn một địa điểm ở thủ đô New Delhi tăng vọt lên gần 50 độ C.

Những đợt nắng nóng gay gắt đã tàn phá nhiều loại cây trồng, bao gồm xoài và lúa mì, đe dọa sinh kế của nông dân và làm tăng giá lương thực đối với gần 1,4 tỷ người tại nước này.

Vua trái cây bị đe dọa

Trong số các loại cây trồng bị ảnh hưởng, có lẽ xoài là loại quả gần gũi nhất với người dân Ấn Độ. Theo công ty dữ liệu thực phẩm Tridge, quốc gia này sản xuất gần một nửa nguồn cung xoài của thế giới.

Ở Ấn Độ, xoài được mệnh danh là vua của các loại trái cây. Hàng năm, mọi người dân đều háo hức đón chờ mùa thu hoạch vào tháng 5-7. Họ say sưa tranh luận xem trong số hàng trăm giống xoài, loại nào là tốt nhất.

Nhiều nông dân ở Ấn Độ làm việc trong các vườn cây ăn quả vốn là sản nghiệp được cha ông để lại. Tuy nhiên, giờ đây, họ đang đối mặt với nỗi lo rằng “di sản” đó có thể bị đe dọa bởi những đợt nắng nóng dữ dội và ngày càng ập đến sớm hơn.

Các nhà khoa học khí hậu kết luận rằng những đợt nắng nóng khắc nghiệt như ở Ấn Độ và Pakistan trong năm nay có khả năng xảy ra cao hơn gấp 30 lần so với thời kỳ tiền công nghiệp, theo một báo cáo được công bố vào tháng trước, bởi một nhóm nghiên cứu thuộc tổ chức Sáng kiến Ghi nhận Thời tiết Thế giới (WWA).

Theo Hiệp hội những người trồng xoài Ấn Độ, tại bang Uttar Pradesh, một phần của “vành đai xoài” phía bắc, sản lượng thu hoạch dự báo giảm 70% so với một năm trước đó.

Theo chia sẻ của Kumar, chủ sở hữu vườn cây ăn quả ở làng Akbarpur, phía tây bang Uttar Pradesh, năm nay, vườn xoài của anh ra hoa muộn hơn một chút, vào tháng 3 thay vì tháng 2, sau những trận mưa mùa đông lớn bất thường. Nhưng may mắn thay, hoa vẫn nở nhiều nên anh rất trông chờ vào một mùa bội thu.

Tuy nhiên, chỉ trong vòng vài tuần, anh bắt đầu nhận thấy có điều gì đó không ổn: Những con ong, thường bay vo ve hàng loạt để kiếm mồi và thụ phấn cho hoa, đã không còn xuất hiện nhiều như trước.

“Chúng tôi nhận ra rằng (năm nay) sẽ không chỉ là một vụ thu hoạch kém mà thậm chí có thể không thu được gì”, anh nói.

Những bất hạnh chồng chất

Vào tháng 4, quả non bắt đầu rụng sớm. Trong khi đó, loại côn trùng được gọi là bọ trĩ, thường có thể kiểm soát được bằng thuốc trừ sâu, lại phát triển mạnh trong năm nay nhờ mức nhiệt cao. Chúng liên tục phá hoại nhiều loại trái cây.

Kumar cũng chỉ ra tác động của nhiều tháng nắng nóng không dứt với vườn cây ăn quả của anh. Ở phía bên ngoài những tán cây bị ánh nắng chiếu trực tiếp, hầu như không có quả xoài nào, dù vẫn có một số quả mọc lên trong bóng râm.

Theo chia sẻ của Kumar, trong vụ mùa bình thường, khoảng 300 cây trải rộng trên gần 40.000 m2 đất trồng, có thể tạo ra tới 45.000 kg trái cây và giúp anh kiếm được khoảng 9.000 USD. Cả năm gia đình anh đều sống dựa vào số tiền này. Nhưng với vụ mùa thất thu năm nay, họ sẽ không thể mua quần áo mới hay ăn uống ở ngoài.

Ngoài những nông dân tự trồng trọt và thu hoạch như Kumar, nhiều chủ sở hữu vườn cây ăn quả ở phía tây Uttar Pradesh cũng cho các nhà thầu thuê đất trồng. Cụ thể, họ sẽ trả một khoản phí cố định để có quyền chăm bón, thu hoạch và bán xoài.

Ông Kanhaiya Lal, người cho thuê 40 ha vườn cây ăn quả, cho biết nhiều nhà thầu đã bỏ khoản đầu tư của họ sau khi thấy vụ thu hoạch ít ỏi. Họ đang ở trong tình thế bấp bênh khi cố gắng thu lại cả chi phí chăm sóc vườn cây và trả phí thuê đất cho chủ vườn.

Song, ông Lal vẫn cố gắng vớt vát những gì có thể. Hy vọng duy nhất của ông là giá xoài tăng do thiếu hụt sẽ bù đắp cho vụ thu hoạch ít ỏi.

“Sẽ rất khó để thu hồi vốn đầu tư. Chỉ có chúa mới quyết định được điều đó", ông nói.

Trong khi đó, nhiều người dân Ấn Độ cho biết họ đang giảm mạnh lượng xoài tiêu thụ trong năm nay vì giá loại quả này đã tăng gấp đôi, hoặc thậm chí 3-4 lần.

Kshitij Choudhary, một sinh viên đại học ở thành phố Daurala, bang Uttar Pradesh, cho biết anh chỉ ăn chuối trong vài tháng qua vì giá xoài quá cao. Gần đây, anh quyết định “vung tiền” để ăn mừng kết thúc kỳ học, trả 100 rupee (tương đương 1,28 USD) cho 4 quả xoài, tăng gấp đôi so với bình thường.

“(Hiện giờ xoài) rất khó mua. Nhưng tôi nhất định phải ăn ít nhất một lần", anh nói.

Những người nông dân trồng xoài cho biết nếu các đợt nắng nóng tiếp tục diễn ra trong tương lai, Ấn Độ có thể dần mất đi loại quả đặc trưng này. Một số người cũng chia sẻ ý định bỏ việc trồng xoài và chuyển sang các loại cây khác.

Kumar cho biết vườn cây ăn quả vừa là sinh kế, vừa là di sản của cả gia đình anh. Một vụ mùa bội thu khiến anh phấn khích như khi thắng lớn trong một ván bạc, giúp anh có thêm động lực cho những vụ mùa sau. Nhưng giờ đây, anh có thể phải từ bỏ sản nghiệp của gia đình và chuyển sang trồng mía hoặc lúa mì, nếu những vụ mùa tiếp theo tiếp tục thất bát.

“Chúng tôi đã chứng kiến sự biến đổi khí hậu nhưng hầu như không thể làm được gì. Nếu không thể thu được lợi nhuận, một người nông dân trồng xoài có thể tiếp tục chịu lỗ trong bao lâu?", ông đặt câu hỏi.