610.000ha rừng được cấp chứng chỉ, nỗ lực minh bạch hóa nguồn gốc gỗ đến từng khoảnh rừng

610.000ha đã được cấp chứng chỉ rừng bền vững

Theo ông Vũ Thành Nam, Trưởng phòng Sử dụng rừng và Thương mại lâm sản (Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, Bộ Nông nghiệp và Môi trường), quy định về quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng ngày càng hoàn thiện, được cụ thể hoá trong nhiều chính sách, pháp luật, như Chiến lược phát triển Lâm nghiệp Việt Nam giai đoạn 2006-2020, Luật Lâm nghiệp năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành, Đề án quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng đến năm 2030, Chiến lược Phát triển Lâm nghiệp Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và mới đây là Quy hoạch Lâm nghiệp quốc gia đến năm 2030. Việt Nam cũng đã thành lập được hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia (VFCS), đa dạng hoá hệ thống chứng chỉ rừng và tổ chức đánh giá.

Nhờ những nỗ lực đó, từ những diện tích đầu tiên được cấp chứng chỉ quản lý bền vững vào những năm 2007-2008, đến hết 2024 đã có 610.000 ha rừng tại 31 tỉnh đã được cấp chứng chỉ. Cùng với đó là khoảng hơn 1000 doanh nghiệp/ nhà máy chế biến gỗ đã được cấp chứng chỉ CoC. Năng lực về thực hiện quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng của các chủ rừng, doanh nghiệp cũng như các bên liên quan ngày càng được nâng cao. Nhiều mô hình ở các địa phương đã phát huy hiệu quả.

Đến nay, đã có 70% diện tích rừng của các chủ rừng là tổ chức đã hoàn thành xây dựng, phê duyệt phương án quản lý rừng bền vững. Các địa phương có diện tích rừng trồng lớn như các tỉnh: Tuyên Quang, Yên Bái, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Bình Định, Bình Phước (rừng cao su) cũ đã xác định cấp chứng chỉ rừng, đặc biệt là cho hộ gia đình. Đây là giải pháp tổ chức sản xuất nhằm gia tăng giá trị cho rừng trồng, tạo thu nhập cho nguời trồng rừng.

Bên cạnh đó, hiện ngành lâm nghiệp đã xây dựng được mối liên kết giữa doanh nghiệp và hộ gia đình trồng rừng trong tổ chức sản xuất, hình thành nhóm hộ với sự hỗ trợ của doanh nghiệp; theo đó, diện tích rừng được cấp chứng chỉ theo mô hình liên kết với doanh nghiệp đã chiếm tới gần 20% tổng diện tích rừng được cấp chứng chỉ của cả nước.

Đặc biệt, đã hình thành đội ngũ các đơn vị tư vấn hỗ trợ các địa phương, chủ rừng trong xây dựng phương án quản lý rừng bền vững và cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế (FSC và VFCS/PEFC); xã hội hóa các đơn vị đánh giá cấp chứng chỉ rừng; phát triển đội ngũ đánh giá viên (bao gồm cả đánh giá trưởng) trong nước đáp ứng yêu cầu của tổ chức chứng chỉ rừng để giảm giá thành khi cấp chứng chỉ rừng.

“Việc thành lập hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia (VFCS/PEFC) đã góp phần khẳng định được vai trò của Việt Nam trong quản lý rừng bền vững và trách nhiệm đối với sử dụng nguồn nguyên liệu hợp pháp. Ngoài ra, còn giúp các chủ rừng tiếp cận nhanh hơn với việc cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững”, TS. Nguyễn Hoàng Tiệp, Phó Giám đốc Văn phòng Chứng chỉ quản lý rừng bền vững khẳng định.

Tín hiệu vui của ngành lâm nghiệp là hiện nay đã hình thành sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị trong ngành, sự tham gia tích cực của các đơn vị liên quan trong quá trình xây dụng và vận hành hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia; đã đẩy nhanh quá trình thực hiện quản lý rừng bền vững và cấp chứng chỉ rừng ở nước ta.

Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm Nguyễn Văn Diện đánh giá, việc thực hiện quản lý rừng bền vững đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, góp phần kiểm soát nguồn gốc, xuất xứ nguyên liệu gỗ hợp pháp.

“Việc thực hiện quản lý rừng bền vững và cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững nhằm cung cấp nguyên liệu gỗ có chứng chỉ là đầu vào quan trọng cho ngành công nghiệp chế biến, xuất khẩu sản phẩm gỗ. Giúp sản phẩm gỗ của Việt Nam có chỗ đứng bền vững tại các thị trường xuất khẩu chủ lực như (Mỹ, EU…), tăng thu nhập cho hộ gia đình trồng rừng lên khoảng 10-20% so với gỗ rừng trồng không có chứng chỉ. Từng bước khẳng định thương hiệu của sản phẩm gỗ Việt Nam trên Thế giới cũng như trách nhiệm của Việt Nam trong việc nói không với nguyên liệu không có nguồn gốc, xuất xứ hợp pháp” – Phó cục trưởng Nguyễn Văn Diện khẳng định.

Rà soát, xây dựng cơ chế, chính sách mới nhằm xã hội hoá việc cấp chứng chỉ rừng

Tuy vậy, việc thực hiện quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng vẫn đối diện với nhiều khó khăn, thách thức. Chi phí cấp chứng chỉ rừng còn cao, trong khi việc tiếp cận nguồn ngân sách hỗ trợ còn nhiều khó khăn, do nguồn lực hạn chế của các địa phương cũng như thủ tục giải ngân phức tạp. Quy mô, diện tích rừng trồng nhỏ, phân tán và nhiều chủ rừng. Giá cả thị trường biến động và phụ thuộc vào nhà nhập khẩu. Diện tích rừng của tổ chức được xây dựng phương án quản lý rừng bền vững mới đạt hơn 70%, diện tích rừng được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững mới đạt khoảng gần 15% diện tích rừng sản xuất…

Theo TS. Nguyễn Hoàng Tiệp, Việt Nam tham gia quản lý rừng bền vững từ năm 1998, nhưng trước năm 2014, ngành lâm nghiệp vẫn chưa áp dụng chính sách mang tính pháp quy về các nguyên tắc, tiêu chí, trình tự thực hiện quản lý rừng bền vững.

“Các hoạt động liên quan đến quản lý rừng bền vững khi ấy mới chỉ dừng lại ở mức độ thí điểm và tự phát. Để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý rừng bền vững và chứng chỉ quản lý rừng bền vững để phục vụ công tác quản lý nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, doanh nghiệp, chủ rừng thực hiện quản lý rừng bền vững, Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành các văn bản, quy định về quản lý rừng bền vững”, TS Tiệp cho hay.

Cũng theo TS Tiệp, đến nay, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quy định về quản lý rừng bền vững và chứng chỉ quản lý rừng bền vững ngày càng hoàn thiện và cơ bản đáp ứng được yêu cầu thực tiễn quản lý, sản xuất của các địa phương, chủ rừng.

Bên cạnh đó, các địa phương kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo, điều hành, tuyên truyền, phổ biến, đào tạo, tập huấn cho các chủ rừng về phương án quản lý rừng bền vững; tổ chức thẩm định, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án quản lý rừng bền vững của chủ rừng theo quy định. Cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp đã có sự quan tâm, chỉ đạo sát sao và phối hợp chặt chẽ giữa các ngành chức năng.

Về những giải pháp trong thời gian tới, ông Vũ Thành Nam cho rằng, bên cạnh việc tiếp tục triển khai hiệu quả các văn bản, đề án đã được ban hành, thì cần rà soát, xây dựng cơ chế, chính sách mới nhằm xã hội hoá, thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp cùng với chủ rừng, định kỳ sửa đổi, cập nhật Bộ tiêu chuẩn Quản lý rừng bền vững. Đặc biệt, để tăng diện tích rừng được cấp chứng chỉ trong thời gian tới, ông Nam đề xuất nghiên cứu tích hợp quy định của Liên minh châu Âu quy định về sản xuất hàng hoá không gây mất rừng vào tiêu chuẩn quản lý rừng bền vững. Đồng thời tiếp cận các loại chứng chỉ rừng theo xu hướng quốc tế như chứng chỉ dịch vụ hệ sinh thái, chứng chỉ lâm sản ngoài gỗ, cây đa mục đích.

×